گزارش تحولات انقلاب

سند شماره 356

خیلی محرمانه

شماره گزارش: 78 0599 846 624

دسامبر 1978 - 3 دی 1357

از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران

به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی

عنوان: وضعیت ایران

16- خلاصه: (بدون طبقه بندی) گزارش زیر حاوی اطلاعاتی راجع به وضعیت ایران در فاصله زمانی ساعت 12 ظهر روز 21 دسامبر تا ساعت 3 بعد از ظهر روز 24 دسامبر می باشد.

17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (خیلی محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان):

[الف] عمومی:

ترور دو نفر از کارمندان شرکت خدمات نفتی ایران (یک نفر ایرانی و یک نفر آمریکایی) دیروز صبح در اهواز بحران را به میزان قابل توجهی افزایش داده است. بازگشایی مجدد دبیرستانها در تهران باعث رها شدن دستجات جوانان تظاهرکننده و شعار دهنده در سرتاسر شهر شده است که منجر به وقوع تظاهراتی در مقابل سفارت آمریکا در امروز بعد از ظهر شد، تظاهرات به طرفداری از خمینی هم اکنون ادامه دارد. فعالیت های ضدخارجی و ضدآمریکایی در سراسر کشور گسترده شده است. ادامه مشکلات اقتصادی قدرت و اعتبار دولت را به تحلیل می برد. گزارشات حاکی از آن است که یک دولت غیرنظامی به رهبری «صدیقی» ممکن نیست مورد پذیرش عناصر عمده مخالف باشد (برای اطلاع بیشتر به گزارش مشروح شماره 12559 سفارت تهران رجوع شود). قرار است که صدیقی فردا با شاه دیدار کند (که این خود نشان می دهد که رژیم کنونی تا چه حد از قدرت اعمال اقتدار خویش برخوردار است.)

ب - فعالیت های ضدخارجی و ضدآمریکایی:

در فاصله زمانی ذکر شده، پنج عملیات و یک مورد تهدید گزارش شده، در عملیات مزبور دو فقره پرتاب بمب آتش زا به خانه های آمریکاییان و یک فقره پرتاب بمب آتش زا به یک اتومبیل آمریکایی انجام گرفت که خسارات جزئی دربر داشت و کسی مجروح نشد. مورد دیگر حمله به اتومبیل کارمند سفارت انگلیس توسط گروهی از دانش آموزان در خیابان کوروش کبیر بود که اتومبیل خسارت دید ولی سرنشین آن صدمه ای ندید. به اقامتگاه یکی از آمریکاییان تلفن شد و اینچنین او را تهدید کردند. «ما نمی خواهیم خون آمریکاییان را بریزیم، ایران را ترک کنید». پنجمین عملیات زمانی رخ داد که تظاهرات دانش آموزان سراسر صبح در مقابل سفارت با افت و خیزهایی ادامه داشت. در حدود ساعت 1:30 دقیقه بعد از ظهر 50 تا 100 نفر از تظاهرکنندگان یکی از اتومبیلهای سفارت را در جلوی درب اصلی ماشین روی سفارت متوقف ساختند. سرنشین و راننده اتومبیل از طریق درب عبور اشخاص توانستند به داخل محوطه سفارت بیایند، در حالی که تظاهرکنندگان اتومبیل را خرد کردند و سپس آن را به آتش کشیدند.

محوطه واحد موتوری پر از سنگ شده بود و تظاهرکنندگان به دربهای ورودی تنه زده و آنها را هل می دادند. در نقطه ای چند نفر از تظاهرکنندگان روی دربهای ورودی رفته بودند اما سپس به داخل خیابان پریدند و در چندین نقطه چوب و آشغال های مشتعل را بدون هدف از روی دیوار به داخل محوطه پرتاب کردند. بالاخره تفنگداران نیروی دریایی از گاز اشک آور استفاده کردند و تظاهرکنندگان به سمت غرب خیابان تخت جمشید حرکت کردند و در این حال گروهی کوچک که فریاد می زدند: «آمریکاییها گورتان را گم کنید» و دیگران شعارها را تکرار می کردند در منطقه باقی ماندند. حدود 40 دقیقه پس از آتش سوزی اتومبیل مأموران حکومت نظامی به منطقه رسید و طبق گزارشات سه نفر از تظاهرکنندگان دستگیر و منطقه پاکسازی شد. کامیونی پر از سرباز در گوشه خیابان در تقاطع تخت جمشید و روزولت قرار داشت (400 متر دورتر از واحد موتوری).

آنها مشغول خوردن ناهار بودند و نسبت به حوادث فوق که از آن مطلع بودند عکس العملی نشان نمی دادند. اما دستورات خود را در مورد حفاظت از دری که در مقابل آن مستقر بودند بازگو می کردند. متعاقب جریانات فوق مأمور گزارشگر خبر تأیید نشده ای دریافت کرد مبنی بر اینکه به فاصله 4 بلوک ساختمان در غرب سفارت 2 یا 3 نفر از تظاهرکنندگان کشته و زخمی شدند. بعد از به گوش رسیدن صدای شلیک چندین گلوله از آن منطقه ما یک گزارش تلفنی دریافت داشتیم. تا ساعت 3 بعد از ظهر وضعیت محل به حالت عادی برگشت. بار دیگر خیابان تخت جمشید برای عبور و مرور اتومبیلها باز شد. خودروی سوخته شده سفارت به داخل محوطه کشیده شد و خرده سنگها از محوطه واحد موتوری جمع آوری شده اند. تیراندازی های پراکنده در قسمت جنوب غربی شهر ادامه دارد. اگرچه تظاهرکنندگان در ابتدا دانش آموزان بودند، اما زمانی که اقدامات علیه آنها شدت گرفت، تعداد زیادی از تماشاچیان و عابرین نیز به این گروه پیوستند. عده زیادی از کارمندان ادارات در پشت بامها بودند و تظاهرکنندگان و عکس العملهای ما را نظاره می کردند.

