عملیات نظامی علیه ایران

یادداشت ویراستار

در 23 جولای 1980، گروه بررسی عملیات ویژه[1] به ریاست دریابُد هالووی، گزارش نهایی خود را که غالباً گزارش هالووی نامیده می‌شود، به ستاد مشترک نیروهای مسلح ارائه کرد. هالووی در بخش ابتدایی گزارش نوشته است که این متن «انتقادی کارشناسانه» از ستاد مشترک است و نه یک خلاصۀ پس‌از اقدام یا اوراق سفید.

با توجه به این موضوع و در نتیجۀ نگاه به گذشته، او معتقد بود که این گزارش «بیشتر از آنچه که یک بازنگری از منظر ملی باشد، مستحق آن است که انتقادی به نظر برسد». بااین‌وجود، او اضافه کرد که گروه «بارهاوبارها به مواردی برخورد کرده‌ است که مایۀ افتخار هستند تا گلایه و انتقاد». وی در پایان این‌گونه نتیجه گرفت که عملیات «پرمخاطره بوده است و ما نیز به این مسئله واقف بودیم، اما شانس خوبی برای موفقیت داشتیم و آمریکا هم جسارت امتحان آن را داشت».

گزارش نهایی از یک خلاصۀ اجرایی، پنج فصل (مقدمه، گاه‌شمار، تحلیل مسائل، نتیجه‌گیری و پیشنهادها) و نیز پیوست‌ها تشکیل شده است. خلاصۀ اجرایی فهرستی از نتایج کلی و خاص را ارائه می‌کند. در بخش نتایج خاص، نکات اصلی از این قرار بودند:

1.     عملیات ازنظر تئوری معقول و قابل‌قبول ولی پرمخاطره بوده است؛

2.    تأخیر در آغاز عملیات تا مارس 1980، ناشی از نبود اطلاعات موثق دربارۀ مکان حضور گروگان‌ها، شرایط متغیر سیاسی ایران و زمان لازم برای آمادگی بوده است؛

3.    ضرورت داشته است که عملیات محرمانه باشد؛

4.    فرماندهی و نظارت بر روند اجرای عملیات «در رده‌‌های بالا بسیار خوب صورت گرفته است»، اما در سلسله‌مراتب پایین‌تر «دچار ضعف و تزلزل شدید» بوده است؛

5.    برنامه‌ریزی مأموریت قابل‌قبول بوده است، اما اعزام بالگردهای بیشتر و نیز آمادگی بهتر برای تغییرات آب‌وهوایی احتمالی می‌توانست به موفقیت آن کمک کند؛

6.    روند آماده‌سازی و هماهنگی‌ها خوب پیش رفته است، البته به‌جز در حوزۀ آمادگی عملیاتی که می‌توانست با انجام تمرین دقیق و کامل محقق شود و نیز مسئلۀ ضعف در فرماندهی و نظارت که باید مورد توجه قرار می‌گرفت. در پایان گزارش، این‌گونه آمده است که جانمایی منطقۀ صحرای یک در نزدیکی جاده، «احتمالاً خطری به‌مراتب بالاتر از برآورد نیروی رزمی مشترک را به همراه داشته است».

خلاصۀ اجرایی دربردارندۀ دو نتیجه‌گیری کلی بود: اول، گروه بررسی عملیات‌ ویژه به «ماهیت موردی و خلق‌الساعۀ تشکیلات و برنامه‌ریزی به‌عنوان یک نگرانی اساسی» اشاره کرده است. آن‌ها مدعی بودند که «وجود سازمان نیروی رزمی مشترک، حتی با تعداد معدودی کارمند، چهارچوبی سازمانی از متخصصین حرفه‌ای را ایجاد می‌کرد که مبتنی بر آن، سازمان‌دهی مناسب‌تر نیروها در سطح وسیع‌تری شکل می‌گرفت»؛

 دوم، آن‌ها استدلال کردند که محرمانه‌بودن عملیات محدودیت‌هایی را موجب شده است. «بسیاری از مواردی که در نظر گروه بررسی عملیات ویژه با انجام آن‌ها امکان موفقیت مأموریت افزایش می‌یافته است، تنها به‌خاطر ملاحظات امنیت عملیاتی کنار گذاشته شده‌اند. گروه بر این باور است که اگر برنامۀ دقیق‌تری برای امنیت و محرمانه‌بودن عملیات وجود داشت و با تشکیلات نیروی رزمی مشترک بیشتر هماهنگ می‌شد، امکان به‌کارگرفتن اکثر گزینه‌های جایگزین بدون اینکه تأثیر منفی بر امنیت و محرمانه‌بودن عملیات بگذارند، وجود می‌داشت».

 براساس این دو نتیجه‌گیری، گروه بررسی عملیات ویژه پیشنهاد کرد که یک نیروی رزمی مشترک ضدتروریسم[2] در ستاد مشترک نیروهای مسلح ایجاد شود و ستاد نسبت به ایجاد هیئت مشورتی برای عملیات‌ ویژه[3] اهتمام داشته باشد.[4]