سیاست های آمریکا در اقیانوس هند

سند شماره (7)

تاریخ: 30 تیر 58

طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: وزارت خارجه واشنگتن دی - سی

شماره 188761

رونوشت برای: مجمع گیرندگان مطالب مربوط به اقیانوس هند مطلب ذیل در 28 تیر به وزارت خارجه (برای اقدام) رونوشت برای آتن، ژنو، اسلو، رم، لاهه، فرستاده شد.

ابتدای نقل قول: از نمایندگی آمریکا در سازمان ملل، نیویورک 3059

وزارتخانه لطفا برای مجمع گیرندگان مطالب مربوط به اقیانوس هند انتشار دهد

عطف به: الف - نمایندگی در سازمان ملل 2843، ب - نمایندگی در سازمان ملل 2931، ج - وزارتخانه 167419، د - نمایندگی در سازمان ملل 3010

موضوع: (خیلی محرمانه)

اقیانوس هند: تجدیدنظر و ارزیابی اجلاس کشورهای ساحلی و غیرساحلی در 13 - 2 ژوئیه

1 - (تمام متن خیلی محرمانه است)

2- خلاصه: علی رغم تمایل اعضای فعال غیرمتعهدها برای بهره برداری از اجلاس ژوئیه 1979 که بنا به درخواست سی و سومین مجمع عمومی سازمان ملل جهت ایجاد اقیانوس هند به عنوان یک منطقه صلح تشکیل شده بود، اجلاسهای مقدماتی کمیته اقیانوس هند نتوانست اختلاف موجود بین اعضاء را از بین ببرد. در جلسه ژوئیه بعضی از اختلافات برای بار دیگر ظاهر گردید. اکثریت شرکت کنندگان خواستار غیرنظامی شدن کامل و اقدامات عدم تکثیر تسلیحاتی شدند، ولی با مخالفت کشورهای هم پیمان با آمریکا از نظر امنیتی (چون استرالیا، ژاپن و یونان) و نیز هند روبرو شدند. تلاشهای رئیس جلسه (فرناندو

ص: 127

از سری لانکا) برای فرمول بندی قابل قبول سند نهائی در نتیجه مخالف سرسختانه تندروهایی چون عراق با موافقت روبرو نگردید.

سند نهائی که بدون اتفاق نظر «تصویب گردید» از سی و چهارمین مجمع عمومی سازمان ملل تقاضا دارد که تاریخ و زمان برگزاری کنفرانس را تعیین کند و چنین می پندارد که قرارداد نهائی در مورد ایجاد اقیانوس هند به عنوان یک منطقه صلح به وجود خواهد آمد. آمریکا که تاکنون در جلسه سمت نظارت داشته، به وسیله فرناندو ریاست کمیته اقیانوس هند مورد تماس واقع خواهد شد و پس از آن تصمیم گرفته خواهد شد که آیا باید در کارهای آتی کمیته و یا کنفرانس شرکت نماید یا خیر. (پایان خلاصه).

