پیشنهاد عمان دربارة تنگه هرمز و اجلاس امنیتی خلیج [فارس]

سند شماره 105

محرمانه

29 سپتامبر 1979 - 7 مهر 1358

از: سفارت آمریکا، مسقط - 1751

به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی

جهت اطلاع: سفارتخانه های آمریکا در بغداد، امان، دوحه، جده، کویت، لندن، منامه، پاریس، رم، صنعا، تهران، توکیو.

مرجع: الف) مسقط 1732، ب) سرویس خبر پراکنی خارجی - امان ز241550 سپتامبر 79، پ) سرویس خبر پراکنی خارجی - امان ز231030 سپتامبر 79، ت) سرویس خبر پراکنی خارجی - لندن ز221026 سپتامبر 79، ث) بغداد 1995، و) مسقط 1680، ج) سرویس خبر پراکنی خارجی ز251231 سپتامبر 79، چ) لندن 18961، ح) تهران 10439.

موضوع: پیشنهاد عمان دربارة تنگه هرمز و احتمال برگزاری اجلاس امنیتی خلیج [فارس]

1- (محرمانه – تمام متن)

2- «ملالاه حبیب» رئیس امور سیاسی وزارت امور خارجه عمان اخیراً از سفر خود به بغداد و تهران که به منظور ارائه پیشنهاد عمان در مورد تنگه هرمز انجام شده بود (مرجع الف) و در 25 سپتامبر با مروری بر عکس العمل کشورهای خلیج [فارس] در رابطه با این پیشنهاد در اختیار معاونت نمایندگی قرار داده شد، بازگشت.

3- عراق و کویت. عراقی ها هنوز آنچه را که حبیب در اختیار وزیر خارجه عراق، «حمادی»

ص: 250

قرار داده بود نخوانده بودند که روزنامه الثوره به آن به عنوان فرم جدیدی از پیشنهاد قبلی امنیتی عمان در اواخر 1976 حمله ور شد. شیخ سالم الصباح وزیر دفاع و وزیر امور خارجه کویت قبل از آنکه العلوی معاون وزیر خارجه عمان قادر باشد به کویت وارد شده و پیرامون پیشنهاد این کشور توضیحی بدهد، از مواضع عراق در رابطه با آن استفاده کرد. انتقاد از پیش پرداخته شده و غیرآگاهانه از عقاید عمان قابل توجیه نبود. عمان پیشنهاد معاهده امنیتی منطقه ای را نداده بود، بلکه خواهان آن بود که منطقه مقداری از منابع مالی خود را در اختیار نیروهای گشتی عمان قرار دهند تا این کشور بتواند در حوزه مسئولیت خود در عمان به برقراری امنیت بپردازد. پیشنهاد عمان هنوز از پختگی خاصی برخوردار نبود، و برای تغییر آن، عمان حاضر بود پیشنهادات سازنده کشورهای غیرمتخاصم خلیج [فارس] را بپذیرد.

4- ایران. حبیب پیشنهاد عمان را به معاون وزارت امور خارجه و معاونش در ایران تقدیم کرد. ایرانی ها نسبت به عقاید عمان حالت خصمانه نداشتند، ولی روشن بود که پاسخ ایران پس از مورد ملاحظه قرار گرفتن پیشنهاد توسط مقامی بالاتر از دکتر یزدی وزیر امور خارجه (که در آن زمان در تهران و در تشییع جنازه طالقانی شرکت کرده بود) داده خواهد شد.

5- عربستان سعودی و بحرین. در تاریخ 20 سپتامبر، العلوی با وزیر خارجه سعودی شاهزاده سعود و همتای بحرینی اش ملاقات نمود. العلوی به طور مختصر به بحث دربارة نتایج مأموریت خود و حبیب پرداخت، ولی حبیب معتقد بود که سعودی ها و بحرینی ها به نحو منطقی پیشنهاد را مورد استقبال قرار داده بودند. (وقتی که سؤال شد آیا عربستان سعودی ممکن است با استفاده از مین روب های جدید خود به عمانی ها در برقراری امنیت تنگه هرمز کمک کنند یا نه، حبیب گفت آنها اصولاً از این عقیده طرفداری چندانی نکرده بودند.)

6- اجلاس احتمالی نخست وزیران خلیج [فارس] (مرجع ث) پیشنهاد معتدل عمان درباره ایجاد یک صندوق مالی منطقه ای، در مطبوعات صرفاً به عنوان نوعی پیمان واردکننده نیروهای بیگانه تلقی و مورد حمله قرار گرفت. با در نظر گرفتن سوءظن محلی و تفسیر نادرست (تلگرام مربوط به عراق را بخوانید)، حبیب فکر نمی کند که در حال حاضر اجلاسی جهت بحث دربارة موضوع حساسی چون امنیت منطقه ای تشکیل گردد.

7- چون العلوی به تازگی از کویت بازگشته بود، حبیب نمی توانست درباره سفر العلوی به کویت به ما چیزی بگوید. ولی اگر بخواهیم به مطبوعات کویتی اعتماد نماییم، باید بگوییم که کویتی ها این بار هم موضع عراق را در مورد پیشنهاد عمان تکرار کرده اند.

8- نظریه: ابتکار عمان را می توان به این ترتیب توصیف کرد که در سطوح سیاسی و فنی کارایی و کاربرد ندارد. تا 18 سپتامبر یعنی هنگامی که حبیب عازم بغداد و تهران شده بود درباره این ابتکار چیزی به سفارت گفته نشده بود. ما از حبیب پرسیدیم که چرا قبل از سفر به بغداد با کشورهای دوست در خلیج [فارس] جنوبی مشورت نکرده است وی در جواب گفت این بخش از مشورت ها به عهده العلوی بوده که در آن زمان به مسایل دیگر مشغول بود.

ص: 251

9- ظاهراً عمانی ها می خواسته اند قبل از آنکه اتفاقی در تنگه هرمز بیفتد برای تبرئه خود در قبال اتهامات مبنی بر اینکه آنها برای دفاع از تنگه به قدر کافی تلاش نکرده اند کاری کرده باشند. آنها می خواهند بتوانند بگویند که تلاش خود را کرده و چون دیگر دوستان با آنها همکاری نکرده اند این مسئولیت از عمان ساقط شده است.

10- گرچه عمانی ها انتظار نداشتند عراق عکس العمل مثبت نشان دهد ولی از شدت عکس العمل منفی آنها نیز حیرت زده شده اند. آنها فکر می کردند که در ماه های اخیر عراق در رابطه با آنها قدری ملایم تر شده است.

11- در رابطه با پاسخ آمریکا نسبت به روش عمان دربارة امنیت خلیج [فارس]، ما هنوز هم معتقدیم که توصیه های ما که در مسقط 1732 مطرح شده دارای اعتبار است. امیدواریم پاسخ ما به سرعت عملی شود چون ظاهراً عمانی ها سعی دارند از ناراحتی هایی که برایشان در نتیجه این مشورت های سیاسی در منطقه پیش آمده بهره برداری کنند.

وایلی