جاسوسی افراد سفارت شوروی در تهران

مشاهدات و گفتگوهای شخصی

سند شماره 256

سرّی

27 سپتامبر 1957-5 مهر 1336

سروان سی. ال. مارچ

[موضوع]: مشاهدات و گفتگوهای شخصی

1- گزارشگر در تاریخ 27 سپتامبر 1957 نزدیک 6 ساعت را در یک سفر ماهیگیری که به پیشنهاد 16 سپتامبر 1957 اولیفیرنکو انجام شد، گذراند. سوژه ها در طول سفر با خودروی پاکارد که یک راننده روس آن را می راند، به نوبت گزارشگر را همراهی کردند. ناهار را همان راننده تدارک دید.

2- اطلاعات شخصی زیر از کوزنتسف به دست آمد. او 34 سال پیش در مسکو به دنیا آمده، فارغ‌التحصیل دانشگاه مسکو است، با یک دختر روس ازدواج کرده، و با او و دو پسر خردسالش در سفارت شوروی زندگی می کند. کوزنتسف گفت که در طول جنگ جهانی دوم در ارتش شوروی خدمت می کرده و اولین بار که آمریکایی ها را دیده، وقتی بوده که همراه با نیروهای ژاکوف وارد برلین شده است. مدت سه سال است که در ایران به سر می برد، قدری

ص: 540

فارسی یاد گرفته است، ولی به زبان فارسی مسلط نیست.

3- کوزنتسف شخصی آرام، هر چند صمیمی، بود که ناخواسته نگرشی بسیار منفی نسبت به ایرانی ها از خود بروز می داد. او هیچ مسئله بحث انگیزی مطرح نکرد و وقتی به محل ماهیگیری رسیدم، خیلی سریع «ناپدید» شد. او در طول روز کاملاً مطیع اولیفیرنکو بود. کوزنتسف در سمت وابسته در سفارت شوروی خدمت می کند.

4- اطلاعات بیوگرافی اولیفیرنکو در گزارشی جداگانه ارسال شده است، هر چند در این سفر متوجه شدم که تعطیلات ماه ژوییه و اوت خود را در محل تفریحی فئودوسیا در ساحل دریای سیاه گذرانده است.

5- اولیفیرنکو از بحث و جدل های سیاسی خوشش می آید، و قبلاً و همچنین در طول این سفر، آمریکا را متهم ساخت که با نیروها و پایگاه های ناتو شوروی را محاصره کرده است، بدون دلیل، چین سرخ را به رسمیت نشناخته و در خاورمیانه دخالت می کند. او بر دوستی ملت شوروی با ملت آمریکا تأکید کرد، ولی گفت دموکراسی آمریکایی واقعاً دموکراتیک نیست، و تبعیض نژادی بر ضد سیاه پوستان و استثمار کارگران را نمونه آورد. اولیفیرنکو سپس درباره هر یک از نمونه هایی که ذکر کرده بود بحث کرد و مواضع معمول کمونیست ها را در این ارتباط بیان داشت.

گزارشگر نیز با آوردن نمونه هایی از حسن نیت ایالات متحده و مخالفت قاطعانه با بسیاری از استدلال های مبسوط اولیفیرنکو، در تأیید مواضعش، به او پاسخ داد تا اینکه بحث ناگزیر به بن بست رسید.

6- اولیفیرنکو در تلاش برای جمع آوری اطلاعات از گزارشگر درباره منابع اطلاعاتی و مسیر مخابره اطلاعات پرسید، به ویژه اینکه آیا اطلاعات جمع آوری شده مستقیماً به واشنگتن مخابره می شود و یا ابتدا به سایر کشورهای خاورمیانه و ناتو ارسال می گردد. گزارشگر خاطر نشان ساخت که چنین سئوالی مناسب موقعیت ماهیگیری نیست. اولیفیرنکو هیچ تلاش آشکار دیگری برای جمع آوری اطلاعات انجام نداد.

او فاش ساخت که پگف، سفیر شوروی، در تاریخ 15 اکتبر همراه با همسرش به تهران باز خواهد گشت، و بدین ترتیب خواست حدس و گمان های سفارت آمریکا در مورد جایگزینی او را خاتمه دهد. (پگف در تاریخ 25 اکتبر همراه با دختر و نوه اش به تهران بازگشت- همسرش بعداً به آنها ملحق خواهدشد).

7- محتویات این گزارش به محض تهیه در اختیار مقامات ذیربط سفارت آمریکا قرار گرفت.

سی. ال. مارچ جان. دبلیو. باسکا سروان، دستیار سرهنگ، وابسته نیروی هوایی ایالات متحده وابسته نیروی هوایی ایالات متحده