ملاقات با وزیر امور خارجه، یزدی، در ارتباط با مسایل دفاعی

سند شماره 214

سّری

6 اکتبر 1979- 14 مهر 1358

از: سفارت آمریکا، تهران - 2614

به: وزارت امور خارجه، واشنگتن

موضوع: ملاقات با وزیر امور خارجه، یزدی، در ارتباط با مسایل دفاعی

1- (سرّی – تمام متن)

2- در روز چهارم اکتبر، یزدی به همراه افسران ارتش و مقامات وزارت امور خارجه ایران در ملاقاتی سه ساعته با معاون وزیر امور خارجه آمریکا، بنسن، دستیار وزیر امور خارجه، «مک گی فرت»، و ژنرال گریوز به بحث و گفتگو درباره مسایل دفاعی پرداختند. فضای حاکم بر گفتگوها کلاً دوستانه، و گاه با سئوالات رک و صریح هیأت ایرانی و اعتراضات آنها همراه بود. اگر چه ظن و تردید بر این مذاکرات سایه افکنده بود، هیچیک از طرفین تندی به خرج نداد. طرف آمریکایی با شکیبایی و درک فوق العاده به سخنان طرف مقابل گوش می داد و مکرراً تمایل خود را به بررسی موضوعات فارغ از مسایل حاشیه ای و ارایه اطلاعات اضافی در صورت امکان ابراز می کرد. شرح مفصل این ملاقات ارسال خواهد شد. خلاصه ای از مذاکرات را در ذیل به اطلاع می رساند.

3- معاون وزیر امور خارجه، بنسن، گفتگوها را با ذکر این مطلب آغاز کرد که ایالات متحده مایل است هر گاه ممکن باشد در ارتباط با امور دفاعی مورد علاقه طرفین با ایران همکاری کرده و آن را یاری دهد. او بار دیگر بر استقلال، تمامیت ارضی و حفظ امنیت ایران تأکید کرد، و خاطر نشان نمود که هر دو کشور ایالات متحده آمریکا و ایران ملاحظات سیاسی داخلی مربوط به خود را دارند که بر روابط طرفین تأثیر می گذارد.

4- دستیار وزیر امور خارجه، «مک گی فرت» نیز با مروری بر سیاست های کلی آمریکا در قبال منطقه ی خلیج فارس ابراز داشت که آمریکا مایل است در صورت مساعد بودن شرایط سیاسی روابط دفاعی جدیدی با ایران برقرار نماید. واضح بود که هیچیک از طرفین تمایلی به اعاده روابط پیشین نداشتند و اینکه [معتقد بودند] گسترش همکاری های جدید باید منوط به بهبود مناسبات سیاسی دو کشور باشد. «مک گی فرت» اظهار داشت یک سال آینده را باید

ص: 487

صرف تسویه وجوه صندوق امانی کرده و تدبیری برای از سرگیری فروش قطعات یدکی بیندیشیم.

5- ژنرال گریوز نیز به اجمال درباره مدیریت صندوق امانی صحبت کرد و پیشینه یادداشت تفاهمی را که در سوم فوریه به امضا رسید توضیح داد و تلاش های وزارت دفاع آمریکا را برای حفظ منافع ایالات متحده و ایران گوشزد کرد. یزدی نیز که بهرامی و صفری شدیداً او را یاری می کردند، سئوالاتی که قبلاً توسط سفارت به اطلاع وزارت امور خارجه رسیده بود، مطرح ساخت:

- مبلغ نهایی معاملاتی که در چارچوب خریدهای نظامی خارجی انجام شده: که در این ارتباط گریوز گفت فهرستی به همراه مبلغ کلی آنها تهیه و در اختیار ایران قرار خواهد گرفت. او افزود در صورت سفر برخی نیروهای ایرانی به منظور کمک به دولت آمریکا برای جمع آوری اطلاعات مربوط به این معاملات، می توان به اطلاعات جامع تری دست یافت.

- رفع توقیف از قطعات یدکی طبقه بندی شده: که در این ارتباط به یزدی گفتیم آمریکا تمایل دارد رفع توقیف هر یک از قطعات یدکی طبقه بندی شده را با توجه به ماهیت آن و فارغ از مسایل حاشیه ای مورد بررسی قرار دهد. علاوه بر این، احتمال دارد برخی درخواست های ایران مثلاً برای دریافت اطلاعات فنی جهت راه اندازی و عملیاتی کردن هواپیماها، بدون هیچ حساسیتی پذیرفته شود. ولی رفع توقیف اقلام حساس تر منوط به تأیید دوباره موافقت نامه ی دوجانبه ژوئن بر سر حفاظت از اطلاعات طبقه بندی شده خواهد بود. در آن موافقت نامه، طرفین موافقت کردند به تیم های امنیتی اجازه بازرسی از محل نگهداری اطلاعات طبقه بندی شده را بدهند. یزدی از امضای چنین موافقت نامه ای ابراز بی اطلاعی کرد و گفت مسلماً در ایران با بازدید از پایگاه های ایران از سوی بازرسان آمریکایی شدیداً مخالفت خواهد شد. او گفت «ما احتمالاً ترجیح می دهیم میلیاردها دلار تجهیزات ضرر کنیم ولی این اتفاق نیفتد.» یزدی گفت باید موافقت نامه را ببیند که یک نسخه از آن را در اختیار وی قرار دادیم و به او پیشنهاد کردیم مورد را بررسی کند و پیش از اتخاذ تصمیم قطعی با ما مذاکره نماید. به یزدی گفتیم حتی می توانیم یک تیم امنیتی به تهران بفرستیم تا در مورد نگرانی های آمریکا با تهران گفتگو کند.

