جلسه واسیلی. ک. گورووی، دبیر اول سفارت شوروی در واشنگتنو استپان گرومان، ایران شناس

سند شماره (74)

تاریخ: 25 سپتامبر 79 - 3 مهر 58

خیلی محرمانه

صورت مذاکره

مکان: وزارت امور خارجه

شرکت کنندگان: واسیلی. ک. گورووی، دبیر اول سفارت شوروی در واشنگتن دی- سی استپان گرومان، ایران شناس

تاریخ: 24 سپتامبر 1979

موضوع: اوضاع در ایران و افغانستان

این چنین به نظر می رسد که گورووی می خواهد پیرامون سه موضوع بحث را به میان بکشد. موضوع اول روابط فیمابین ایران و آمریکا بود. در پاسخ این سؤال گفتم که ابتدا قبل از اینکه هرگونه رابطه توام با تفاهمی برگزار شود، ایرانیها باید اختلافات سیاسی خود را کنار بگذارند. دیگر اینکه سرعت عمل در این مرحله بستگی به ایرانیها دارد.

گورووی بعدا درباره تحویل لوازم یدکی از طرف ما به نیروی هوایی ایران سؤال کرد. به او گفتم که ما همان لوازم یدکی را که قبل از انقلاب وجوه آنها پرداخته شده بود به ایرانیها تحویل داده ایم. در ادامه گفتم که ما هنوز در حال بررسی چند قرارداد دیگر با ایرانیها هستیم.

پس از آن گورووی درباره اقلیتهای نژادی سؤال نمود. در جواب گفتم که ظاهرا اعراب خوزستان جدیدترین خطر علیه رژیم خمینی به حساب می آیند. ظاهرا گرووی تعجب کرد و درباره نقش کردها پرسید. با وی در این مسئله که کردها نیز یک خطر جدی به شمار می آیند موافقت کردم، ولی گفتم که آنها قادر نیستند که رژیم کنونی را فلج نمایند، بلکه در صورتی که اوضاع خوزستان از کنترل خارج شود آنها نیز خواهند توانست این کار را انجام دهند. گورووی اظهار داشت که خمینی خیلی بهتر از قبل می توانست شرایط را تحت کنترل درآورد، ولی تاکتیکهای وی نشانگر قضاوت ضعیف وی می باشد. من نیز موافقت خویش را با این نکته اعلام داشتم.

گورووی پس از آن به بحث پیرامون به قول خودش «وضع غم انگیز» مذاکرات اقیانوس هند بین آمریکا و شوروی پرداخت. وی با عجز و لابه گفت عجیب است که پس از آن همه پیشرفت حاصله در گذشته اکنون به محض آغاز، این مذاکرات به حالت تعلیق درآمده و ما نمی توانیم راهی را که رفته ایم ادامه دهیم. وی قبول دارد که ترکیب سیاسی منطقه تغییر کرده است، لیکن می گوید که این واقعیت نباید این حقیقت را که هر دو کشور دارای منافع مشترک در از سر گرفتن مذاکرات هستند تغییر دهد.

در جواب گفتم که بهترین راه برای آغاز مذاکرات این است که شورویها مداخله نظامی خود در افغانستان را متوقف کرده و یا نظامیان خود را از کوبا فرا خوانند. گورووی اظهارات مرا بدون پاسخی

ص: 676

محکم و به طور ضمنی قبول نمود.

پس از آن از گورووی پرسیدم که آیا مقاله رمضانی را در فصلنامه امور خارجه پیرامون امنیت خلیج فارس مطالعه کرده است (رمضانی پیشنهاد می کند که اکنون موقع مناسبی فرا رسیده است تا قرارداد امنیت میان کشورهای همجوار خلیج فارس منعقد گردد). وی پاسخ داد که این خلیج بخشی از اقیانوس هند است و امنیت خلیج نیز فقط می تواند از طریق امنیت اقیانوس هند برقرار گردد.

پس از آن، من خواستار نظریات گورووی درباره اوضاع کنونی ایران شدم، گذشته از مفاهیم مارکسیستی گورووی معتقد است که:

- انقلاب هنوز در مسیر خود قرار نگرفته است.

- خمینی هنوز هم مهمترین قدرت است و هیچ گروه دیگر قادر به مبارزه با وی نمی باشد، به نظر وی بختیار مبارزی جدی به حساب نمی آید.

گورووی پرسید که آیا به نظر من خمینی انقلاب خود را صادر خواهد کرد. وی متذکر شد که گویا تناقضی میان سیاست عدم مداخله در امور ملل دیگر که از طرف ایران اعلام شده و اعلام حمایت آن کشور از گروههای مسلمان شورشی وجود دارد. وی این حرفها را به خصوص درباره افغانستان به میان می آورد.

من در جواب گفتم که خمینی قطعا در حال آماده ساختن زمینه برای یک سیاست خارجی فعال می باشد، ولی در حال حاضر به جای عمل بیشتر از حرف چیزی دیده نمی شود.

در پاسخ به سؤالی در زمینه روابط بین ایران و شوروی گورووی با حالتی تهاجمی اظهار داشت که شوروی هنوز هم سیاست خود را در قبال ایران دستخوش تغییرات نکرده است (همان گونه که بعضیها براساس اظهارات مطبوعات ممکن است معتقد باشند) و شورویها خواستار ایجاد روابط حسنه با رژیم کنونی می باشد. گورووی احساس می کند که شوروی قادر است پروژه های عمرانی را که حدود 50 درصد آنها تکمیل شده به پایان برساند. زمانی که از او پرسیدم که منظورش کدام پروژه های عمرانی است، گفت که درباره جزئیات اطلاعی ندارد. پروژه هایی که کمتر از 50 درصد انجام شده اکنون متوقف گردیده اند.

افغانستان

به طور مختصر به امور افغانستان نیز پرداختیم. گورووی معتقد است که اوضاع دیگر به نفع کابل است و سرانجام دهقانها خواهند فهمید که رژیم کنونی با ارتجاعیون فئودال صددرصد مخالفت می ورزد. وی اظهار داشت که مسکو آماده است به کابل کمک کند تا اینکه روستاییان واقعیت را درک کنند.

گورووی سؤال نمود که آیا ما در حال تغییر موضوع در قبال کابل هستیم. گفتم که من از تغییر در این زمینه کاملاً بی اطلاع هستم.

بیوگرافی

گورووی در مسکو بزرگ شده است، ولی اصولاً اهل اوکراین است (او به زبان اوکراینی آشنا نیست).

وی ده سال در کره به سر برده و به قول خودش کره ای بلد است. او در زمینه مذاکرات اقیانوس هند نیز فعالیت داشته است. وی از ماه اوت سال 1978 در واشنگتن به سر می برد.