ملاقات با آیت الله منتظری

سند شماره 357

محرمانه

28 اکتبر 1979 - 6 آبان 1358

از: سفارت آمریکا، تهران - 11354

به: سفارت آمریکا، جده

رونوشت: سفارت آمریکا، تل آویو

موضوع: ملاقات با آیت الله منتظری

1- (محرمانه - تمام متن)

2- کارمند سیاسی سفارت و کارمند اعزامی وزارت خارجه (آمریکا- م) در 25 اکتبر به مدت 45 دقیقه با آیت الله حسینعلی منتظری در دفتر وی در مجلس خبرگان ملاقات کردند. آیت الله منتظری رئیس مجلس خبرگان می باشد و در سپتامبر 1979 پس از مرگ آیت الله طالقانی به امامت جمعه تهران (امام نماز جمعه) منصوب گشت. این ملاقات توسط وزارت خارجه (ایران- م) ترتیب داده شده بود.

3-کارمند وزارت خارجه باب گفتگو را با رساندن پیام های دوستانه از جانب دولت آمریکا و مردم آمریکا باز نمود. آمریکایی ها احساس همدردی بسیاری با ایرانیانی که در طول انقلاب زجر کشیده اند، دارند. ما همچنین شجاعت ایرانیان غیرمسلح در طول مبارزاتشان و اهداف آزادی خواهانه ای را که موجب برپایی این انقلاب گردید ستایش می کنیم و در آن ایده آل ها سهیم هستیم.

4- منتظری در پاسخ دوستانه و صمیمی برخورد می کرد. او گفت کارتر رئیس جمهور آمریکا را بسیار تحسین می کند. وی یادآوری کرد که چگونه در زمان زندانی بودنش از انتخاب کارتر مطلع شده و چقدر از شنیدن اینکه رئیس جمهور یک مسیحی مؤمن بوده و به حقوق بشر معتقد است خوشحال شده بود. وی می داند که آمریکایی ها مانند سایر مردم در هر جای دیگری در این ایده آل ها سهیم هستند. وی گفت بسیار مایه تأسف است که مردم آمریکا، که مردم ایران نسبت به آنها احساسات بسیار دوستانه ای دارند، بایستی آن قدر توسط اقلیتی تحت سلطه باشند که کشور را مجبور نمایند در مقابل آرمان های ملل مسلمان از اسرائیل حمایت کند.

5- منتظری گفت نمی تواند بفهمد که چرا آمریکا مایل است تا این حد شخصیت و منافع اقتصادی خود را به دلیل روابطش با اسرائیل از دست بدهد. وی این مسئله را که رهبری چون کارتر رئیس جمهور آمریکا بایستی به خاطر کشوری که هیچ نفعی به آمریکا نمی رساند تا این حد به زحمت بیافتد. «چه منافعی در اسرائیل وجود دارد؟ دنیای اسلام منافع به مراتب بیشتری برای آمریکا دارد. ما نفت داریم و به کالاها و تکنولوژی آمریکا نیازمند هستیم.» این ادعا را که همه می خواهند یهودیان را به دریا بریزند انکار کرد اما گفت احساس می کند لازم است برای

ص: 706

تمام مذاهب در فلسطین همانطور که قبلاً در  لبنان هم بود، برابری قائل شویم.

6- کارمند وزارت خارجه گفت حمایت آمریکا از امنیت اسرائیل به معنی حمایت همه جانبه از تمامی اقدامات اسرائیلی ها نمی باشد. به عنوان مثال، ایالات متحده و اسرائیل در مورد اقدامات اسرائیل در جنوب لبنان توافق ندارند و آمریکا درصدد یافتن راه حلی برای این مشکل است. مشکل اصلی این است که آمریکا در تلاش خود برای حفظ عدالت بین اعراب و اسرائیل مورد خشم هر دو طرف قرار گرفته است. اما وی تلاش کرد تا به آیت الله منتظری اطمینان دهد که رئیس جمهور تمام سعی خود را بر این معطوف کرده تا یک راه حل عادلانه و قابل قبولی برای هر دو طرف در مورد مسئله اعراب و اسرائیل پیدا کند. هیچ رئیس جمهوری تا این حد برای رسیدن به هدف تلاش نکرده است.

7- کارمند وزارت خارجه با عوض کردن بحث از مسئله اسرائیل گفت ما نمی خواهیم در مورد گذشته ها جنگ کنیم. ما امیدواریم که با صبر و تحمل فصل جدیدی در روابط ایران و آمریکا آغاز شود و این روابط بر بنیان های جدید و محکمی استوار گردد. مسایل ایران در آمریکا به خوبی درک نشده اند. یکی از مشکلاتی که آمریکایی ها با آن مواجهند فقدان اطلاعات صحیح در مورد انقلاب ایران می باشد، مشکلی که توسط عدم حضور خبرنگاران آمریکایی تشدید شده است زیرا بسیاری از آنها توسط مقامات انقلابی اخراج شده اند.

