تحلیل جایگاه و قدرت کمیته های انقلاب

در مورد مردم
... مسایل جدی نسبت به ایالات متحده در دیدگاه مردم ایران وجود دارد که احتمالاً برای مدتی با روابط آمریکا ایران مقاومت می کند. این مسایل با اطلاعات ضد آمریکایی که به طرف ایران در داخل ایران در جریان است نضج می گیرد. ایرانیها شدیداً مظنون بوده و معتقدند که ما هم آواز با اسرائیل و شاه و عربستان سعودی و حتی عراق و کمونیستها مشغول توطئه علیه آنها هستیم.

(از تحلیل قوه ابتکارات سیاسی شماره 20313 مهر 58)

... من معتقدم که در مورد ایران بعد از انقلاب که گروهها بدین حد ضعیف می باشند قدرت واقعی منوط به اعتماد و جلب احساسات توده مردم است هم اکنون هیچ گونه تشکیلات و گروهی که بتواند اعتماد و احساسات برانگیخته شده مردم را هر چقدر هم غیر واقعی باشد جلب کند وجود ندارد.
(از نامه ساندرز به تد کوران در تاریخ 12 مهر 58)

راجع به کمیته ها
”دستگاه حکومت ایران بین دولت موقت اسلامی مهدی بازرگان و کمیته های انقلاب که به وسیله امام خمینی و رهبران مذهبی هدایت می شوند تقسیم می شود. تشکیلات کمیته ها به تعداد زیادی مستقل از حکومت عمل می کنند و خمینی شخصاً به هر که دستور می دهد. غالباً برخوردهایی بین این دو تشکیلات صورت می گیرد و اینها در سیاست خارجی ایران انعکاس دارد. کمیته ها خارج از ضوابط دولتی گزارشات را مستقیماً به خمینی می رسانند.
* ادامه پاراگراف بالا راجع به کمیته ها به موضوع امام و دولت موقت برمی خورد. بازرگان و بسیاری از هم قطاران او تمایل دارد که سیاست خارجی ایران و مسایل امنیتی را در قالبهای سیاسی رایج حل کند. تاریخ روابط ایران و روسیه بر دوش آنها سنگینی می کند. آنها کلاً محافظه کار بودند. دعوای اصلی آنها هزینه های زیادی بود که سیاست شاه بدون در نظر گرفتن نیازهای کشور خرج می کرد و نیز گرفتاریهای ایران در خارج مرزهایش برای نگهداری سیاست غرب (آیت الله و طرفدارانش بدبینی قابل ملاحظه ای به روسیه دارند ولی دیدگاههای خارجی آنها در این لحظه مقدمتاً بر پایه دشمنی با شاه و کارهایی که کرده است و پایه گذاری اسلامی و عملیات انقلابی بنیان گذاشته شده است).

(از نامه چارلز ناس به وزارت امور خارجه آمریکا مورخ 20 اردیبهشت 58)