3 - زمینه قبلی: پس از مطرح شدن اقیانوس هند به عنوان یک منطقه صلح به وسیله سری لانکا در اواسط سالهای 1960، این وظیفه یکی از نکات مقدس مورد بحث در نهضت غیرمتعهدها گردیده و اجلاس ژوئیه 1979 کشورهای ساحلی و غیرساحلی نشانگر زنجیره تلاشهایی است که درنظر دارد این عقیده را واقعیت بخشد. ناراضی از «پیشرفتهای» حاصل در شش سال گذشته در نتیجه اجلاسهای مکرر پس از تشکیل کمیته مشترک اقیانوس هند در سازمان ملل در سال 1972 که گزارشات سالانه آن در مجمع عمومی سازمان ملل نیز مورد توجه قرار می گرفت، اعضای فعال کمیته (چون، سری لانکا، پاکستان، عراق، و ماداگاسکار) سعی کردند این مسئله را با تشکیل یک کنفرانس در سال 1978 خاتمه دهند. چون در سی و سومین مجمع عمومی سازمان ملل در مورد تشکیل یک کنفرانس همه جانبه اتفاق نظر به دست نیامد، بر اساس قطعنامه 3368 تصمیم گرفته شد که در اواسط 1979 یک جلسه تدارکاتی به وسیله کشورهای ساحلی و غیرساحلی تشکیل گردد. سه جلسه کمیته اقیانوس هند در سال 1979 نتوانست در مورد «اصول» اقیانوس هند به عنوان یک منطقه صلح و یا گامهایی که برای به «اجرا گذاردن» لازم است توافقی به دست دهد، و جلسه ژوئیه با یک پیش نویس سنگین برای تهیه سند اصلی آغاز به کار کرد. کلیه شرکت کنندگان از اعضای کمیته (کشورهای منطقه اقیانوس هند، چین، ژاپن و یونان) بودند. از «قدرتهای بزرگ» (آمریکا، شوروی، انگلیس، فرانسه) و «استفاده کنندگان مهم دریایی» (چون کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی) خواسته شد که در جلسه افتتاحیه سخنرانی نموده و در صورتی که مایل باشند در جلسات دیگر نیز به عنوان ناظر حضور به هم رسانند. فنلاند، اطریش و ویتنام نیز به تقاضای خودشان به عنوان ناظر پذیرفته شدند.

4 - بحث کلی: پس از انتخاب به عنوان رئیس جلسه، فرناندو ریاست کمیته اقیانوس هند (نماینده دائمی سری لانکا) محتاطانه به سخنرانی افتتاحیه پرداخت (مرجع الف) که در آن منافع همه شرکت کنندگان را در نظر گرفت، و در پایان خواستار توسعه اجلاس اقیانوس هند و ظهور نهائی قرارداد منطقه صلح گردید. ولی، همان دو نکته مورد اختلاف قبلی این بار هم در مناظره ظاهر گردید (5 - 2 ژوئیه): حذف عبارت حضور نظامی «قدرت بزرگ» که هدف از آن آمریکاست و گزارش مطبوعات نیز حاکی از آن است که این کشور در حال افزایش قدرت نیروی دریایی خود در اقیانوس هند می باشد؛ و تلاش بعضی از اعضاء که در نظر دارند محدودیت پیشنهادی برای «قدرتهای بزرگ» را با اقدامات منطقه ای به منظور کاهش رقابت نظامی میان کشورهای منطقه همزمان سازند (مرجع ب). بیانیه افتتاحی آمریکا براساس منشور سازمان ملل پیرامون دریانوردی آزاد، و اقدامات فردی و یا جمعی دفاعی به عنوان بیان صادقانه نظریات آمریکا تلقی گردید: بیانیه طولانی هیئت نمایندگی روسی به ریاست مندیویچ

ص: 128

نیز با همین عکس العمل مواجه گردید، ولی به هنگام تهیه سند نهائی بیانیه هردو نماینده از طرف اعضاء نادیده گرفته شد. اعضای محافظه کار غیرمتعهدها مخالفت با اعضای رادیکال را در حذف «تمام جنبه های» حضور نظامی قدرت های بزرگ از اقیانوس هند، کاری مشکل می دانند. هندی ها به خاطر خودشان (یعنی انحراف توجه از عدم تکثیر تسلیحاتی منطقه و تسلط نظامی هند) به این بحث پیوسته اند، چین نیز فروگذار نکرد و اظهار داشت که سند نهایی باید به «رقابت ابرقدرتها» اشاره نموده و مذاکرات دوجانبه آمریکا و شوروی را ساختگی قلمداد بنماید. تلاش پاکستان برای بالا بردن «حسن سلوک» منطقه به خاطر لجبازی های هند، به طور چشمگیری با همدردی کمتر روبرو شد.

