سند شماره

سفر شاه به مصر

موضوع سند

متن سند

یادداشت سردبیر

در روز 22 مارس 1980، ژنرال عمر توریخوس، رهبر نظامی پاناما، به مسئول‌دفتر رئیس‌جمهور، همیلتون جردن اطلاع داد که شاه سابق ایران پیش‌از روز جمعه 24 مارس، زمانی که حقوق‌دان‌های ایرانی درخواست حقوقی برای استرداد وی را به دادگاه می‌دهند، این کشور را ترک خواهد کرد.^[1] گری سیک از شورای امنیت ملی بعد این‌گونه نوشت که کریستین بورگه برگه‌های مربوط به درخواست استرداد را در پاناما در اختیار دارد، ولی منتظر رسیدن یک وکیل ایرانی بوده است.^[2]

روز 23 مارس، شاه پاناما را به مقصد مصر ترک کرد. جردن در خاطرات خود از رایزنی‌های لحظه آخری با بورگه و وزیر امور خارجۀ ایران، صادق قطب‌زاده، سخن می‌گوید. قطب‌زاده قول داد که اگر جلوی رفتن شاه از پاناما یا فرود هواپیمایش در مصر گرفته شود، گروگان‌ها ظرف یک ساعت به دولت سپرده می‌شوند. جردن که تمایلی نداشت تا سخنان قطب‌زاده را باور کند، ولی بااین‌حال نمی‌خواست فرصت را از دست بدهد. از وزیر دفاع هارولد براون درخواست کرد تا پرواز شاه در آزور^[3] را به تعویق بیندازد. اگرچه این اتفاق افتاد، ولی بورگه به جردن اطلاع داد که شورای انقلاب از انجام وعده امتناع کرده است. شاه به سفر خود به‌سمت مصر ادامه می‌دهد.^[4]

براساس تلگرام شمارۀ 77415 ارسال‌شده به همۀ دیپلمات‌ها و کنسول‌ها در تاریخ 24 مارس، زبیگنیف برژینسکی، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور، به خبرنگاران توضیح داد که شاه برای پیگیری روند درمان خود به مصر رفته است. بااین‌حال، مبارزین داخل سفارت در گفت‌وگو با رویترز^[5] اعلام کردند که سفر شاه به مصر «هیچ اهمیتی» ندارد؛ چراکه آن‌ها «تنها زمانی گروگان‌ها را آزاد می‌کنند که شاه و اموالش به ایران بازگردانده شوند».^[6]

شاه در مصر تحت عمل جراحی موفقِ برداشتن طحال قرار گرفت و مقرر شد که دو هفته به‌خاطر بیماری لنفون که حاد و شدید نیز شده بود، شیمی‌درمانی انجام بدهد. دکتر مایکل دی‌بیکی مسئولیت تیم جراحی را به عهده داشت. این تیم نسبت‌به طول عمر شاه اختلاف‌نظر داشتند و برآوردهای آن‌ها از پنج تا ده سال تا صرفاً چند ماه را شامل می‌شد.^[7]

[1]. Memorandum for the File, March 22; Department of State, Records of David D. Newsom, Under Secretary of State for Political Affairs, Subject Files, 1978–1981, Lot 81D154, Vol V: Briefing Book for the Shah, Panama Jan–March 1980, Egypt Jan–July 1980.

[2]. Sick, All Fall Down, p319.

[3]. Azores

[4]. Jordan, Crisis, p223–227.

[5]. Reuters

[6]. National Archives, RG 59, Central Foreign Policy File, D800149–0652.

[7]. Telegram 7548 from Cairo, April 3; Department of State, Records of David D. Newsom, Under Secretary of State for Political Affairs, Subject Files, 1978–1981, Lot 81D154, Iran NODIS Cables Apr 1980.

منبع: - جلد - - صفحه