همان طور که امور داخلی ایران به دو شاخه رسمی و غیر رسمی تقسیم یافته ٬ سیاست خارجی آن هم ٬ چنین است. این سیاست بین دو جریان افکار انقلابی اسلامی و جریان محافظه کارانه سیاسیون ملی گرا درحال نوسان است ٬ نشانه های مشخص از آنجا مشاهده شدکه در عرصه بین المللی یک گرایش به سوی کشورهای رادیکال و نیز دوری جستن از اعراب میانه رو پدید آمد: حملات دائمی لفظی به اسرائیل و صهیونیسم و بدگمانی نسبت به ابرقدرتها جناح دیگر تمایل به همکاری دولت با دوستها و کوشش درجهت بنای یک اقتصادمدرن.این سیاستهای دوگانه تا زمانی که دولت دائمی مستقر نشده باشد و یا این دولت تعویض نشده باشد ادامه دارد. کوشش ما برای معتدل کردن سیاست رادیکال در موقعیت فعلی بسیار محدود است.
ادامه برخورد بین این دو دیدگاهها تابعی است از کوششهای داخلی رژیم و پیشرفتش. این دوگانگی بین دولت رسمی و کمیته ها به سردی خواهد گرایید سپس اندیشه ها وافکار و رفتارها ترکیب شده و درجه بالاتری را کسب خواهدکرد. اگراین برخورد به آرامی نگراید دراوضاع خارجی ایران تأثیرخواهدداشت و این حالت تا موقعی که یک تشکیلات اسلامی نهایتاً مستقر نشود و یا اینکه دولت ساقط شود و یا رفتارش را عوض کند ادامه خواهدداشت. انتصاب اخیر دکتر یزدی یکی از مشاوران نزدیک خمینی به سمت وزیر امور خارجه به جای یکی از رهبران ملی دکتر کریم سنجابی قسمتی از کوششی بود برای تغییرجهت سیاست خارجی در جهت نظریات امام خمینی. ضمناً یزدی از دنیای پیشرفته است و احتمالاً می تواند شرایط را درک کرده و بهتر از بقیه ٬ امام را به بازرگان مرتبط کند. در ماههای اخیر ٬ ما و دیگر دولتیها در زمینه سیاست خارجی ایران با یک تشکیلات ناپایدار روبرو بوده ایم.خطوط اصلی سیاست مخصوصاًخارجی به وسیله آیت الله طراحی شده. به عنوان مثال آیت الله دستور قطع روابط مصر را بدون مشورت با دولت داد. در واقع وزارت امور خارجه بازیچه دست آیت الله است.

رئوس کلی سیاست خارجی ایران چنین است:
1 کوشش فراوان برای اتحاد اسلامی
2 دشمنی عمیق با اسرائیل
3 روابط نزدیک و حسنه با سازمان آزادیبخش فلسطین
4 کشش به سوی رادیکال شدن و مواجهه با کشورهای عربی. وارد شدن از کشورهای عرب محافظه کار و رفقای نفتی ایران.
5 حمایت شفاهی از جنبشهای انقلابی دنیای سوم مانند زیمبابوه
6 برقراری روابط با کشورهایی که شاه با آنها روابط نداشت؛ مثل لیبی و کوبا
7 ادامه بدگمانی و بدبینی و حملات پراکنده به آمریکا و شوروی
8 شرکت در جنبش کشورهای غیر متعهد

9 OPEC  بالا بردن قیمتها در
10 اتخاذ سیاستهای تندروانه در صحنه سیاسی و اقتصادی بین المللی

(از نامه چارلز ناس وزارت امور خارجه آمریکا 20 اردیبهشت 58)

راجع به کمیته ها

”قانونهای به ستوه آورنده و رنج آور کمیته ها مانع از انتقال بی دردسر لوازم خانه آمریکاییها و فرستادن آن به آمریکا می شود. در خلال هفته اخیر 45 % از فعالیتهای شخصی خارج از محوطه را تا اطلاع ثانوی به تأخیر افتاده. از آنجایی که افراد کمیته خواستار جستجوی Maag محبوس کرده. پرواز%100  از وسایل هستند. تماسهای رایزنی خیلی کم شده است واگر هم برقرارشودبه نتیجه ای نمی رسد ٬ به خصوص اگر پای کمیته ای هم در کار باشد. از طرف دیگر من معتقدم که دولت سعی و کوشش خواهد کرد برای متعادل کردن روابط دو طرفه سیاسی با آمریکا و سایر کشورهای غربی ملاقات اخیر بنده با نخست وزیر و همردیفان وزیرش٬تمایلات آنها را به طور واضح برای بستن قرارداد تکنیکی و اقتصادی شامل قطعات یدکی و حضور مستشاران در زمینه نظامی نشان دهد. آنها علاقه مندند که برای گسترش اسلام از امکانات اقتصادی و نظامی استفاده نشود.حدی را که محافظه کاران درزیر نام ملیت بر علیه ایدئولوژی ادعامی کنند قابل اندازهگیری نیست و بیشتر ربط دارد به برداشتهای سیاسی مردم تا یک فشار خارجی.
... اگراین دولت دوام پیدا کند روابط اقتصادی و سیاسی چنان خواهد بود که یک موقعیت بهتری برای ما به دست خواهد آورد.“