5 - نتیجه: گروه ویژه اجلاس نتوانست آکولادهای پیش نویس نهائی را در تاریخ 12 - 5 ژوئیه از بین بردارد. تقاضای شوروی برای شرکت مورد قبول فرناندو واقع نشد و او قول داد که دائما با شوروی (و آمریکا) برای دستیابی به یک فرمول مورد مشورت نماید، ولی از وی خبری نشد، تا اینکه در دوروز آخر اجلاس با «نکات مورد توافق» ظاهر گردید. در آن زمان برای برداشتن موانع موجود در سر راه «اصول» و به کار بسته شدن «سند نهائی اقیانوس هند به عنوان منطقه صلح فرناندو نکات زیر را مطرح نمود.» (الف) محدوده اقیانوس هند به عنوان منطقه صلح (پاراگراف 14): آغاز نقل قول: به پیروی از مفاد قطعنامه 2832 محدوده اقیانوس هند باید دربرگیرنده خود اقیانوس هند، زوائد طبیعی آن، جزایر آن اقیانوس، بستر اقیانوس، کشورهای ساحلی و غیره ساحلی و منطقه هوایی آن باشد.

- ولی در مورد محدوده نهائی اقیانوس هند به عنوان یک منطقه صلح باید توافق حاصل گردد. (پایان نقل قول).

(ب) حضور نظامی قدرتهای بزرگ (پاراگراف 15): آغاز نقل قول:... از قدرتهای بزرگ خواسته می شود تا:

- (خیلی محرمانه)، کشورهای ساحلی و غیر ساحلی برای به دست آوردن یک فرمول مورد توافق جهت حذف پایگاههای نظامی خود و (تأسیسات نظامی، تسهیلات لجستیکی، از بین بردن سلاحهای هسته ای و دیگر سلاحهای کشتار دسته جمعی و هر جنبه حضور نظامی خود به مشورت و گفتگو بپردازند.

(پایان نقل قول).

(الف) و اقداماتی انجام دهند که هیچ یک از کشتیهای جنگی و هواپیماهای نظامی و دیگر نیروهای نظامی از اقیانوس هند برای حمله و یا اعمال قدرت علیه حاکمیت، تمامیت ارضی و استقلال کشورهای ساحلی و غیر ساحلی اقیانوس هند بر اساس منشور سازمان ملل بهره برداری ننمایند.

(ب) با قدرتهای بزرگ در فعالیتهای نظامی خلاف اعلامیه اقیانوس هند به عنوان یک منطقه صلح همکاری ننمایند. (پایان نقل قول).

ص: 129

(ج) از بین بردن سلاحهای هسته ای (پاراگراف 17): آغاز نقل قول:

- (الف) از کشورهای دارای سلاحهای هسته ای خواسته می شود که به ایجاد پایگاههای هسته ای و انجام آزمایشات هسته ای در اقیانوس هند مبادرت نورزند.

- (ب) به همین ترتیب کشورهای ساحلی و غیرساحلی نیز نباید مبادرت به دریافت و یا وارد کردن سلاحهای هسته ای در اقیانوس هند کرده، اجازه وارد شدن این گونه سلاحها را نیز به وسیله قدرتهای خارجی ندهند.... (پایان نقل قول).

- (ج) عدم استفاده از سلاحهای هسته ای (پاراگراف 19): آغاز نقل قول:

... کشورهای دارای سلاحهای هسته ای، جهت برقراری این منطقه امنیتی باید کشورهای ساحلی و غیرساحلی را از عدم استفاده از سلاحهای هسته ای مطمئن سازند. (پایان نقل قول).

- (د) نحوه به کارگیری (پاراگراف 21): آغاز نقل قول: این اجلاس به سی و چهارمین جلسه مجمع عمومی سازمان ملل پیشنهاد می کند که تاریخ و مکان کنفرانس اقیانوس هند را بنا به درخواست قطعنامه مجمع عمومی به شماره 33/68 تعیین کرده، از کمیته مشترک اقیانوس هند که باید به این منظور توسعه یابد بخواهد که کار پیرامون کنفرانس و نیز اقدامات لازم برای عقد یک قرارداد بین المللی که ممکن است جهت اعلام اقیانوس هند به عنوان یک منطقه صلح همانگونه که در پاراگراف 3 قطعنامه 2832 مجمع عمومی بیان گردیده، ظاهر گردد، انجام دهد. این اجلاس از مجمع عمومی می خواهد که به دعوت اعضای دائمی شورای امنیت و استفاده کنندگان مهم دریایی اقیانوس هند بپردازد، تا در کمیته مشترک توسعه یافته شرکت جسته در تدارکات کنفرانس شرکت جویند. (پایان نقل قول).

