گزارش روابط کوبا و شوروی

روابط کوبا و شوروی

سند شماره (37)

تاریخ: 6 مهر 58

طبقه بندی: سری

از: وزارت خارجه، واشنگتن دی - سی.

شماره 255565

به: تمام واحدهای دیپلماتیک برای سفیر یا کاردار

عطف به: الف - وزارتخانه 223273، ب - وزارتخانه 236643 (به تمام گیرندگان ارسال نشده)، ج - وزارتخانه 250392 (کانال راجر - به تمام گیرندگان ارسال نشده) موضوع: روابط کوبا و شوروی

1 - سری (تمام متن، به استثنای پاراگرافهای 7 - 4 که طبقه بندی ندارد)

ص: 173

2 - ضمن آنکه به بررسی راه حلهای مختلف برای رسیدگی به مسئله وجود تیپ رزمی شوروی در کوبا ادامه می دهیم، ولی فکر می کنیم آشنایی اساسی تمام واحدها با وجود روابط بین کوبا و شوروی امر مهمی می باشد. اطلاعات مندرج در ذیل برای آگاهی شما فقط در این مرحله است. می توانید به تشخیص خود آن را در اختیار سایر اعضای هیئت نمایندگی قرار دهید. با آنکه از لحاظ فنی پاراگرافهای 4 الی 8 بدون طبقه بندی هستند، ولی واحدها باید آنها را به مثابه محرمانه به حساب آورند. به شما راهنمایی نمی کنیم که حالا از این اخبار برای هر کدام از مقاصد مطرح شده، در تلگرام مرجع الف استفاده کنید.

3 - تمام واحدهای منطقه ای: می دانیم که اخبار تهیه شده در ذیل احتمالاً فقط به مقدار جزئی تکمیل کننده آنچه در تلگرام مرجع ب، و در بعضی موارد، تلگرام مرجع ج و آنچه از کانالهای سیا ملاحظه کرده اید، در پاراگراف 2 فوق به هیچ وجه نباید دستورالعملهایی را که در پاراگرافهای ب و ج دریافت داشته اید و تحت الشعاع قرار دهد.

4 - شروع قسمت بدون طبقه بندی. روابط کوبا و شوروی. وابستگی اقتصادی کوبا.

- - از ابتدای دهه 1960 وابستگی اقتصادی کوبا به اتحاد شوروی افزایش یافته است - - اما شدیدترین سیر وابستگی آن در چند سال گذشته بوده - - تا آنجا که اکنون اگر شوروی از کمک اقتصادی خود امتناع ورزد، سقوط چشمگیر فوری در فعالیت اقتصادی داخلی کوبا پیش خواهد آمد، به مدت حداقل چندین سال امکان رشد اقتصادی وجود نخواهد داشت، و کاهش اجباری، تندی در واردات ایجاد می شود و احتمالاً در پرداخت وامهای مختلف (غربی) ورشکستگی روی می دهد.

- - کمکهای جنسی بلاعوض شوروی به کوبا از سال 1975 سه برابر شده و فعلاً به سطح 7/2 میلیارد دلار در سال رسیده است. اگر مقایسه شود می بینیم که کمکهای بلاعوض شوروی به کوبا در فاصله 1970 - 1960 کلاً به 1 میلیارد دلار می رسد.

- - بزرگترین بخشهای این نوع کمک، قیمت مصنوعا بالایی است که شوروی بابت شکر کوبا می پردازد (حدود پنج برابر قیمت جهانی فعلی) و قیمت نازلی است که کوبا بابت نفت شوروی می دهد - - که حدودا دو سوم قیمت متوسط فعلی اوپک می باشد.

- - کوبا برای تأمین نفت خود تقریبا به طور انحصاری متکی به شوروی است، حتی بخش کوچکی را هم که ونزوئلا به موجب یک قرارداد مبادله چهارجانبه می دهد، از شوروی با قیمت تقلیل یافته خریداری می شود.

