راهکار سرّی در ایران

یادداشت اداره‌کنندۀ اطلاعات مرکزی (ترنر) برای مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور (برژینسکی)[1]

واشنگتن، 9 سپتامبر 1980

موضوع:

           راهکار سرّی در ایران

1.    چند هفته قبل، من پیشنهادی را به شما ارائه دادم که حاوی گزینه‌ای سرّی برای حل‌وفصل بحران در ایران بود.[2] [سه‌ونیم سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

2.    براساس مفاد یک گزارش اطلاعاتی جدید دربارۀ ایران، ایرانی‌ها شاهد ایجاد یک جبهۀ داخلی مخالف با رژیم خمینی هستند که مجزّا از عناصر بیرونی است و لکّۀ ننگ پیوند با شاه را همراه خود دارند. در قسمتی از این گزارش می‌‌خوانیم:

«به‌دلیل بدترشدن اوضاع در ایران، [کمتر از یک سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است] شایعاتی مبنی‌بر وجود توطئه پخش شد. [کمتر از یک سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است] محاکمۀ طراحان کودتا که رسانه‌ای شد، بیشتر به شایعاتی مبنی‌بر اینکه گروه‌های ملی‌گرا مشغول توطئه‌چینی علیه خمینی هستند، دامن زد. [کمتر از یک سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

ایرانی‌هایی که این محاکمه‌ها را دیده بودند، به‌طور خاص تحت تأثیر رفتارهای متهمین جوان‌تر قرار گرفته بودند. آن‌ها تقاضای عفو نکردند و با بیان این نکته که عملشان به‌خاطر کشور بوده است، از اقدامات خود دفاع کردند. صداقت و صراحت آن‌ها و نیز این حقیقت که آن‌ها هیچ پیوند ظاهری با رژیم سابق نداشتند، مردم را متقاعد کرده بود که هنوز عناصر ملی‌گرایی در ایران هستند که برای سرنگونی نظام تلاش می‌کنند. [کمتر از یک سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است] دولت با پخش تلویزیونی محاکمه‌ها دچار اشتباه شد. [کمتر از یک سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است] روایات دربارۀ فعالیت‌های گروه‌های ملی‌گرا شایعه بودند و [کمتر از یک سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است] هیچ مدرک محکمی وجود آن‌ها را تأیید نمی‌کند [علامت نشان‌دهندۀ سطح طبقه‌بندی از طبقه‌بندی خارج نشده است]».

3.    یک گزارش اطلاعاتی دیگر تصریح می‌کند: «در موضوع شرایط اقتصادی ایران، بهشتی اذعان داشت که تأثیر تحریم آمریکا و مسدودسازی اموال ایران در ایالات متحده، به‌مراتب بیشتر از آن چیزی است که دولت ایران پیش‌بینی می‌کرده است. بهشتی بر این نکته تأکید داشت که مجلس ایران باید فوری برای حل مشکل اقتصادی تلاش کند یا اینکه آمادۀ مواجهه با آشوب داخلی گردد؛ چراکه کمبود درزمینۀ مواد غذایی و سوخت، بیشتر و بیشتر خواهد شد.» [یک سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

تجار و بازاریان در نتیجۀ شرایط نابسامان اقتصادی در ایران، روز‌به‌روز بیشتر به صف مخالفین خمینی می‌پیوندند. [کمتر از یک سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است] سران گروه بزرگی از «همافران» ایران که در انقلاب علیه شاه پیشگام بودند، به‌تازگی به نخست‌وزیر سابق، بازرگان، گلایه کرده‌اند که به انقلاب «خیانت» شده است. سران همافران که مدعی کنترل بر بیش از پنج‌هزار نیروی نظامی هستند، از بازرگان خواسته‌اند تا راهی را به آن‌ها نشان بدهد که بتوانند با استفاده از آن، «کنترل» انقلاب را به دست بگیرند. [علامت نشان‌دهنده سطح طبقه‌بندی از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

4.    دو شمارۀ بالا، نمونه‌هایی از رویۀ فرسایشی کنونی در حمایت از خمینی، میان بخش‌های کلیدی جامعۀ ایران است که او را به قدرت رسانده‌اند. اگر عناصر موردنیاز برای ایجاد تغییر در دولت ایران ـ یک رهبر قابل‌اعتماد برای مخالفین، وجود یک سازمان و تشکیلات داخل کشور و فرسایش حمایت از خمینی در میان عناصر کلیدی جامعه ـ باشد، مورد آخر از همه دشوارتر تلقی می‌گردد. ممکن است این روند فرسایشی آغاز شده باشد و شاید بتواند سبب سرعت‌یافتن فرایند [کمتر از یک سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است].

5.    درمجموع، من همچنان معتقد هستم که تقویت این تصور میهن‌پرستانه که حاکی از مخالفت داخلی با خمینی است، در راستای منافع آمریکاست و اگر ما سریع وارد عمل نشویم، چنین توانایی و ظرفیتی را برای مدتی در آینده نخواهیم داشت. [علامت نشان‌دهندۀ سطح طبقه‌بندی از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

استانسفیلد ترنر