- موتور هلیکوپتر های بل 214: ژنرال گریوز گفت با ایرانی ها ملاقات خواهیم کرد تا امکان از سرگیری کار برای بهبود موتورهای مزبور را بررسی کنیم.

- قطعات یدکی اف-16: ژنرال گریوز گفت همچنان در پی یافتن مشتریانی هستیم که اقلام باقیمانده را به آنها بفروشیم، ولی در ارتباط با برخی قطعات اقلام سفارش شده، بسیار بیشتر از نیاز سایر خریداران اف-16 است. در اینگونه موارد، یافتن خریدار برای این اقلام قدری مشکل تر است. گریوز تمایل خود را به بحث و بررسی بیشتر این موضوع ابراز کرد.

- قطعات یدکی زمان بندی شده برای تحویل به ایران: صفری از ما خواست فهرستی از

ص: 488

اقلام زمان بندی شده برای تحویل به ایران را در اختیار آنها قرار بدهیم، که گریوز قول داد این اطلاعات را تهیه کند.

- هواپیماهای آر.اف-4 ای.اس: گریوز پیشینه لغو سفارش هواپیماهای مذکور و هزینه هنگفت راه اندازی مجدد خط تولید آنها را توضیح داد. اطلاعات کامل در این ارتباط را در اختیار ایرانی ها قرار خواهیم داد.

- موشک های هارپون: رفع توقیف موشک های مزبور به توافق بر سر امنیت اطلاعات طبقه بندی شده منوط شد.

- قیمت گذاری تجهیزات سفارشیِ ایران که قرار است به خریداران دیگر فروخته شود، به خصوص ناوشکن های اسپروانس: توضیح دادیم که برای یافتن خریداران دیگر، باید قیمت گذاری در سطح هزینه دولت موقت ایران انجام شود (یعنی با کسر تورم و هزینه های خاص ایران) تا اقلام هر چه سریع تر به خریداران دیگر فروخته و مبالغ آن دریافت شود. این امر به خصوص در ارتباط با متقاعد ساختن کنگره برای تخصیص بودجه ای جهت خرید کشتی های اسپروانس که مازاد بر برنامه کشتی سازی نیروی دریایی آمریکا بر آن تحمیل شده بود، صدق می کرد. یزدی شکایت داشت که در ارتباط با قیمت گذاری ناوشکن ها باید با دولت ایران مشورت می شد. او گفت باید در مورد این مسئله بحث و تبادل نظر بیشتری صورت گیرد.

- خرید تجهیزات نظامی از تأمین کنندگان ثالث: یزدی گفت سیاست دولت موقت ایران این است که با خرید تجهیزات نظامی آمریکایی از تأمین کنندگان مجاز اروپاییِ منابع تأمین تجهیزات نظامی اش را متنوع تر کند. «مک گی فرت» گفت ما هیچ مخالفتی با این امر نداریم. در مواردی که آمریکا خودش مایل به فروش اقلام باشد، هیچ ایرادی ندارد که ایران آن اقلام را از منابع اروپایی خریداری کند. ولی اگر حاضر به فروش برخی تجهیزات نباشیم، مسلماً از صدور مجوز فروش آن از سوی منابع اروپایی نیز خودداری خواهیم کرد. علاوه بر این، مشکلات عملی تنوع بخشیدن به خریدهای نظامی را نیز به آنها گوشزد کردیم.

6- یزدی در پاسخ به سئوال آقای «مک گی فرت» که آینده خریدها را چگونه ارزیابی می کند گفت ابتدا مایل است حساب جاری مربوط به فروش تجهیزات نظامی تسویه شود، مسئله امنیت تجهیزات طبقه بندی حل گردد و بعد از آن خریدها به صورت نقدی در ازای هر معامله صورت گیرد.

7- به نظر می رسد ملاقات مذکور به طور کلی نتایج مثبتی به همراه داشت. اگرچه همچنان در مورد برخی مسایل با ایرانی ها اختلاف نظر خواهیم داشت، ولی ظاهراً فقط مسئله امنیت اطلاعات طبقه بندی شده در آینده ی نزدیک به یک مسئله سیاسی جدی مبدل خواهد شد. اگر ایرانی ها در ارتباط با این مسئله نظر سفارت را جویا شدند، به آنها بگویید که آمریکا مایل است نگرانی های امنیتی خود را هر وقت که از نظر دولت موقت ایران مناسب باشد، مفصلاً با آنها در میان بگذارد.

ونس