آسیب پذیری های تنگه هرمز

سند شماره 101

سری

29 اوت 1979 - 7 شهریور 1358

از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی - 226874/01

به: سفارت آمریکا، ابوظبی

جهت اطلاع: سفارتخانه های آمریکا در اسلام آباد، جده، کویت، لندن، منامه، مسقط، دهلی نو، صنعا، تهران

موضوع: آسیب پذیری های تنگه هرمز

ممکن است فلسطینی های تندرو بخواهند در تنگه هرمز به یک کشتی حمله کنند؛ با اینکه می دانند قادر به غرق ساختن آن و یا بستن تنگه هرمز نیستند. این حرکت به طور حیرت انگیزی توانایی فلسطینی ها را در حمله ور شدن به منافع آمریکا و اروپا نشان خواهد داد. البته غرق کردن یک کشتی سبب بسته شدن آبراهی، که حدود یک سوم نفت مورد نیاز روزانه جهان از طریق آن عبور می کند، نمی شود.

با این وصف، نفس این کار سبب ایجاد تشنج گردیده، احتمالاً بی ثبات شدن دلار را در بازار پول بین المللی به همراه خواهد آورد و قیمت نفت در بازار سیاه را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

تنگه هرمز

مهم ترین کانال کشتیرانی که از طریق هرمز می گذرد کوتاه ترین راه در اطراف شبه جزیره مسندم و یا عمان به شمال می رود که 30 تا 35 کیلومتر طول و 8 تا 13 کیلومتر عرض دارد. معبر ورودی و معبر خروجی تنگه شامل یک منطقه ممنوعه به عرض 2 کیلومتر است. عمق کانال نیز بین 75 تا 200 متر تغییر می کند.

معبر خروجی کانال آن قدر عمیق است که حتی اگر دو نفتکش عظیم الجثه نیز در آن غرق شوند باز هم مانعی برای کشتیرانی به وجود نخواهد آورد.

صادرات نفت خام

محموله 20 - 18 میلیون بشکه در روز کشورهای تولید کننده نفت منطقه چون عربستان سعودی، ایران، عراق، کویت، امارات متحده عربی، قطر و بحرین، حدود 50 درصد واردات نفت خام و محصولات پالایش یافته جهان را تشکیل می دهد. به استثنای مقدار نفتی که از

ص: 244

طریق خط لوله صادر می شود، کل صادرات نفتی این کشورها از طریق تنگه هرمز می گذرد (بدون طبقه بندی).

سه خط لوله منطقه که دارای ظرفیت روزانه 2/5 میلیون بشکه هستند از طریق دریای مدیترانه نفت صادر می کنند و در صورت بسته شدن تنگه هرمز بخشی از خسارات وارده را می توان از طریق افزایش صادرات از این دریا جبران کرد.

خط لوله نفتی عراق - ترکیه با حداکثر ظرفیت خود، 600000 بشکه در روز مشغول به کار است؛ و دو خط لوله دیگر، خط لوله عراق - سوریه و خط لوله «تپ» سعودی روزانه در مجموع 250000 بشکه نفت را حمل می کنند. خط لوله چهارمی که حوزه های نفتی عربستان سعودی را به دریای سرخ مرتبط می سازد تا اوایل سال های 1980 به پایان نخواهد رسید. راه خروج و یا راه کشتیرانی جایگزین دیگری در آینده نزدیک برای ادامه صدور نفت منطقه وجود ندارد. (بدون طبقه بندی)

آسیب پذیری

واردات نفتی آمریکا از طریق منطقه خلیج فارس معادل یک سوم کل واردات نفتی آمریکا و حدود یک ششم مصرف کل آمریکا را شامل می گردد. از طریق خلیج فارس حدود سه چهارم نیازهای نفتی ژاپن تأمین می گردد؛ و اروپای غربی نیز حدود 60 درصد نیاز نفتی خود را از این طریق به دست می آورد. (بدون طبقه بندی) گرچه عبور نفت منطقه مهم ترین مسئله مورد نگرانی صحنه بین المللی است، لیکن میزان واردات مصرفی و کالاهای صنعتی کشورهای خلیج [فارس] از غرب نیز با ایجاد وقفه در کشتیرانی در این تنگه آسیب خواهد دید.

بخش اعظم مواد خام و تجهیزات ساختمانی و بخش اعظم مواد غذایی ملت های خلیج [فارس] از خارج وارد می گردد. کشورهای خلیج [فارس] در سال 1977 معادل 45 میلیارد دلار کالا وارد کردند و حدود 80 درصد این واردات به وسیله اروپای غربی، ژاپن و آمریکا تأمین می گردد. (بدون طبقه بندی).

چون در خشکی برای حمل و نقل این میزان واردات، سیستم معتبر و قابل اعتمادی وجود ندارد، واردات از طریق تنگه هرمز انجام می شود. حمل و نقل واردات از خشکی باید از طریق ترکیه یا شوروی یا سوریه انجام شود که خود این کشورها مهم ترین تولید کنندگان و عرضه کنندگان کالاهای صنعتی و یا مواد غذایی به خلیج [فارس] به شمار نمی روند. علاوه بر این، این کشورها با کشورهای حوزه خلیج [فارس] نیز از نظر سیاسی در تضاد بوده اند. عربستان سعودی که به دریای سرخ دسترسی دارد تنها کشوری است که میزان وابستگی آن به تنگه هرمز بسیار کم است. (بدون طبقه بندی).

ونس