6 - نکات مورد توافق «فرناندو» برخلاف بیانات افتتاحیه اش متمایل به مواضع تندروها بود. رئیس و اکثریت اعضای جلسه به هنگام تلاش هم پیمانان (استرالیا، ژاپن و یونان) برای تغییر لحن بیانیه به خصوص در مورد بندهای 14 و 15 و 19 و مشارکتشان در جلسه، سرسختی بسیار نشان دادند. در مورد انتقادهای هند از پاراگراف 17 ب، که خطر تفرقه در نهضت غیرمتعهدها را گوشزد می کرد، شرکت کنندگان به هند اجازه دادند که در مورد مذاکرات آینده متن پاورقی ایجاد نماید. این نوع «دودوزه بازی» سبب بروز اعتراض از طرف ناظران هم پیمان غربی گردید (همه آنها بجز فرانسه در جلسات حضور داشتند).

عدم اتفاق نظر «تصویب» سند نهائی را بی معنی جلوه گر ساخت؛ بیانیه عدم ارتباط استرالیا همراه با انتقادات ژاپن و یونان در گزارشی به همراه بیانیه ای مبنی بر «تصویب» گزارش آمده است (مرجع ج).

7 - پیشگویی و اظهارنظر: کمیته مشترک اقیانوس هند بار دیگر در ماه سپتامبر تشکیل جلسه خواهد داد تا به تهیه پیش نویس تدارکاتی قطعنامه سی و چهارمین مجمع عمومی سازمان ملل در مورد زمان و مکان برگزاری کنفرانس اقیانوس هند در پاراگراف 21 سند نهائی بپردازد. با آمریکا، شوروی و دیگر ناظران حتما بوسیله فرناندو تماس گرفته و از آنها پرسیده خواهد شد که آیا مایلند در کارهای آتی کمیته مشترک، کارهای مقدماتی برای تشکیل کنفرانس، و یا در خود کنفرانس شرکت نمایند یا خیر. علی رغم رفتار بد اکثریت غیرمتعهدها، استرالیایی ها هنوز هم مایلند در کمیته بمانند و از آمریکا نیز می خواهند که در کارهای آتی این کمیته برای نشان دادن موضع غرب شرکت نماید. فرانسه حتما توسعه کمیته را تحریم خواهد نمود. دیگر هم پیمانان غربی نیز دنباله رو آمریکا خواهند بود. نحوه برخورد شوروی مبهم است؛ چون در تمام طول جلسه مندیویچ اعلام حمایت از منطقه صلح می نمود، ولی انتقادات بعدی او در مورد نتایج حاصله سبب شد که شوروی تصمیم به عدم مشارکت بگیرد. تصمیم آمریکا مبنی بر شرکت در جلسات آینده اقیانوس هند سبب خواهد شد که فشار مستقیم فقط متوجه آمریکا و نیروی دریایی آن کشور در اقیانوس هند شود. از طرف دیگر، شرکت در کمیته به این معنی است که می توان با گروههای منطقه پیرامون موضوعات بحرانی چون تکثیر هسته ای در آسیای جنوبی به توافق دست یافت. به عنوان شرط اصلی آمریکا برای شرکت باید از فرناندو رئیس کمیته و دیگر اعضاء کمیته اقیانوس هند خواسته شود که به اصل رأی گیری اتکاء شود، که در اجلاس ماه ژوئیه این اصل رعایت نشده بود.

ص: 130

تصحیح: در خط 15 پاراگراف سوم عبارت «قطعنامه 3368» به عبارت «قطعنامه 68/33» تغییر یابد.یانگ