- - کل کمک شوروی در سال گذشته بالغ بر 3 میلیارد دلار شده که تقریبا معادل یک چهارم درآمد سرانه کوبا می باشد، این کمک شامل سایر شکلهای کمک اقتصادی (موازنه پرداختها و کمک عمرانی) می شود. (طی دهه 1960، موازنه پرداختها و کمک عمرانی شکل اصلی کمک اقتصادی شوروی بود، که در فاصله 1961 تا 1970 به خوبی از مبلغ کل 2 میلیارد تجاوز نمود).

- - شورویها کشورهای اروپای شرقی را هم تحریک کرده به کوبا اعتبار خرید داده و در خرید شکر به طور بلاعوض کمک نمایند - - تا آنجا که اغلب بیش از آنچه واقعا احتیاج داشته اند از کوبا شکر خریده اند.

از سال 1960 ارزش این کمک بالغ بر 1 میلیارد دلار شده است.

- - تقریبا سه چهارم صادرات کوبا به شوروی می رود، در حالی که 60درصد واردات کوبا از شوروی است - - و شامل اکثر مواد غذایی و نسبت بزرگی از کالاهای اساسی می شود.

ص: 174

- - کوبا عضو کامل CEMA می باشد؛ تنها کشورهای دیگر خارج پیمان ورشو که به طور کامل در CEMA شرکت دارند، مونگولیا و ویتنام می باشد.

- - از اواخر دهه 1960 مسکو از نفوذ اقتصادی خود به منظور تشویق برقراری اقتصاد و بازسازی سیاسی به سبک شوروی در خود کوبا استفاده نموده است.

5 - کمک نظامی: کوبا که تا سال 1975 بیشتر یک دریافت کننده غیرفعال - عطایای نظامی شوروی بوده، در سالهای اخیر تبدیل به یک متحد نظامی فعال شوروی شده است.

- - انتقالات تجهیزات نظامی شوروی به کوبا، که به طور متوسط در فاصله 1974 - 1969 سالانه 000/10 تن متریک بوده، در اواخر سال 1975 (تقریبا همزمان با دخالت کوبا در آنگولا) رو به تزاید گذاشت و اکنون حدود دو برابر مقدار داده شده در اوائل دهه 1970 می باشد.

- - خصوصیت منحصر به فرد انتقالات تسلیحاتی شوروی به کوبا این است که هیچ نشانه ای حاکی از اینکه کوبا بابت سلاحهای دریافتی خود مبلغی بپردازد، وجود ندارد (برخلاف، مثلاً سایر دریافت کنندگان کمک نظامی شوروی از قبیل اتیوپی و لیبی که با آنها ترتیباتی برای بازپرداخت تثبیت شده، هرچند که گاهی اوقات از شرایط بسیار سهلی برخوردار دارند).

- - ارزش تسلیحات ارسالی از شوروی به کوبا از سال 1961 حداقل به مقدار 5/1 میلیارد دلار تخمین زده شده است.

- - انتقالات اخیر شامل سلاحهای پیشرفته تری بوده اند یعنی این تجهیزات: میگهای 23، زیردریایی AN کلاس F (دیزل تهاجمی)، هلیکوپترهای تهاجمی 8 - MI، قایقهای گشتی OSAIIمجهز به موشکهای هدایت شونده، دو قایق گشتی هیدروفویل TURYکلاسASW - A و 20 نقلیه باری - نیرو از نوع 26 - AN، نقلیه های زرهی رزمی از نوع BMP، تانکهای 62 - T، و توپهای ضدهوایی 4/23 - ZSUاینها علاوه بر تسلیحاتی است که در ازای تجهیزات کوبایی ارسالی به آفریقا و تدارکات عادی انتقال یافته اند.

6 - هماهنگی نظامی:

- - یک تیپ از نیروهای زمینی شوروی متشکل از 2000 الی 3000 نفر و شامل عناصر زرهی، توپخانه، پیاده موتوری و همچنین ضدهوایی و پشتیبانیهای مختلف از حداقل چند سال گذشته در کوبا مستقر بوده است.

- - در مواقع مختلف طی سه سال گذشته خلبانهای شوروی، هواپیماهای نیروی هوایی کوبا را در مأموریتهای عملیاتی عادی پرواز داده اند.

