Post
26733
مشکلات کرسنت پترولیوم در رابطه با مالیات و عوارض
چهره های و شرکت های صنعت نفت دوره پهلوی
خط لوله نفت اسرائیل
گزارش فساد در تمام قسمت های ساختار اداری و سیاسی حکومت پهلوی
گزارش روابط اقتصادی نظامی شاه و آمریکا
گزارش تحولات انقلاب اردیبهشت 58
حل اختلافات موجود بر سر مالیات و حق الامتیازات نفتی
گزارش تحولات انقلاب در تهران
معرفی بهترین رابطین نفتی سفارت آمریکا در ایران
نفت ایران در راه اسرائیل
از: کلاید دی. تیلور - مشاور اقتصادی
سری
به: سفیر
1357-03-17- 1978-06-07
متن سند
سند شماره (13)
تاریخ: 7 ژوئن 1978 - 17 خرداد 1357
طبقه بندی: سرّی - غیر قابل رؤیت برای بیگانگان
از: کلاید دی. تیلور - مشاور اقتصادی
به: سفیر
از طریق: معاونت سفارت - آقای چارلز ناس مشاور اقتصادی- آقای راجر بروین
طبقه بندی بدون مطالب پیوست: محرمانه
موضوع: واردات نظامی و صادرات نفتی ایران
به پیوست جداول حاوی آمار و ارقام و برآوردهای مربوط به واردات نظامی و صادرات نفتی ایران آمده است که در برگیرنده تمام تجارت خارجی ایران (کالاها و خدمات) و تجارت آن با آمریکا می باشد.
در بیانیه ای نیز که به پیوست آمده مشکلات موجود در راه تهیه این آمار، و ارقام و هشدارهای لازم در زمیه موثق بودن آنها ارائه شده است. از ابتدای ورود خویش به ایران از فقدان آمار و ارقام جامع در زمینه تجارت ایران شگفت زده بوده ام و می دانم که پیشینیان من نیز با همین مسئله دست به گریبان بوده اند. آقای کاری هاف بوئر دستیار معاون وزیر خزانه داری در امور سرمایه گذاری و تجارت بین المللی و اینجانب در اوائل سال جاری پیرامون همین مسئله بحث های مفصلی داشتیم. او با مهربانی بر روی آن کار کرد و اطلاعاتی را که از طریق چهار دفتر آمریکایی گردآوری کرده بود در اختیار من قرار داد. پس از این تلاش وی در مورد این آمار و ارقام چنین اظهار نمود، «گمان نمی کنم گزارش مناسبی باشد.» من یک نسخه از نامه و ارقام نامه اش را محض اطلاع شما ارسال می دارم.
علاوه بر آقای هاف بوئر، آقای بش نیز در این تلاش مرا یاری داده است.
مطالب پیوست:
ص: 799
1- نامه هاف بوئر به تیلور در تاریخ 13 مارس 1978 با چند مطلب پیوست.
2- تراز تجارت خارجی و حساب جاری ایران با جهان و آمریکا با جدول های 1، 2، 3.
سری/ غیر قابل رؤیت برای بیگانگان
بدون مطالب پیوست محرمانه است
آمار و ارقام کامل مربوط به تجارت خارجی ایران یا منتشر نمی شود و یا تا آنجا که می دانم توسط دولت ایران به دقت دنبال نمی شود. در آمار مربوط به تجارت کالایی، نفت از صادرات و کالاهایی که توسط ارتش وارد می شود و همه آنها نیز الزاما نظامی نیستند، تفکیک می گردد. عناصر مهم غیر قابل رؤیت دیگر در حساب جاری از جمله جهانگردی، بهداشتی، انتقال حساب، بهره، حمل و نقل و غیره تنها در صورت موازنه پرداخت ها منظور گشته و تقسیمات مربوط به هر کشور در آن ذکر نمی گردد.
