ششمین کنفرانس طائف

سند شماره 30

محرمانه

24 اکتبر 1979 - 2 آبان 1358

از: سفارت آمریکا، منامه - 2118

به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی

جهت اطلاع: سفارتخانه های آمریکا در امان، بیروت، دمشق، دوحه، جده، لندن، مسقط، پاریس، صنعا، تهران

مرجع: الف) مسقط 1919، ب) دوحه 1213

موضوع: ششمین کنفرانس طائف: ظهور یک نیرو

1- (محرمانه - تمام متن)

2- خلاصه: وزیران بحرین در مورد کنفرانس طائف که در 16 اکتبر با حضور وزیران خارجه 6 کشور عربی میانه رو برگزار شده بود با هیجان یاد می کنند. با وجود اینکه تعداد تصمیمات اتخاذ شده چندان زیاد هم نبود ولی به نظر آنها چهارچوبی برای تصمیم گیری

ص: 67

جمعی در آینده و افزایش وزنه سیاسی کشورهای عربی قدرتمند از نظر اقتصادی در سکوهای بین المللی فراهم آمده است. ولی اینکه این گروه تا چه حد متحد و مؤثر خواهد بود زیر سؤال است. پایان خلاصه.

3- هنگامی که در مورد اهمیت کنفرانس اخیر طائف سؤال شد، وزیر امور خارجه بحرین، شیخ محمدبن مبارک الخلیفه در 23 اکتبر به سفیر گفت وی در دو سال گذشته تلاش کرده تا یک گروه سیاسی منطقه ای مؤثر تشکیل دهد. با رفتن شاه از ایران گفتگوهای مقدماتی با این کشور لغو گردید. چند اجلاس اخیر در «متن خلیج [فارس]» که طبیعتاً عراق نیز در آنها حضور داشته و آخرین آنها اجلاس نفتی طائف در ماه سپتامبر بوده است، به خاطر اختلاف گرایش موجود بین عراق و دیگر دولت های شبه جزیره ثمرات گسترده ای به همراه نداشته است. شیخ محمد گفت در دو اجلاس اوایل اکتبر که در اقامتگاه وی در هتل والدروف نیویورک صورت گرفته بود تصمیم گرفته شد که مشورت های سیاسی فقط در مورد شش کشور میانه رو که اهداف و گرایش های مشترکی دارند انجام شود. با در نظر گرفتن عدم اتحاد میانه روها در هاوانا، و خطاهایی که عمان در ابتکار خود در قبال تنگه هرمز انجام داده بود، و عدم سازش بین شش کشور مزبور و عراق، گروه تصمیم گرفت که در طائف ملاقات کند تا بتواند یک مکانیزم خاص تصمیم گیری و مشورتی پدید آورد و سعودی ها نیز تاریخ اجلاس را مشخص کردند. مهم ترین تصمیمی که توسط این شش کشور در تاریخ 16 اکتبر در طائف اتخاذ گردید این بود که همه موافقت کرده بودند قبل از اجلاس وزیران خارجه برگزاری یک اجلاس عربی در نوامبر ضرورت دارد و با صحه گذاردن بر این پیام آن را به تونس ارسال کردند.

4- در این کنفرانس در مورد ابتکار عمان صحبتی نشد فقط خاطرنشان گردید که اگر ابتدا در کنفرانس طائف طرح می شد مشکلات کنونی را به همراه نداشت. پس از آن وزیر به گفتگو دربارة نحوه برخورد جمهوری دمکراتیک خلق یمن با کویت پرداخت که خطوط اصلی آن در تلکس مسقط 1919 گزارش شده است. وی گفت در مورد تصمیمات ویژه دیگر، چیزی نمی تواند بگوید فقط اظهار داشت که مسائل آتی بسیاری مطرح گردید که بر اساس آنها باید سیاست های مشترکی اتخاذ گردد؛ از آن جمله این است که در مورد ایجاد روابط با شوروی و کشورهای اروپای شرقی چه باید کرد. وی گفت در این اجلاس درخواست شده است که در قبال ایران نیز یک موضع محکم ولی غیر برخوردی اتخاذ شود.

5- وزیر خارجه گفت، بعضی از کشورها از اینکه در این اجلاس شرکت داده نشدند اظهار نارضایتی کرده اند. عراق به کویت که مأمور بوده است بغداد را در جریان اخبار این گروه قرار دهد گفته بود که از منزوی شدن از این اجلاس چندان خوشحال نیست. حسن ولیعهد اردن که برای گذراندن یک تعطیلات کوتاه به بحرین آمده بود گفت اردن نیز می بایست در این اجلاس شرکت داده می شد. لیکن به وی گفته شد که موضع اردن بیشتر شبیه عراق بوده است تا موضع

ص: 68

شبه جزیره. وی فکر می کند که جمهوری عربی یمن نیز از این موضوع ناراضی است. البته در حال حاضر نمی توان این گروه را گسترش بخشید مگر اینکه هدف کاهش تأثیر آن باشد. شاید در آینده پس از ثابت شدن وحدت، از دیگر دولت های «میانه رو» نیز خواسته شود که به این گروه بپیوندند. شیخ محمد گفت ما دیگر درباره «خلیج [فارس]» صحبت نخواهیم کرد. چون از این کلمه بیش از حد استفاده شده است. ما از این پس درباره «شش کشور عضو» صحبت خواهیم کرد.

6- نظریه: وزیر امور خارجه از کنفرانس طائف کاملاً طرفداری می کند. با وجود اینکه نتایج حاصله چندان هم دلگرم کننده نبوده است، وی معتقد است که بالاخره برای تصمیم گیری جمعی بین شش کشور چهارچوبی فراهم آمده است. دیگر وزیران بحرینی نیز به همین ترتیب هیجان زده هستند. وزیر بهداشت به سفیر گفت این اجلاس گامی برای تشکیل یک بلوک میانه رو غربی بوده که آمریکا بتواند به طور جمعی با آن سر و کار داشته باشد. وزیر گسترش یوسف شیراوی آن را پیمان عربی رم خوانده است. البته اینها همه اغراق آمیز است، لیکن کنفرانس طائف گامی است برای تقویت نقش اعراب میانه رو در صحنه عربی و بین المللی و علاوه بر آن برای مشورت های مشترک سیاسی در زمینه امنیت منطقه و مسائل موردنظر دیگر، چهارچوبی ایجاد کرده است. ولی آینده نشان خواهد داد که این گروه تا چه حد متحد و یکپارچه خواهد بود.

پلترو