- - کشتیهای نیروی دریایی شوروی طی مأموریتهای خود به منطقه کارائیب در بنادر و تسلیحات دریایی کوبا پهلو می گیرند، و تمرینهای مشترک با نیروهای دریایی و هوایی کوبا یکی از خصوصیات این مأموریتها بوده است.

- - هواپیمای شناسایی 95 - TU شوروی به طور متناوب از کوبا برمی خیزد تا بر آبهای اقیانوس آرام نظارت داشته باشد.

- - کوبا و اتحاد شوروی در عملیات نظامی در آنگولا، اتیوپی و سایر مناطق بطور صمیمی با هم همکاری داشته اند. در آنگولا، بخش بزرگی از تسلیحات مورد استفاده نیروهای زمینی کوبا تجهیزات تدارک شده از شوروی بوده که از کوبا حمل شده بودند. در اتیوپی، تقریبا تمام سلاحهای مورد استفاده

ص: 175

نیروهای کوبا را شوروی تدارک کرده بود و مستقیما از شوروی حمل هوایی یا دریایی شده بود.

- - هواپیماهای 65 - IL به خلبانی روسها، رقم بزرگی از سربازان کوبایی را در سال 1975 به آنگولا پرواز دادند. چندین هزار سرباز کوبایی نیز با کشتیهای شوروی به اتیوپی حمل شدند. بسیاری از این نیروها ابتدا به اتحاد شوروی رفتند و بعد به کشتیهایی که از بنادر دریای سیاه حرکت کردند، انتقال یافتند.

بیشتر هزینه های این انتقالات را ظاهرا شورویها پرداختند.

- - اگر چه در آنگولا سالهای 1976 - 1975 در صحنه مبارز وظیفه کم نمودتری به عهده گرفتند، ولی در اتیوپی اوضاع کاملاً متفاوت بود. در آنجا برای اولین مرتبه، نیروهای هوایی و زمینی کوبا تحت فرماندهی کلی افسران ارتش شوروی جنگیدند. بخشی از هماهنگی عملیات نظامی مشترک در اتیوپی از طریق مشورتهای سطح عالی همین مقامات کوبا و شوروی در مسکو، هاوانا و آدیس آبابا صورت گرفت.

- - از سال 1977، تحت نظارت کلی شورویها مشاوران کوبایی و روس در تعلیم نیروهای زاپو (اتحاد خلقهای آفریقایی زیمبابوه) در زیمبابوه و آنگولا همکاری داشته اند.

- - به دنبال شیوع جنگ بین یمن شمالی و یمن جنوبی در فوریه 1979، هواپیماهای شوروی حداقل چند صد نفر از نیروهای کوبایی را از اتیوپی به یمن حمل کردند و تعداد افراد نظامی کوبایی در آنجا را به 000/1 نفر رساندند. کوباییها خدمات پشتیبانی و امنیت پشت جبهه را تأمین نمودند و به نیروهای زمینی و هوایی یمن دموکراتیک در استفاده از تجهیزات شوروی راهنمایی می کردند، ما نتوانسته ایم گزارشهایی را که از تلفات کوباییها در میدان جنگ در طول مرز داده شده تأیید کنیم.)

7 - هماهنگی سیاسی:

- - قانون اساسی کوبا که در سال 1975 تصویب شد، حاوی یک عبارت در تمجید از اتحاد شوروی می باشد - - این خصوصیتی مشترک بین قوانین اساسی اکثر کشورهای اروپای شرقی است، اما با قانون اساسی هیچ کشور عضو جنبش غیرمتعهدها اشتراک ندارد (تا آنجا که ما اطلاع داریم).

- - در سالهای اخیر اهداف کوبا و شوروی به طور رو به تزایدی با یکدیگر مطابقت داشته اند. اقدامات سیاسی و همچنین نظامی کوبا در آفریقا و سایر مناطق جهان سوم در بسیاری از موارد آشکارا اهداف سیاست شوروی را پیش برده اند. فعالیتهای مشترک ایندو از طریق مشورتهایی که بین مقامات عالی رتبه کوبا و شوروی در مسکو و گاهی اوقات در هاوانا صورت گرفته، هماهنگ شده اند.