اگر درصدد کسب اطلاعاتی در مورد ارزش صادرات نفتی ایران باشید باید با استفاده از منابع اطلاعاتی یا کشورهای دریافت کننده اطلاعات لازم را گردآوری کرده ویا به تخمین و برآورد اکتفا کنید. البته این مورد دوم مشکلاتی از قبیل «یافتن سرنخ و کندی کار» و نیز مبانی قیمت گذاری مانند FAS (تحویل در بندر) CIF(قیمت تمام شده + بیمه + حمل) و FOB(تحویل روی عرشه) را در برخواهد داشت.
به دست آوردن آمار و ارقام مربوط به واردات نظامی ایران دشوارتر است. در ابتدا فرض بر این بود که تفاوت بین واردات غیرنظامی که توسط اداره گمرکات (وزارت اقتصاد و دارایی) گزارش می شود و تراز پرداخت های مربوط به واردات کالایی گزارش شده توسط بانک مرکزی تحت عنوان تراز پرداخت های ارز خارجی می تواند نشانگر میزان واردات نظامی این کشور باشد. به این ترتیب و همان طور که در جدول 2 نشان داده شده، واردات نظامی ایران در سال های اخیر نباید (به میلیون دلار آمریکا) در سال 1975 معادل 5298 میلیون دلار، در سال 1976 معادل 3309 میلیون دلار، و در سال7 197 معادل 2550 میلیون دلار بوده باشد. بخش اعظم اعتبار این فرضیه به رابطه نزدیک بین واردات و پرداخت ها بستگی دارد چون دو فرضیه کاملاً متفاوت تجاری را به یکدیگر ربط می دهد که عبارتند از گمرکات (بر اساس اسناد کالاهای دریافتی) و جریان وجوه نقدی ترازپرداخت ها.
این موضوع احتمالاً تا مارس 1976 صادق بوده است. از آن پس، به خصوص بخش دولتی ایران واردات خود را براساس اعتبار به جای پرداخت نقدی انجام می داد. این امر سبب تغییر شرایط پرداخت واردات غیر نظامی گردید در حالی که بخش اعظم واردات نظامی براساس شرایط برنامه فروش نظامی خارجی آمریکا صورت می گرفت. نتیجه این امر این است که تراز پرداخت واردات به نسبت گمرکات به طرز نادرستی برآورد می شود و بهمین ترتیب در مورد واردات نظامی نیز نمی توان نتیجه گیری معقولی داشت. نکته ضعف دیگر در این فرضیه که ناشی از برآورد بیش از حد واردات و مبنا قرار دادن تراز پرداخت ها است، مسئله پیش پرداخت واردات می باشد (یعنی پرداخت نقدینه بیشتر در مورد کالاهایی که اگر از طریق گمرکات وارد می شد، نقدینه کمتری به آن تعلق می گرفت، و همین موضوع میزان واردات نظامی را بیشتر از آنچه که هست جلوه گر می سازد) که بر آمار و ارقام 1975 و تا حدود کمتری بر آمار و
ص: 800
ارقام 1976 تأثیر می بخشد. (به سطور ششم و هفتم جدول 2 رجوع شود.) آمار و ارقام مربوط به محموله های نظامی ارسالی به ایران که از طریق اسناد طبقه بندی نشده وزارت دفاع آمریکا در زمینه فروش های نظامی خارجی و اسناد طبقه بندی شده (سری برای کشورهای دیگر و از طریق سیا) به دست آمده، ارقام مربوط به 1975 و 1976 را بسیار مبالغه آمیز جلوه گر ساخته (سطر هفتم جدول 2) و انسان را در مورد جامع بودن این ارقام به شک و تردید وا می دارد. علاوه بر این بین سال مالی آمریکا و سال گریگوریان (سال میلادی - م) تمایزی قائل نمی شود، تاریخ تحویل را همان تاریخ انتقال اعلام کرد ه و محل درج ارزش محموله را نیز خالی می گذارد.
