تحلیل مقام دانشگاهی شوروی درباره ایران

سند شماره (47)

خیلی محرمانه

تاریخ: 12 ژانویه 79 - 22 دی 57

از: سفارت آمریکا در مسکو

به: وزارت خارجه واشنگتن

موضوع: یک مقام دانشگاهی شوروی درباره ایران سخن می گوید

1- (تمام متن خیلی محرمانه است) در تاریخ 10 ژانویه مأمور سفارت بایوری گنکفسکی، رئیس قسمت آسیای میانه در انستیتو اورینتال

ص: 618

(مؤسسه خاورشناسی) ملاقاتی انجام داد تا با وی مسائل مربوط به افغانستان را مورد بحث قرار دهد.

گنکفسکی که معمولاً به تنهایی با مأمور سفارت به گفتگو می نشیند (این بار) توسط یکی از «محققین» روسی مؤسسه مزبور همراهی می شد که نکات مورد گفتگو را یادداشت می کرد.

2- پیدا بود که به گنکفسکی دستور داده شده بود نظرات آمریکا را در مورد ایران جویا شود. وی به سرعت جهت مکالمه را از افغانستان برگرداند و جویای ارزیابی و محاسبات آمریکا در مورد امکان وقوع یک کودتای نظامی در ایران و دورنمای احتمالی بقای دولت بختیار گردید. مأمور سفارت پاسخ داد که به اعتقاد آمریکا این تنها ایرانیها هستند که قادرند مسائل خود را حل وفصل نمایند و دولت آمریکا برای دولت بختیار که برطبق مراحل مندرج در قانون اساسی ایران در حال شکل گیری است آرزوی پیروزی کرد.

3- مأمور سفارت در ادامه این پاسخ از شدت روزافزون اتهامات مطروحه توسط رسانه های گروهی شوروی در زمینه دخالت آمریکا در ایران انتقاد کرد و در این مورد توضیح خواست. گنکفسکی نیز اتهامات مشابهی را مطرح ساخت که در مطبوعات آمریکا درباره اتحاد شوروی منتشر می شود. وی همچنین «دیدار یک ژنرال امریکایی» از ایران و اعزام کشتیهای نیروی دریایی آمریکا به اقیانوس هند را عنوان کرد.

4- گنکفسکی اظهار داشت که، در عین حالی که پیش بینی آینده و سرنوشت تلاش بختیار غیرممکن است، بقای دولت وی را نمی توان تضمین کرد و وقوع یک کودتای نظامی را نباید غیرممکن انگاشت.وی خاطرنشان ساخت که بختیار خود هفت بار به دست شاه زندانی شده است و به همراه سایر رهبران «لیبرال» جبهه ملی از قبیل سنجابی، مسئول (برنامه) توقف کار در ایران بوده است. تاکتیکهایی که جهت ایجاد توقف کار (یا دست کشیدن از کار) به کار برده شده مبتنی بر اعمال زور بوده است، کارگران را تهدید می کنند که در صورت عدم همکاری با اعتصاب کنندگان مورد آسیب بدنی قرار گرفته یا منازل آنان به آتش کشیده خواهد شد.

5- گنکفسکی اعتراف کرد که (حزب) توده در ایجاد تشنج تشریک مساعی می کند. وی اظهار داشت که البته تنها چیزی که خوشنودی (حزب) توده را فراهم می سازد، (بروز) دردسر برای شاه است.

مع الوصف همانند سایر روسها، وی تأکید کرد که (حزب) توده «بسیار ضعیف» بوده و برای کسب قدرت در ایران به عنوان یک مبارز جدی به حساب نمی آید. (تمام متن خیلی محرمانه)