انتقاد امیرانتظام از مذهبی شدن دولت موقت در جلسه با مامور سیا

ب - حداکثر کمک در مورد لوازم یدکی مورد نیاز ارتش.

ج - مبلغ 3/1 میلیارد دلار جریمه دیرکرد مربوط به بازپرداخت وام ها را لغو کنید. (SIC)

د - در تهیه مواد اولیه مورد نیاز صنایع، که برخی شرکت های آمریکایی از فرستادن آنها خودداری می کنند، کمک شود.

ه - دفتر صدور ویزا در تهران را دوباره باز کنید. زیرا هزاران ایرانی می خواهند که به آمریکا بروند. انتظام گفت: خود او شخصاً می خواهد که دانشجویان زیادی به آمریکا و دیگر کشورهای انگلیسی زبان بروند. مثلاً هندوستان امسال به جای 1500 ویزا که پارسال داد، 6000 ویزا برای دانشجویان ایرانی صادر کرد. او اظهار امیدواری کرد که آمریکا از آن پیروی کند.

5 - استمپل گفت: که پیشنهادهای انتظام را گزارش خواهد کرد و به دولت ایران اصرار خواهد کرد که در مورد لوازم یدکی نظامی و مواد اولیه کارخانه ها با سفارت در تماس باشند. برداشت ما چنین بود که جز در مواردی که صورت حساب ها پرداخت نشده باشد، هیچ وقفه ای نباید صورت پذیرد. در مورد سؤال مربوط به تکنسین های خارجی استمپل یادآور شد که فعالیت دادگاه انقلاب علیه خارجیان و زندانی کردن آنها یا جلوگیری از خروج آنها از کشور در مورد هیئت های تجاری آمریکا هم صورت گرفته و نهایتاً به ضرر حل مسایل خواهد بود. در مورد ویزا به انتظام گفته شد که تسهیلات جدید آمریکا تا آخر آگوست آماده خواهد شد، ولی پیش از گشایش باید مسایل امنیتی آن کاملاً حل شود. این بدان معنی است که کمیته های گاردهای فعلی سفارت باید بروند و به جای آنها پلیس یا افراد ارتشی متحدالشکل در بیرون محوطه گمارده شوند. انتظام یادداشت کرد و گفت: که در ملاقات آینده اش در تهران، هفته آینده مسئله را فقط به خاطر جلب «رضایت خاطر ما» حل خواهد کرد. استمپل به او توصیه کرد که در مورد بازگشتش به تهران با کاردار «لینگن» تماس بگیرد.

6- انتظام گفت که او از طرف نخست وزیر به عنوان «سفیر فوق العاده» در اروپا خدمت می کند تا انقلاب را به مقامات حساس توضیح داده و با مشکلاتی که در تمام این کشورها ظاهر می شود، درگیر شود.تا این تاریخ تنها کسانی به عنوان سفیر انتصاب شده اند که یا «مذهبی افراطی (فناتیک) بودند و یا افراد قدرت طلب که هیچ نزدیکی با انقلاب ندارند. او به این خاطر سوئد را به عنوان پایگاه انتخاب کرده که در روابط ایران و سوئد عملاً هیچ مشکلی وجود ندارد و این دست او را باز می گذارد.

7- انتظام خیلی نگران نفوذ مذهب بر سیاست ایران بود. انتقال اخیر افراد شورای انقلاب به دولت و برعکس حالتی بود که در آن شورای انقلاب قدرت بیشتری به دست آورد تا از دست بدهد. شورای اخیر خبرگان شامل اکثریتی از روحانیون است و انتظار می رود که در یک ماه آینده بررسی های خود را در مورد قانون اساسی تمام کند.

انتظام گفت که طرح فعلی شامل انجام رفراندوم قانون اساسی در نیمه سپتامبر و بعد انتخابات ریاست جمهوری و مجلس در یک ماه یا یک ماه و نیم آینده خواهد بود. خمینی آدم خوبی است و اعتقاد به برتری آخوندیسم در هر مورد ندارد. ولی او تحت فشار دائمی از جانب اطرافیان تندرو که خواهان برکنار کردن «مسلمانان خوب و خالص» و روی کار آمدن روحانیون می باشند، است.

انتظام بدین حقیقت اقرار کرده که روحانیون در انتخابات آینده بیش از نیمی از کرسیهای مجلس را به دست خواهند آورد و به آمریکا و دیگران تذکر داد که مجبور خواهند بود به مدت چهار سال با روحانیون

ص: 549

درگیر باشند. انتظام با تردید اظهار امیدواری کرد که میانه روها بعد از انتخابات بتوانند دولت را به دست آورند. او این مسئله را برای باز گرداندن اعتماد به طبقه متوسط و نیز برای حیات اقتصادی ضروری می داند.

8 - در جواب سؤال مستقیمی درباره بختیار در صحنه سیاست، انتظام مسئله را منتفی دانسته گفت که بختیار می کوشد کتاب خاطراتش را به اتمام برساند. او بختیار را تهدیدی برای دولت موقت نمی داند.

جبهه ملی و جبهه دموکراتیک قادر به رقابت با احزاب مذهبی در انتخابات نیستند و درصدد ایجاد آشوب نمی باشند. حزب جمهوری اسلامی به رهبری آیت اللّه بهشتی قویترین گروه خواهد شد. این مسئله انتظام را آزار می دهد. چون (بهشتی، رفسنجانی و موسوی) از مهمترین روحانیونی هستند که اصرار دارند خمینی دولتی متشکل از روحانیون داشته باشد. انتظام گفت خوب است خمینی به تهران بیاید، جایی که دولت موقت بتواند وی را بیش از سه ساعت در هفته ببیند.