آمار و ارقام مربوط به صادرات نفتی ایران نیز باید مورد مطالعه و برآورد دقیق واقع شود. آمار خام شرکت ملی نفت ایران که برای اطلاع عموم منتشر می شود، حاوی نام کشورهای مقصد کالا و یا مقاصد نهایی کالا نمی باشد و هیچ گاه به مقادیر پولی تبدیل نمی گردد. همان طوری که در جداول یک و سه گفته شده، سفارت ارزشها را محاسبه کرد و با استفاده از ارقام بدست آمده از طریق منابع خاص مقصد نهایی نفت خام و یا نفت پالایش شده را نیز حدس زده است؛به این دلیل آنها دارای طبقه بندی محرمانه می باشند.
واردات غیر کالایی و صادرات غیر قابل رؤیت ایرانی نیز از طریق موازنه پرداخت های بانک مرکزی قابل محاسبه بوده، و آنهایی که مربوط به آمریکاست نیز طبق آنچه که در جدول 2 گفته شده محاسبه می شود. ارقام مربوط به جریان صادرات غیر قابل رؤیت به آمریکا محافظه کارانه است. ارقام مربوط به خدمات صادراتی از ایران به آمریکا نه موجود است و نه از نظر وسعت قابل ارزش.
جمع و ترازهای مربوط به جدول های 1 و 2 در رابطه با تجارت بیش ایران و آمریکا در زمینه کالاها و خدمات تقریبا درست است، ولی به طور کلی از مبنای چندان استواری برخوردار نیست.
ضمائم جدول 1 و 2 و 3 مشاور اقتصادی: تیلور
سرّی/ غیر قابل رؤیت برای بیگانگان
جدول 1
منابع
الف/ محاسبات سفارت با استفاده از ارقام شرکت اسکو و شرکت ملی نفت ایران، محاسبات سفارت برای آمریکا، بدون احتساب هزینه حمل و نقل.
ب / آمار ارقام مربوط به موازنه پرداخت های ارز خارجی ایران که بر طبق سال گریگوریان توسط بانک مرکزی شده است.
ج / سفارت «آمار و ارقام مربوط به تجارت خارجی ایران»، وزارت اقتصاد و دارایی، صادرات FOB و واردات CIF د / اسناد آمریکا (جهت کنترل مهمات)، وزارت دفاع آمریکا (برای فروش های نظامی خارجی) و سازمان سیا (برای کشورهای دیگر غیر آمریکا)، براساس FOB.
ه / برآوردهای سفارت و بخش خدمات فروش های نظامی خارجی وزارت دفاع آمریکا.
* نرخ تبدیل دلار به ریال 70/5 ریال برابر یک دلار آمریکا.
سرّی / غیر قابل رؤیت برای بیگانگان
جدول 2
الف/ منبع: دفتر کنترل مهمات، وزارت خارجه، دفتر آمار سال تقویمی، FOB
ب / سال مالی آمریکا (1977 شامل 5 فصل) گاهی نیز این عنوان به ایران اطلاق می شود.
ج / به استثنای صادرات غیر از مهمات کنترل شده توسط عرضه کنندگان تجاری.
د / محموله ها، نه قراردادها: منبع: سازمان سیا، سال تقویمی.
ه / جدای از کالاهای غیر نظامی وارداتی وزارت جنگ.
و / براساس 30% پرداخت بخش خصوصی و 20% پرداخت های دولتی: آمار و ارقام بانک مرکزی ایران در مورد تراز پرداخت های ارز خارجی برای سال تقویمی گریگوریان (سال میلادی - م).
محرمانه
جدول 3
* احتمالاً 70% نفت خام صادر شده توسط ایران به «کارائیب و جزائر ویرجین» تصفیه شده و مجددا به صورت فرآورده های نفتی به آمریکا صادر می گردد. بنابراین واردات نفتی سال 1976 آمریکا از ایران چه مستقیم و چه غیرمستقیم احتمالاً حدود 185/1 میلیون بشکه بوده که بدون هزینه حمل و نقل ارزش آن حدود 2/1 میلیارد دلار می باشد.
