خاموشی برق به عنوان سلاح اعتراض علیه رژیم

2- در 14 دسامبر یک مهندس مشاور آمریکایی به سفیر گزارش داد که کارگران ایرانی شاغل در نیروگاه سد رضاشاه کبیر در خوزستان کنترل کامل نیروگاه را به دست گرفته اند. آنها سرپرست کانادایی نیروگاه و سایر کارگران با تجربه ای را که بر اساس قرارداد با یک شرکت کانادایی برای اداره نیروگاه و آموزش کارگران به منظور در دست گرفتن کارها در آنجا حضور داشتند بیرون کرده اند. در طول چند هفته گذشته کادر ایرانی نیروگاه به صورت گاه به گاه و به طور عمدی و ناگهانی با از کار انداختن یا کاهش شدید خروجی چهار توربین در حال کار تولید برق را قطع کرده اند. در موارد بسیاری در شرایطی که نیروگاه با ظرفیت کامل 1000 مگاوات کار می کرد خروجی آن را تا حد چند مگاوات کاهش می دادند. با توجه به اینکه این سد به شبکه ملی متصل است تأثیر قطع برق می تواند گسترده باشد.

3- مهندس اظهارنظر کرد که تغییر ناگهانی به این صورت می تواند به تجهیزات خسارت بزند اما نگرانی اصلی وی این است که کارگران نیروگاه کنترل دریچه های آبگیری سد را نیز در دست دارند. این دریچه ها برای کنترل جریان های سیلابی اهمیت حیاتی دارد و بایستی با دقت بسیار مورد استفاده قرار گیرند تا به سد خسارت مهمی وارد نشود. وی در مورد اینکه آیا کارگران دستورات مربوطه را به دقت به کار ببرند اظهار تردید نمود. هنگامی که وی نگرانی خود را به متصدیان سد (مسئولین آب و برق خوزستان) ابراز نمود رئیس سازمان آب و برق خوزستان اظهار داشت وی هیچ کنترلی برکارگران ندارد و توصیه کرد که موضوع را به اطلاع مقامات وزارت نیرو در تهران برسانم.

4- مشخص است که تصمیمی مبنی بر اعمال خواسته های دولت بر شرایط خاموشی های اینجا هنوز معلوم نشده است. وی مسئله سرایت قطع برق و خاموشی های ناشی از آن را با احمدعلی صادق وزیری (محفوظ بماند) مدیرعامل توانیر و آلکس علمزاده (محفوظ بماند) مشاور مدیرعامل شرکت مهاب مورد بحث و گفتگو قرار داد. توانیر مسئول احداث نیروگاه و تجهیزات انتقال نیرو می باشد و شرکت مهاب نیز مسئول طراحی و مهندسی سیستم های تولید نیروی محلی منجمله نیروگاههای آبی و همچنین طرحهای آبیاری است. هر دو شرکت از تابعین وزارت نیرو می باشند.

5- در منطقه تهران 6 نیروگاه برق وجود دارد که تقریباً نیمی از 900 مگاوات نیاز مصرفی شهر را تولید می کند. 450 مگاوات باقیمانده عمدتاً توسط دو سد اصلی مربوط به سازمان آب و برق خوزستان یعنی نیروگاه هزار مگاواتی سد رضاشاه کبیر و سد محمدرضا شاه پهلوی تأمین می شود. این دو سد در جمع 1500 مگاوات برق برای شهرهای اصلی جنوب کشور و تهران تولید می کنند.

6- توانیر تقریباً هزار نفر را در نیروگاهها و سیستم توزیع خود استخدام کرده است که 200 تن از آنها به ماشین آلات و تجهیزاتی که برای اقدامات خرابکارانه مناسب هستند دسترسی دارند. این کارمندان حداقل توسط مقامات برای انجام چنین کاری مناسب تشخیص داده شده اند (و اطلاعات بیوگرافیک آنها در اختیار ساواک بوده است) و کارهای مربوط به آنها توسط گروههای کوچکی انجام می شود و مقاطعه کاران مستقل در آن نقشی ندارند. ما در مورد دلایل مجاز شمردن انجام خاموشی های شبانه در تهران سئوال کردیم و خاطرنشان نمودیم که اقدام قاطعانه دولت برای ممانعت از تکرار چنین عملی ضرورت دارد.

وزیری در مورد اقدامات تلافی جویانه از نوع خرابکاری در تجهیزات نیروگاهها توسط بخشی از یک هزار کارمند خود ابراز نگرانی کرد و در عین حال علمزاده با جدیت گفت دولت نیز از این به ستوه درآوردن شبانه شهروندان تهرانی نفع می برد. عقیده بر این است که خاموشی هایی که توسط عناصر ناراضی ایجاد می شود سایر کشورها و شاید اکثریت ایرانیان به اصطلاح خاموش را متقاعد کند که برای کنترل این مناطق و جامعه حکومت نظامی فعلی مورد نیاز می باشد تا از اکثریت حمایت نماید. به این معنی که در شرایطی که حق اکثریت برای داشتن خدمات عمومی ضروری نظیر برق هر شب توسط اقلیتی نادیده گرفته می شود بحث اعمال «نظم و قانون» متقاعد کننده تر می شود.

7- نظریه: پذیرش خاموشی های منظم هر شب که چنین کاری را مجاز می نماید و بسیاری یک ساعت قبل از آن خبر دارند برای ما گیج کننده است. این مسئله حتی برای ایرانیان مطلعی نظیر علمزاده نیز حیرت آور می باشد. بسیاری از افراد نمی توانند باور کنند که دولت بدون هیچ اقدام پوشیده ای کنترل خود را بر ارائه خدمات و وظایف عمومی از دست داده باشد. مسئله فوق عمق مشکل دولت ایران را در کنترل شورش گسترده کارمندان خودش نشان می دهد. تولید و توزیع نیروی برق در دست کارکنان نسبتاً محدودی است که در کارخانه های تولید و ایستگاههای توزیع محدودی کار می کنند و به سهولت قابل شناسایی هستند. خود کارگران (یا به خصوص رهبران اصلی آنها) را می توان به سادگی جابجا کرد. در مورد نیروگاه رضاشاه کبیر، در صورت لزوم کادر کانادایی مشروط بر اینکه در مقابل اقدامات تلافی جویانه محافظت شوند می توانند آنجا را اداره کنند. علیرغم سهولت نسبی که می توان اکثر نیروگاههای ایران را اداره نمود، دولت ایران نخواسته است با قاطعیت علیه این ناراضیان اقدام نماید. کارگران ناراضی نیز شاید در پاسخ به این بازگذاشتن دستشان برای قطع برق و نمایش دادن نارضایتی خود نخواسته اند در درازمدت و یا به هنگام نیاز شدید صنایع برق را قطع نمایند. اگر نخست وزیر ازهاری مصمم باشد که کنترل را به دست گرفته و خاموشی های اعتراض آمیز را خاتمه بخشد، ناچاراً بایستی با این مسئله نیز مواجه شود. این کار احتمالاً مستلزم اخراج کارگران اعتصابی و متمردین می باشد.

سولیوان