مذاکرات قطر با کشورهای شبه جزیره عربی در مورد امنیت خلیج فارس

سند شماره 22

سری

16 اکتبر 1979 - 24 مهر 1358

از: سفارت آمریکا، دوحه - 1195

به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی

جهت اطلاع: سفارتخانه های آمریکا در امان، ابوظبی، بیروت، بغداد، قاهره، دمشق، جده، کویت، منامه، مسقط، تهران

مرجع: وزارت امور خارجه - 266302

موضوع: قطر با کشورهای شبه جزیره عربی در مورد امنیت خلیج فارس مذاکره می کند

1- (سری – تمام متن)

2- آغاز خلاصه: در طائف و در تاریخ 16 اکتبر وزیر مشاور قطر با وزیران خارجه عربستان سعودی، کویت، بحرین، امارات متحده عربی و عمان در مورد امنیت خلیج فارس

ص: 55

باب مذاکره را می گشاید. این کنفرانس به دنبال اظهار نگرانی شدید کشورهای عربی در رابطه با مقاصد آتی ایران در قبال خلیج [فارس] و نیز ابتکار عمان در مورد امنیت تنگه هرمز برگزار شد. پایان خلاصه متن.

3- وزیر مشاور قطر در امور خارجی، شیخ احمد بن سیف آل ثانی در تاریخ 15 اکتبر به اینجانب گفت که روز بعد به طائف خواهد رفت تا با وزیران خارجه کویت، بحرین، امارات متحده عربی، عمان و عربستان سعودی در مورد امنیت خلیج [فارس] به بحث و تبادل نظر بنشیند. دردسرها و مزاحمت های اخیری که توسط ایران برای بحرین و کویت ایجاد شده و نیز نحوه برخورد نادرست با ابتکار عمان در مورد امنیت تنگه هرمز از جمله مسائل عمده ای است که در گفتگوها مطرح خواهد شد. شیخ احمد گفت که قطر شدیداً نگران مقاصد ایران در قبال خلیج [فارس] بوده و از ابتکار عمان در رابطه با تنگه هرمز سردرنمی آورد.

4- شیخ احمد بن سیف گفت که وی در کنفرانس غیرمتعهدها در هاوانا با ابراهیم یزدی وزیرخارجه ایران درباره مقاصد ایران در قبال خلیج [فارس] تبادل نظر کرده بود. یزدی به وی اطمینان داده بود که دولت ایران هیچگونه چشم داشت به قلمرو دیگران ندارد و درصدد تغییر هیچیک از رژیم های خلیج [فارس] نیست. بن سیف گفت که وی از یزدی به خاطر اطمینان هایی که به وی داده بود سپاسگزاری کرده ولی خاطرنشان ساخته است که سخنان رهبران ایران دردسرهایی برای بحرین و اصطکاک هایی در کویت پدیدار ساخته است. یزدی هرگونه اظهاراتی که توسط ایرانی ها به منظور عصبانی کردن رهبران خلیج [فارس] ایراد شده باشد تکذیب کرد. وی گفت که این گونه افراد از سوی دولت ایران سخن نمی گویند.

بن سیف بیان داشت که او و یزدی از هرگونه اشاره صریح به وضعیت سیاسی آشفته ایران امتناع کرده بودند اما هر دوی آنها اذعان داشتند که فقدان کنترل دولت ایران، از سخنان افراد مختلفی سرچشمه می گیرد که به نمایندگی از جانب ایران سخن می رانند.

5- وزیر مشاور قطری در مورد ابتکار عمان مبنی بر امنیت تنگه هرمز اظهار شگفتی کرد. معاون وزیر خارجه عمان یعنی یوسف العلوی بالاخره به دوحه آمده بود تا در مورد نقطه نظرات عمان در زمینه بهبود بخشیدن به وضع امنیتی تنگه هرمز تبادل نظر کند. اما این کار پس از سفر وی به تهران و بغداد و پس از بروز عکس العمل منفی عراق با این روشِ برخورد صورت گرفته بود. عمان می بایست در ابتدای امر به طور خصوصی با عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر، بحرین و کویت مشورت می کرد، ولی از آنجا که آرمان وحدت بین این دولت ها را نادیده گرفته، ابتکار آن نیز مشکوک به نظر می رسد و گمان نمی رود به نتیجه ای برسد. در پاسخ به این سؤال که تصمیم کنفرانس طائف چه خواهد بود شیخ احمد جواب واضحی نداد.

6- نظریه: مشکل می توان تصور کرد که کنفرانس طائف بتواند در مورد امنیت کلی خلیج [فارس] به یک نتیجه مهم دست یابد. تنگه هرمز یک گذرگاه استراتژیک است که تمام

ص: 56

کشورهای حوزه خلیج [فارس] در آن منافع حیاتی دارند. لیکن رقابت های نهفته ایرانی ها و اعراب که رژیم اسلامی کنونی تهران نتوانسته است آن را تخفیف دهد؛ عدم اعتماد شش کشور شرکت کننده در اجلاس امروز طائف نسبت به عراق؛ و نیز اختلاف نظر کشورهای حوزه خلیج [فارس] در مورد منبع و ماهیت خطرهایی که خلیج [فارس] را تهدید می کند سبب عدم تحقق اقدام مشترک خواهد شد. افزایش مبادلات اطلاعاتی و تلاش هایی در جهت تقویت قطر از نظر نظامی از جمله برنامه هایی است که این کشور حتماً از آنها حمایت خواهد کرد. پایان نظریه.

کیل گور