ج - فعالیت های مخالف و موافق شاه:

با بازگشایی دیروز دبیرستانها و هنرستانها، گروههای کوچک (50 تا 200 نفری دانش آموزان) در بیشتر مناطق شهر بویژه در اطراف دانشگاه تهران دست به تظاهرات خیابانی زدند. تاکنون هیچ یک از این گروهها که عموماً در سنین دبیرستان هستند (البته ما چندین گزارش داشته ایم که آنها توسط دانشجویان رهبری می شوند). دست به اعمال خشونت بار نزده و ضد خمینی هم نبوده اند. آنها شعار می دادند و باعث اخلال در ترافیک خیابانها می شدند (صفحه 5 گزارش شماره 12541 مربوط به سفارت آمریکا در تهران را برای اطلاع بیشتر از جزییات ملاحظه نمایید.). از ساعت نه و سی دقیقه امروز صبح مجدداً اقدامات مشابهی شروع شده است. تاکنون گزارشی از شروع درگیری بین تظاهرکنندگان و سربازان نرسیده است.

شب گذشته در برنامه اخبار، وزیر آموزش و پرورش گفت که تظاهرات تعدادی از دانش آموزان منجر به بسته شدن مدارس نخواهد شد. در حال حاضر درصد دانش آموزان شرکت کننده در تظاهرات خیابانی مشخص نیست. همچنین دیروز از طرف کارمندان رادیو تلویزیون ملی ایران، که نسبت به استقرار مأموران حکومت نظامی در مقابل تأسیسات رادیو تلویزیون و از دست رفتن آزادی مطبوعات معترض بودند، تظاهراتی برپا شد. در یک مورد تظاهرات، ظاهراً توسط فردی غیرایرانی هدایت و رهبری می شد.

در خلال این مدت هر روزه برق در ساعت 8:15 تا 8:30 شب قطع می شود و معمولاً به مدت دو الی سه ساعت بعد به حالت عادی برمی گردد. برق کل شهر در یک لحظه خاموش نمی شود بلکه این خاموشی از یک قسمت شهر به قسمت دیگر با یک الی دو دقیقه تأخیر انجام می شود. امروز صبح حدود ساعت نه و پنج دقیقه برق در مرکز شهر منجمله منطقه سفارت آمریکا قطع شد. البته این خاموشی ها فعالیت های تجاری را مختل کرده و باعث خاموشی چراغهای راهنمایی و رانندگی شده که ترافیک شهر را بیش از پیش به صورت کلاف سردرگمی درمی آورد. بعد از حدود 2 ساعت در صورت امکان برق مرکز شهر مجدداً برقرار می شود.

د - اقدامات و مشکلات امنیتی:

اقدامات امنیتی جدیدی گزارش نشده است. سربازان در فواصل معینی از هم، دانشگاه تهران را احاطه کرده اند و تاکنون تظاهرکنندگان اقدامی در جهت مقابله و درگیری نکرده اند. بیشتر سفارتخانه ها و مؤسسات مهم و کلیدی تحت حفاظت یک یا دو دسته سرباز قرار دارند.

ه - فعالیت ها در خارج از تهران:

1- اهواز: شهر اهواز، مرکز حوزه های نفتی در این مدت کانون توجهات بوده است. شیوه تروریستی قتل های«گریم» و «بروجردی» (دو نفر از کارکنان شرکت خدمات نفتی ایران) مخاطرات کنونی را فوق العاده تشدید کرده است. (جهت اطلاع از جرئیات گزارش شماره 12541 و 12542 سفارت آمریکا در تهران را ملاحظه کنید). امروز وابسته نیروی هوایی و افسر رابط مستشاری در نیروی دریایی آمریکا به همراه مأموران امنیتی در اهواز به سر می برند. در صورت لزوم گزارش جداگانه ای ارسال خواهد شد.

همچنین در اهواز دو کامیون آمریکایی را از بین بردند و طبق گزارشات یکی از لوله های نفت خام هدف خرابکاری قرار گرفته است (گزارش 12542 تهران پاراگراف 4) گزارش تأیید نشده ای حاکی از آن است که حداقل در یک چاه نفت واقع در منطقه حوزه های نفتی اهواز خرابکاری صورت گرفته است. تانکها هنوز هم در شهر هستند و طبق گزارشات اوضاع متشنج است.

2- در تاریخ بیست و دوم دسامبر 78، تظاهرات بزرگی در شهر مشهد گزارش شده است. (برای شرح جزییات گزارش شماره 12541 تهران، پاراگراف 4 را ملاحظه کنید)

3- شب گذشته در شهر بوشهر دو وسیله نقلیه که متعلق به «تیم های اعزامی کمکهای فنی» بود با بمب آتش زا مورد حمله قرار گرفت. گروههای تحقیق نیروی دریایی ایران و تیم اعزامی کمکهای فنی مشغول بررسی و تحقیق در مورد این واقعه هستند.

4- طبق گزارشات از ساعت 12 روز 24 دسامبر 78 شهرهای دیگر آرام بوده اند.

نظریات تهیه کننده: (محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) با فعالیتهای مهمی که امروز در تهران و دیروز در اهواز مشاهده شده است، زمینه نگرانی قابل ملاحظه ای در ارتباط با تأثیر تلاشهای دولت ایران به منظور کنترل شدیدتر این دو منطقه به طور خاص وجود دارد.