9- در مورد ریاست جمهوری، انتظام گفت که طالقانی و بهشتی در انتخابات شرکت خواهند کرد؛ با وجود اینکه طالقانی خودش می گوید «نه». به عقیده بازرگان در مورد شرکت در انتخابات بی میل است معهذا شرکت خواهد کرد و وی بهترین انتخاب خواهد بود. اگر دولت موقت قاطع عمل کند و قدم های حساب شده بردارد فداییان و چپ ها مسئله ای نیستند. انتظام خصوصاً نگران حمایت خارجی شوروی، لیبیایی ها و عراقی از گروه های قومی مخصوصاً کردها و عرب ها بود (خوزستان). به استثناء دخالت خارجی، اقوام و اقلیت های مذهبی مشکلات بزرگی نخواهند بود. انتظام گفت که عده زیادی از قانون اساسی جدید خوشحالند و کردها اگر دولت موقت، ارتش را به حرکت درآورد، حاضر به مصالحه خواهند بود.

10- انتظام نتایج دگرگونی اخیر در دولت موقت را شرح داد. او گفت که پنج نفری که از شورای انقلاب وارد دولت موقت شده اند، حالا شناخته شده اند اما کسانی که از دولت به شورا رفته اند، شناخته نشده اند. او به خاطر مسایل امنیتی از دادن نام آنها خودداری کرد. شورا به وسیله 25 نفر تثبیت شده است و به همین تعداد می ماند (این بیشتر از آن چیزی است که ادعا شده است). ارتباط بین شورا و دولت موقت بهتر شده است. آیت اللّه رفسنجانی معاون وزارت کشور شده و مسئولیت سپاه پاسداران را از دکتر چمران که معاون نخست وزیر بوده و اخیراً به سمت وزارت دفاع منصوب شده به دست گرفته است. دیگر معاون وزارت دفاع آیت اللّه خامنه ای است. همچنین آیت اللّه مهدوی کنی نیز به وزارت کشور رفته که تصدی کمیته ها به عهده وی بوده است و همان نقش را در وزارت کشور به عهده دارد. این برنامه بیش از آنچه انتظام فکر می کرده موفق بود.

11- چهارمین عضو شورای انقلاب ابوالحسن بنی صدر است که پست معاونت وزارت اقتصاد در امور بانکی به او پیشنهاد شده است اما او آن مقام را قبول نکرده، ولی به کار مشغول شده. وی تغییر سیستم بانکی را به عهده دارد. میانه انتظام با بنی صدر خیلی بد است. او گفت که وی مزاحمی است که دائم حرف می زند و شکایت می کند اما از مسئولیت گریزان است. کلماتش شبیه و گاهی با لحن آرامتری نسبت به آشنای قدیمیش، صادق قطب زاده می باشد که سرپرست صدا و سیمای ایران بوده و در مورد او گفته که از وفاداران به خمینی اما نسبت به دولت موقت غیرمسئول است.

12- علاوه بر چمران، ابوالفضل بازرگان (پسر برادرش)، صادق طباطبائی، معاونان بازرگان هستند.

ص: 550

عباس سمیعی رئیس سازمان حفاظت محیط زیست و برادر دکتر یزدی (وزیر خارجه) معاون وزارت بهداری است.

13- درباره تهدیدات خارجی: انتظام از شواهدی که دولت موقت از توطئه های شوروی در ایجاد فرستنده 5 واتی در محل های مختلف تهران که برنامه های خرابه کاری را پخش می کند در دست دارد، صحبت کرد. وزارت مخابرات آنها را توقیف کرده است. پروازهای شوروی هم یک مسئله است. در یک مورد دولت موقت اجازه عبور از مازندران تا 21 پایی را داده است. هواپیماها در 4000 پایی به طرف خلیج فارس پرواز می کنند و حداقل یک پاکت برای کردهای شورشی فرو می ریزند. دولت موقت درخواست هایی برای پرواز بلوچستان دریافت داشته ولی به آنان پاسخ مثبت نداده است. انتظام گفت دولت موقت اکنون مطمئن شده که جرج حبش سه مرتبه در کردستان بوده و به کردها کمک مالی کرده است.

14- انتظام گفت که شورای انقلاب در حال حاضر انقلاب اقتصادی برای بازسازی کشور را مورد بررسی قرار می دهد انتظام گفت که خود او روش های زیربنایی را تدارک دیده که در صورت اجرا، 2 تا 3 میلیون بیکار به سر کار برمی گرداند. طرح دیگری که از اقدامات نرمتری شامل می شود، 500 هزار تا یک میلیون نفر را مشغول به کار می کند. او از توضیح بیشتر خودداری کرد.

15- یادداشت های بیوگرافیک : در گفتگو مسایل زیر روشن شد:

انتظام در سال 1955 در رشته مهندسی از دانشگاه تهران فارغ التحصیل شد، سپس به عنوان مهندس مشاور شروع به کار کرد. در سال 1963 به مدت 11 ماه به پاریس رفت. از 66 - 1964 در دانشگاه برکلی کالیفرنیا مشغول تحصیل بود و در رشته اقتصاد درجه فوق لیسانس گرفت. از 1966 تا اواخر مارس 1969 در آمریکا کار کرد، بعد به عنوان مهندس مشاور به تهران برگشت. در سال 1971 شرکتی را تأسیس کرد که اخیراً منحل گردید. او تمام دارایی هایش را که غیرنقدی بود فروخت. غیر از سهامی که در یک کارخانه کوچک مواد غذایی داشت (چیزی که فداییان او را به خاطر آن متهم به سرمایه داری کردند). او ازدواج کرده و داری یک دختر بزرگ و دو پسر 4 و 6 ساله است. همسرش از آمدن به استکهلم خوشحال بود. ولی اخیراً دلش برای وطن تنگ شده است.

VANCE وزیر امور خارجه ونس