ص: 802
ادامه جدول 3
1977
* احتمالاً 70% نفت صادراتی ایران به جزایر کارائیب و ویرجین تصفیه شده و مجددا به آمریکا صادر می گردد. بنابراین واردات نفتی آمریکا از ایران در سال 1977 چه مستقیم و چه غیر مستقیم احتمالاً حدود 283/7 میلیون بشکه و معادل 3/5 میلیارد دلار بوده است.
تاریخ: 13 مارس 1978 - 22 اسفند 1357
طبقه بندی: سرّی - غیر قابل رؤیت برای بیگانگان وزارت خزانه داری - واشنگتن
آقای کلاید تیلور
افسر امور مالی بخش اقتصادی سفارت آمریکا - تهران
کلاید عزیز:
شما از ما خواسته بودید که تعداد محموله های اخیر تسلیحاتی به ایران را در اختیار شما قرار دهیم. این امر ما را ملزم ساخت تا از چهار منبع کسب اطلاع نماییم که عبارتند از: 1 - وزارت دفاع، 2- دفتر کنترل مهمات وزارت خارجه، 3- وزارت بازرگانی، 4- سازمان اطلاعات مرکزی (سیا). ما با این چهار سازمان تماس گرفته ایم و اطلاعاتی را که در دسترس هستند. جمع آوری نموده ایم. لیکن این اطلاعات برای ارائه گزارشی مرتب در یک قالب قرار نمی گیرند.
وزارت دفاع ایالات متحده اطلاعاتی مفصل در مورد محموله های تسلیحاتی برای ایران در اختیار دارد که آنها را براساس سال مالی ایالات متحده نگاهداری می نماید. من نسخه ای از داده های کامپیوتری این محمولات را به منظور فراهم آوردن اطلاعات تا آنجایی که میسر باشد، ضمیمه نموده ام.«حمل مواد» برای وزارت دفاع به این معناست که عنوان مالکیت به دولت خریدار داده شده است و معمولاً عنوان مالکیت زمانی در داخل دستگاه دولت آمریکا به خریدار داده می شود که مواد و تجهیزات آماده بارگیری و حمل باشند (و بنابر این درست کمی قبل از زمان واقعی صدور از ایالات متحده به آن اطلاق می شود). من داده های کامپیوتری وزارت دفاع را مورد موافقتنامه های فروش با ایران را نیز ضمیمه کرده ام و این
ص: 803
موضوع به شما اجازه می دهد تا محمولات را با برنامه های فروش مورد مقایسه قرار دهید. (منظور مقادیر حمل شده و یا در حال حمل و فروش های آینده - م) دفتر کنترل مهمات نیز اطلاعاتی در مورد صدور مواد و تجهیزاتی که براساس اختیارات (سازمان) مقررات مبادلات بین المللی تسلیحاتی کنترل می شود، به شرح زیر فراهم آورده است:
این ارقام صادراتی براساس اطلاعات اداره آمار ارائه شده و منعکس کننده مقادیر حمل شده واقعی از ایالات متحده می باشند. من در مورد مجوزهای صادره برای صادرات به مقصد ایران اطلاعاتی به ضمیمه ارسال نکرده ام، چون که ارقام بدون استفاده ای خواهند بود. خیلی از مجوزهای صادراتی هرگز مورد استفاده واقع نمی شوند. ما با وزارت بازرگانی تماس گرفتیم تا اطلاعاتی در مورد صادرات تجاری به غیر از ارقام گنجانده شده در اطلاعات (سازمان) مقررات مبادلات بین المللی تسلیحاتی و کنترل شده به وسیله دفتر کنترل مهمات به دست آوریم. این اقلام غیر نظامی هستند، و نیز اقلامی از آن قبیل که هم مواد استفاده نظامی و هم غیر نظامی دارند را در