تلاش برای کودتا در ایران

یادداشت مشاور وزیر امور خارجه در امور خاور نزدیک و جنوب آسیا (ساندرز) برای معاون امور سیاسی وزیر امور خارجه (نیوسام)[1]

واشنگتن، 13 ژوئن 1980

موضوع:

           تماس‌ها با سرهنگ اویسی

سرهنگ اویسی کمی قبل‌از شاه، ایران را ترک کرد؛ درحالی‌که کاملاً ناتوان شده بود و یکی از منفورترین چهره‌های دولت شاه به حساب می‌آمد. او در طول دوران خدمتش به‌عنوان یک افسر نظامی، چهرۀ محبوبی در میان زیردستان خود نبود و موفقیت خود را عمدتاً مدیون روابط نزدیکش با شاه است. وی پس‌از گذراندن دورانی از گوشه‌نشینی و عدم فعالیت در آمریکا، دوباره فعالیت خود را بین چهره‌های مخالف آغاز کرد و اکنون نیز درحال تبدیل‌شدن به ـ حتی بیشتر از نخست‌وزیر سابق بختیار ـ مهم‌ترین چهرۀ مخالف است.

سازمان سیا [کمتر از یک سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است] ارتباط با اویسی را پس‌از بروز بحران گروگان‌گیری، آغاز کرد. افسران وزارت دفاع، از زمان ورود به آمریکا، با او در تماس بوده‌اند. سیا منکر هرگونه حمایت ملموس از اوست و اصرار دارد که ما باید «با او در تماس باشیم».

 بااین‌وجود، تصور غالب در جامعۀ تبعیدی‌های ایرانی این است که ایالات متحده از اویسی حمایت می‌کند. این نگرش سبب شده است تا او ازسوی ایرانی‌ها حمایت مالی شود و ممکن است در تصمیم عراقی‌ها برای تأمین تأسیسات موردنیاز برای ایستگاه رادیویی، او نیز اثرگذار بوده باشد.

شایعاتی وجود دارد مبنی‌بر اینکه اویسی به‌تازگی در واشنگتن بوده است و گروهی در آژانس اطلاعات دفاعی تلاش دارند تا دیداری با وزیر براون و ژنرال جونز هماهنگ کنند. پس‌از انتشار مقاله‌ای در نیویورک تایمز[2] دربارۀ اویسی، باید انتظار داشت که توجهات بیشتر و بیشتر به‌سمت او جلب شود و این تصور که ما از او حمایت می‌کنیم، رواج پیدا کند.

اویسی، به‌ویژه با ظاهر برخورداری از حمایت آمریکا، توانایی ایجاد مشکلات جدی در ایران را دارد. تا جایی که ما اطلاع داریم، هیچ تحلیلگری اعتقاد ندارد که او در آینده یکی از رهبران سیاسی در ایران خواهد بود. او هنوز در نگاه مردم ایران احتمالاً منفورترین حامی شاه سابق است. قبل‌از اینکه ما روابط خود با اویسی را گسترش بدهیم یا اینکه آن‌ها را در همین سطح حفظ کنیم، لازم است تا پیامدهای احتمالی فعالیت‌های وی را بسنجیم.

- آزادی گروگان‌ها چه پیامدهایی به دنبال دارد؟ آیا آشوب‌هایی که گماشتگان اویسی آن‌ها را شعله‌ور می‌کنند (به کمک پشتیبانی موردادعای آمریکا)، به آزادی گروگان‌ها کمک می‌کند یا مانعی برای آن است؟

- آثار احتمالی ایجاد نهادهای جدید و بازگشت ثبات به ایران چه خواهد بود؟

- تصور حمایت ما از اویسی، چه تأثیری بر گروه‌های مخالف کنونی و احتمالی (مانند مدنی) خواهد گذاشت؟

- چه ارتباطی بین فعالیت‌های او و افزایش قدرت جناح چپ در ایران وجود دارد؟

- فعالیت‌های او چگونه بر صلح منطقه‌ای یعنی ایران ـ عراق، اثر گذاشته است و پیامدهای آن برای تأمین نفت و نیز ترکیه چیست؟

سازمان‌هایی که حامی ارتباط یا حمایت از اویسی هستند، باید به این سؤالات پاسخ بدهند. شاید شما بخواهید با جامعۀ اطلاعاتی، دربارۀ آن‌ها گفت‌وگو کنید. به نظر ما، استدلال خوبی برای محدودساختن ارتباط با اویسی وجود دارد.