- - شورویها از نفوذ خود برای شکل دادن به سیاستهای کوبا در سایر زمینه ها نیز استفاده کرده اند. برای مثال، مسکو هاوانا را تحت فشار قرار داد، تا به فعالیتهای انقلابی در نیمکره غربی توسط احزاب کمونیست محلی کمک برساند، به جای آنکه مستقیما به سایر گروههای انقلابی که کمتر جزمی یا بیشتر رادیکال بوده اند کمک بدهد. در این هنگام کوباییها از حدود 15 سازمان شورشگر در آمریکای لاتین حمایت می کنند.

- - کوبا با جدیت در جنبش غیرمتعهدها از منافع شوروی دفاع کرده و بدون شرمساری برای پیشبرد نظریه «اتحاد طبیعی» بین بلوک شوروی و جنبش غیرمتعهدها مبارزه کرده است. در حالی که این مطلب در اجلاس اخیر هاوانا بسیار چشمگیر بود، ولی حتی در اجلاس الجزیره در 1973 نیز در برابر نظریه «دوامپریالیسم» که الجزیره و سایرین عنوان کرده بودند، کاسترو با قوت از اتحاد شوروی دفاع کرد.

- - در مجمع عمومی سازمان ملل، آراء کوبا چنان با منافع شوروی پیوسته است، که در چهار نوبت از

ص: 176

پنج مجمع عمومی کوبا در مورد مسائلی که عموما مهمترین مسائل به حساب می آیند، بسیار بیش از کل اروپای شرقیها هماهنگ با شوروی رأی داده است. در فاصله 1978 - 1974، در مورد مسائل مهم مطرح شده در مجمع عمومی، آراء کوبا در 86 درصد موارد با شوروی بوده است، در حالی که کل کشورهای اروپای شرقی فقط در 57 درصد این موارد با شوروی رأی دادند. (پایان بخش بدون طبقه بندی).

8 - روابط آمریکا و کوبا، در اوائل 1977، دستگاه کارتر تلاشی را برای بهبود روابط با کوبا شروع کرد.

خصومت دو طرفه به تدریج جای خود را به تمایل مصلحت بینانه تری برای مذاکره پیرامون مسائل مورد اختلاف و اتخاذ گامهای کوچکی در جهت بهبود روابط بر اساس شناسایی محدودی از موجودیت یکدیگر داد. در سپتامبر 1977 ایالات متحده و کوبا دفاتر حفاظت منافع در پایتختهای یکدیگر دایر کردند. ایالات متحده ممنوعیت مسافرت آمریکاییها به کوبا را لغو کرد و از سرگیری پروازهای اجاره ای بین دو کشور را اجازه داد. در نوامبر 1978، کاسترو اعلام کرد قصد دارد اکثر زندانیان سیاسی کوبا را آزاد کند و به آنها اجازه دهد همراه خانواده هایشان کشور را ترک کنند. از زمان اعلام این قصد توسط کاسترو، کوبا بیش از 2400 زندانی سیاسی را آزاد کرده است. مع ذالک آنچه این تغییرات را تحت الشعاع قرار داده، ادامه حضور نظامی کوبا در آفریقا بوده، که هنوز حدود 000/40 نیروی نظامی کوبا در آنجا می باشند.

ایالات متحده به کوبا تأکید کرده که در عادی سازی روابط فیمابین پیشرفت چشمگیری نمی تواند صورت گیرد، مگر آنکه در سیاست نظامی کوبا در آفریقا تغییری حاصل شود، و منجمله تعداد نیروها تقلیل یابد. با شروع رویدادهای اخیر در گرانادا و نیکاراگوئه ایالات متحده همچنان رفتار کوبا را تحت نظر خواهد داشت تا اطمینان یابد کوبا به سیاست پیشین قبل از دهه 1970 خود دایر بر «صدر انقلاب» در این نیمکره باز نمی گردد.ونس