رویدادهای گازی و نفتی در آذربایجان

سند شماره (11)

طبقه بندی : خیلی محرمانه

تاریخ : 14 خرداد 1358 - 4 ژوئن 79

از : سفارت آمریکا در مسکو

به : سفارت آمریکا در تهران

موضوع : رویدادهای گازی و نفتی در آذربایجان

1- (خیلی محرمانه خلاصه : بنابه گفته یکی از منابع روسی در آذربایجان، سطح گاز ارسالی از ایران 35% درصد سطوح پیشین می باشد. تولید نفت آذربایجان در سال 1357 معادل 16 میلیون تن بود و در سال 1358 قرار است حدود 8/16 میلیون تن باشد. یکی از مقامات عالیرتبه جمهوری می گوید که شوروی می خواهد در رابطه با سکوهای حفاری نفتی خارج از خشکی با فرانسه قراردادی را امضاء نماید، لیکن به گفته مقام وزارت تجارت خارجی هنوز در این زمینه تصمیمی اتخاذ نشده است. (پایان خلاصه) 2- (خیلی محرمانه) خبرنگاران آمریکایی به دنبال بازدید از باکو در اوایل هفته جاری ما را در جریان گفتگوهای خود با مقامات آذربایجان در زمینه مسائل انرژی قرار دادند.

3- (محرمانه) گاز صادراتی ایران. در تاریخ 7 خردادماه عالیس جمیل لمبرانسکی، معاون سرپرست شورای وزیران آذربایجان که مسئول بخش صنعتی است، گفت تا 5 یا 6 روز قبل میزان جریان گاز صادراتی ایران به سطح 35 درصد دوران قبل از قطع صدور گاز رسیده است. وی گفت ایرانیها «قول داده اند» که در تابستان سطح جریان را به حالت اولیه برگردانند (یعنی 10 میلیارد متر مکعب).

4- (محرمانه) تولید نفت. تایراتیروا، وزیر خارجه آذربایجان به خبرنگاران گفت که این جمهوری در سال 1357 رسیدن معادل 16 میلیون تن نفت تولید کرده و هدف تولیدی سال 1358 رسیدن به سطح تولیدی 8/16 میلیون تن می باشد. بعدها یکی دیگر از مقامات صنعت نفت (که هویتش بیش از این برای ما روشن نشده) گفته بود که در سال 1357 سطح تولید به 18 میلیون تن رسیده بود و در سال 1358 قرار نیست افرایش یابد. وی با این وصف گفت که «به زودی» سطح تولید به 22 میلیون تن خواهد رسید. به خبرنگاران گفته شد که 65 درصد نفت تولیدی آذربایجان از مناطق خارج از خشکی تأمین می گردد و75 در صد تولید خارج از خشکی نیز از منطقه «نفتیان مور» تأمین می شود .

5 - (خیلی محرمانه) کارخانه تولید سکوهای حفاری نفتی خارج از خشکی لمبرانسکی گفت که قرار است شوروی با فرانسه و ژاپن در زمینه احداث یک کارخانه تولید سکوهای حفاری نفتی خارج از خشکی قراردادی امضاء نماید. وی گفت که روسها با هیچ یک از شرکتهای آمریکا قراردادی نخواهند بست چون از مشکلات موجود در رابطه با مقررات کنترل صادراتی آمریکا باخبر می باشند. بعدها یکی از نمایندگان شرکت براون اندروتس به یکی از خبرنگاران گفت که روسها تصمیم گرفته اند تنها پایه ها را در باکو و مدولها را در آستراخان تولید نمایند و علیرغم نیاز به ماشین آلات اضافی در نتیجه تقسیم کارخانه حاضر نیستند و هزینه اضافی قرارداد را بپردازند. مذاکرات مربوط به این قراردادها قبلاً با شرکت وزارت

ص: 761

نفت انجام می شد، لیکن چون مسئولیت کارهای حفاری گازی و نفتی خارج از خشکی به عهده وزارت گاز است، تمام مذاکرات به این وزارتخانه سپرده شده است. علاوه بر این دو وزیر دیگر نیز وارد معرکه شده اند که عبارتند از وزیر کشتی سازی و وزیر پولاد ویژه.

6- (خیلی محرمانه) اظهارنظر : مایلیم توجه شما را به این نکته جلب کنیم که بین گفته لمبرانسکی که گفته بود جریان گاز خط لوله ایگات - 1 به 35 درصد رسیده و گفته وزیر گاز، اردوژف که به سفیر گفته بود که این جریان به 70 درصد رسیده تفاوت بسیار وجود دارد. (تلگرام مرجع) شاید سفارت آمریکا در تهران بتواند ارزیابی ایران را در این رابطه مشخص نماید.

7- (خیلی محرمانه) علاوه بر این یادآور می شویم که ارقام مربوط به تولید نفت، حتی ارقام پایین نیز در مقایسه با ارقام مقدماتی مطروحه در «بررسی آماری انرژی بین المللی» سیا بسیار مبالغه آمیز می باشد.

8- (خیلی محرمانه) در پذیرائی 10 خرداد و در اسپاسو، مقام سفارت از زینوویف از وزارت بازرگانی خارجی در مورد تصمیم شوروی به روی نیاوردن به شرکتهای آمریکا یا در زمینه تولید سکوهای حفاری نفتی به خاطر کنترلهای صادراتی سؤال کرد. زینوویف با صراحت گفت که در مورد این قرارداد هنوز تصمیمی گرفته نشده است. وی گفت البته نگرانی مربوطه وجود دارد، لیکن ضریب چندان مهمی نیست.

مقام سفارت بار دیگر گفت که دولت آمریکا گواهی کاربرد تجهیزات گازی و نفتی را تصویب کرده است.

پاسخ زینوویف این بود: «درست است، اما در چه زمانی؟ حالا دیگر در بعضی موارد بسیار دیر شده است». تون