8- آیت الله منتظری در مورد این مسئله اطلاعات خوبی نداشت اما مترجم وی به جای او جواب می داد. وی گفت بعضی از خبرنگاران، اما نه همه آنها، گزارشات تحریف شده و نادرستی از ایران تهیه کرده بودند. منتظری اضافه نمود که بعضی از روزنامه ها ادعا کرده اند که ایران تمایلات خطرناکی در خلیج فارس دارد. «من در مراسم روز جمعه گفتم ما به یک اینچ از سرزمینهای دیگران چشم نداریم.» وی گفت یکی از مشکلات موجود در روابطمان تبلیغات ضدایرانی در مطبوعات غربی می باشد. بسیاری از اظهارنظرهای ضدآمریکایی که در مطبوعات ایران چاپ می شود عکس العمل درج گزارش های تحریف شده از ایران در مطبوعات آمریکا می باشد. منتظری همچنین به سوابق گذشته گزارش های نادرست از جانب منابع دیپلماتیک اشاره کرد که به نظر می رسد به شاه و سازمان وی برای اطلاعاتشان متکی بوده اند.

مثلاً شاه یک بار مدعی شده بود که آیت الله خمینی فقط 3000 طرفدار در ایران دارد که همه آنها به عنوان تروریست زندانی شده اند.

9- کارمند وزارت خارجه در جواب اظهارات منتظری در رابطه با آگاهی جدید در جهان سوم گفت آمریکا این هوشیاری و شناخت سیاسی جدید را به عنوان یک تحول بسیار سالم ارزیابی می کند. به طور کلی هر نوع تغییرات سیاسی که موجب افزایش پایگاه مردمی دولت ها شود سازنده می باشند. کارمند وزارت خارجه افزود که می خواهد به آیت الله منتظری اطمینان دهد که ایالات متحده سرگرم توطئه علیه انقلاب ایران نیست. بر عکس آمریکا می خواهد ناظر یک ایران قوی و باثبات باشد.

ص: 707

10- منتظری گفت امیدوار است تمام کشورها از تاریخ عبرت بگیرند. رژیمی که با اعمال فشار به حیات خود ادامه دهد بر اثر فشار متقابل سرنگون خواهد شد. وی گفت مثلاً اگر رژیم شاه با روحانیون و آیت الله خمینی بدرفتاری نکرده بود هرگز با خشونت های زمان انقلاب مواجه نمی شد. به همین ترتیب وی نمی تواند درک کند که چرا مقامات عربستان سعودی نسخه های کتاب خمینی در مورد مناسک حج را توقیف می کنند و عکس های امام را که توسط حجاج ایرانی حمل می شود پاره می کنند. وی گفت کاملاً واضح است که سعودی ها از تاریخ عبرت نگرفته اند.

11- در پایان کارمند وزارت خارجه از آیت الله منتظری خواست به آیت الله خمینی سلام برساند و در مورد تمایل ما به برقراری روابط دوستانه با ایران بر اساس احترام متقابل و تأیید آرمان های ملت ایران در مورد داشتن یک جامعه آزاد به وی اطمینان دهد. وی اضافه کرد که از این فرصت برای انجام صحبت های دوستانه در شرایطی غیررسمی قدردانی کرده و اظهار امیدواری کرد که بتوان تماس بین سفارت و رهبران مذهبی را توسعه و استمرار داد. منتظری نیز در پاسخ همین مطالب را عنوان کرد.

12- اطلاعات بیوگرافی: آیت الله منتظری در 1922 در نجف آباد در نزدیکی اصفهان متولد شد. تحصیلات ابتدایی وی در یک مدرسه مذهبی در اصفهان بود و در سی سالگی توانست از آنجا رتبه حجت الاسلام به دست آورد. او از شاگردان معروف آیت الله بروجردی و آیت الله خمینی بود. وی علاوه بر سمت خود در مجلس خبرگان و امامت جمعه تهران یکی از اساتید برجسته مرکز تحصیلی قم (حوزه علمیه قم) می باشد. او فعالیت های سیاسی خود را در سال 1963 و با برگزاری یک اعتصاب یک هفته ای در نجف آباد در اعتراض به دستگیری آیت الله خمینی و سایر روحانیون شروع کرد. اولین بار در سال 1966 در تهران دستگیر شد و چندین بار آزاد و سپس دستگیر شده است. گفته می شود که وی در زندان قصر شکنجه شده است. وی به دنبال یک مسافرت به عراق و تبعید از ایران در سال 1975 محاکمه و به ده سال زندان محکوم شد. وی در اول نوامبر 1978 آزاد گردید. او فارسی، عربی و مقدار کمی انگلیسی می داند.

13- علیرغم اینکه آیت الله منتظری در برابر گردهمایی های بزرگ و همچنین در تلویزیون دارای ظواهری است که چندان تأثیرگذار نمی باشد وی بسیار کوتاه قد بوده و صدای نازکی دارد و در مجامع کوچک بسیار برخوردی گرم و دوستانه دارد. به آرامی صحبت کرده و کلمات را می کشند و تقریباً همیشه لبخند می زند. با توجه به این ملاقات کوتاه مدت ما چنین احساس می کنیم که وی یک متفکر سیاسی متبحر نبوده و اکثر مطالبی که به وی استناد می شود یا برایش نوشته شده و یا توسط دیگران در دهانش گذاشته اند. مترجم وی در طول این ملاقات یک روحانی جوان با انگلیسی خوب بود و در موارد متعددی توصیه هایی به وی می کرد تا بر آنها تأکید نماید. منتظری در مورد صهیونیزم و اسرائیل شدیداً نگران است. اگرچه ارزیابی بالا

ص: 708

ممکن است صحیح نباشد ولی آیت الله در هر شرایطی مسایل مورد بحث را به مسئله اسرائیل می کشاند. وی در این گفتگو احتیاجی به راهنمایی نداشت مگر در مواردی که مترجم وی به او می گفت که از کلمه تروریست استفاده نکند.

لینگن