بر می گیرند، مثل: تجهیزات ساختمانی، چادر و وسایل چادرزنی، لباس و وسایل شخصی، موتور هواپیما، و غیره که باید از منابع تجاری در آمریکا خریداری شوند. وزارت بازرگانی قادر است تا اطلاعاتی در مورد مجموع مبادلات با ایران برحسب نوع کالا فراهم آورد، ولی متأسفانه نمی تواند آن را بر حسب مصرف کننده نهایی در اختیار گذارد و بنابراین نمی تواند خریدهای نظامی ایران را مشخص نماید. از این جهت ما باید بگوییم که ما از این طبقه بندی صادراتی آگاهیم، ولی قادر به فراهم آوردن اطلاعات مربوطه نیستیم. وسیله ای که معمولاً در گزارشاتی با این ماهیت مورد استفاده قرار می گیرد، این است که: «صادرات خارج از اقلام دفتر کنترل مهمات توسط فروشندگان تجارتی از این گزارش مستثنی هستند.» سازمان اطلاعات مرکزی (سیا) اطلاعاتی در مورد محمولات نظامی به ایران از کشورهایی به غیر از ایالات متحده، فراهم آورده است. این اطلاعات براساس سال تقویمی تهیه شده اند. ستونی که با کلمه «موافقتنامه ها» مشخص شده منعکس کننده تعهدات ایران برای خرید می باشد و ستون «محمولات» به اقلامی اطلاق می شود که توسط ایران دریافت شده است. این گزارش شامل موافقتنامه ها و همچنین محمولات می باشد، چون که برخی از کشورها موافقتنامه های تسلیحاتی منعقد نموده اند، ولی ظاهرا هنوز شروع به حمل ننموده اند و یا حداقل گزاشی در مورد محمولات ندارند. در هر یک از دو حالت به شما ایده ای در مورد محمولات احتمالی می دهد. نسخه ای از جدول سازمان اطلاعات مرکزی (سیا) به پیوست می باشد.
این بهترین اطلاعاتی بوده است که ما قادر به جمع آوری بوده ایم و من امیدوارم که به مقصود شما کمک کند. اگر کار بیشتری از دست ما بر می آید، لطفا مرا مطلع نمایید.
ارادتمند گری هاف بائر
ص: 804
سری غیر قابل رؤیت برای بیگانگان
سازمان همکاری های امنیتی
طبقه بندی و تجزیه و تحلیل از روی درصد انواع اقلام و خدمات دفاعی
گزارش تحلیلی تسلیحاتی برنامه فروش های نظامی خارجی - ایران
سازمان همکاری های امنیتی دفاعی
طبقه بندی و تجزیه و تحلیل از روی درصد انواع اقلام و خدمات دفاعی
گزارش تحلیلی تسلیحاتی محموله فروش های نظامی خارجی - ایران
ص: 806
عکس (ارقام سال مالی 1976 شامل سه ماهه انتقالی آخر 76 و اول 77 می باشد).
* ارقام کمتر از 500 دلار (به لحاظ روند کردن ارقام ممکن است در مجموع تفاوتی داشته باشد).
ص: 805
عکس سازمان همکاریهای امنیتی دفاعی طبقه بندی و تجزیه و تحلیل از روی درصد انواع اقلام و خدمات دفاعی گزارش تحلیلی تسلیحاتی محموله فروشهای نظامی خارجی - ایران ترتیب توالی - منطقه - کشورسازمان اجرائی - همه سازمانها عکس
ص: 806
عکس (ارقام سال مالی 1976 شامل سه ماهه انتقالی آخر 76 و اول 77 می باشد).
* ارقام کمتر از 500 دلار (به لحاظ روند کردن ارقام ممکن است در مجموع تفاوتی داشته باشد).
زمان یافت نشد!
اتفاق و وقایعی یافت نشد!
تجهیزات یافت نشد!
قرارداد یافت نشد!