تحلیل وضعیت ساف و اروپا

سند شماره (26)

تاریخ: 12 مهر 1358 - 4 اکتبر 1979

طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: وزارت امور خارجه در 1 شنگتن دی - سی، 4

به: مجمع گردآوری خلاصه اطلاعات با اولویت

موضوع: خلاصه اطلاعات 909 - 11 مهر 1358 (پاراگرافهای 10-1 خیلی محرمانه

1- جامعه اروپا، اروپایی و خاورمیانه: ثبات در میان تشنج: علیرغم تمایل شدید جامعه اروپا به تغییر موضع خود در قبال خاورمیانه ، وزیر خارجه ایرلند یعنی اوکندی که به عنوان سخنگوی جامعه اروپا در مجمع عمومی سازمان ملل به تاریخ 3 مهرماه شرکت جسته بود، در سخنرانی خود موضع دیرین این جامعه را بار دیگر بدون تغییر نشان داد. نکات اصلی موضع جامعه اروپایی عبارتند از: راه حل استوار بر قطعنامه 242 و 338 و چهار اصل مطروحه در بیانیه مورخ 8 تیرماه 1356 گروه 9 جامعه اروپایی.

2- اوکندی در خطابه خود به سازمان آزادیبخش فلسطین اشاره کرد و گفت که این سازمان نیز باید به عنوان یکی از طرفین چهارچوب اساسی راه حل مسالمت آمیز را بپذیرد. و بالاخص به اورشلیم اشاره کرد و گفت از نظر جامعه 1 وپا، 4اروپایی تضمین دسترسی به تمام اماکن مقدسه شرط اساسی هر گونه قرارداد، باید باشد.

ص: 207

3- سخنرانی اوکندی نشانگر ضرورت تداوم موضع جامعه اروپا از سال 1352 است. لیکن به جای منعکس ساختن موضع اساسا تغییر نیافته، به عدم توانائی جامعه مذکور در دستیابی به یک توافق همه جانبه و جسورانه گواهی می دهد. و تمایل رو به افزایش بسیاری از 9 عضو گروه اروپایی را در جهت به رسمیت شناختن ساف پنهان می سازد.

4- سالهااست که بر این 9 عضو فشار وارد شده تا موضع خود را تغییر دهند. تلاشهای اعراب در به حرکت درآوردن این 9 عضو در اجلاسیه های «مذاکرات اروپایی و عربی» در بروکسل به سال 1356 و در دمشق به سال 1357 به خوبی قابل رؤیت بود.

اصرار اعراب بر به رسمیت شناخته شدن ساف توسط جامعه اروپایی منجر به صدور بیانیه هایی مشترک در پایان اجلاسیه های 1356 و 1357 گردید که طی آن مواضع جامعه اروپایی و اعراب به طور جداگانه اعلام شد.

5- در اوائل سال 1358، مخالفت جامعه اروپایی با ساف ظاهرا فرسایش یافته بود. در آن زمان در کمیته گروه کار جامعه اروپایی تغییر موضعها آشکارتر شد. کارمندان این جامعه معتقد بودند که امتناع رؤسا از تغییر موضع جامعه اروپایی، با نپذیرفتن معتدل تر ساف توسط آنها توام خواهد بود و رفته رفته به حمایت از ساف منجر خواهد شد.

6- تبلیغات عرفات سرپرست ساف در اروپا طی تابستان جاری شدت یافته و مسئله را بغرنج تر ساخته است. ملاقات عرفات با کرایسکی و ویلی برانت در وین، سفر وی به اسپانیا و توافق ساف به بازگشایی دفتر خود در آنکارا، هم نشانگر قابلیت پذیرش ساف در اروپا می باشد. کشورهای عضو گروه 9 بیانات عرفات در مادرید را که حل تضاد خاورمیانه را با عرضه نفت مرتبط اعلام کرده بود، و نیز بیانیه معتدل تر یمانی وزیر نفت سعودی را در کپنهاک یادآور شده اند.

7- به عنوان بخشی از تغییرات رو به انجام، در مورد نحوه برخورد با مسئله ساف عدم توافقهای روزافزونی در میان اعضاء جامعه اروپایی پدید آمده است. گنجانده شدن ساف در سخنرانی اوکندی آن هم به عنوان یکی از طرفین، حاصل مذاکرات طولانی و دشوار در میان اعضای جامعه اروپایی بوده است.

8- گمان می رود که فرانسویها محرک اصلی به رسمیت شناخته شدن، ساف بوده باشند، هلندیها که زمانی سرسخت ترین مخالف ساف به حساب می آمدند، آنقدر موضع خود را تغییر داده اند که همراه با انگلیسیها از جمله کسانی به حساب می آیند که میانه روترین مواضع را اتخاذ کرده اند. می گویند آلمانیها و بلژیکیها، با تماس رسمی با ساف مخالف هستند، ولی لوکزامبورگ از تأخیر جامعه اروپایی در پاسخ دادن به خواستهای اعراب نگران شده است.

9- بنابراین می توان گفت که پیرامون وضع موجود هنوز تصمیم خاصی اتخاذ نشده است. کشورهای جامعه اروپایی که از یک طرف با فشار کشورهای عربی و خطر نفتی و از طرف دیگر با ملاحظات داخلی و تمایل به دور نشدن از آمریکا مواجه هستند، در واقع با یک معمای عجیب رو به رو شده اند.

10- به طور مثال، درست است که فرانسه در اروپای غربی در رأس کسانی قرار گرفته که خواهان مصالحه با ساف هستند، ولی مقامات فرانسوی ترس از آن دارند که مبادا این عمل پدید آورنده تشنج به خصوص در میان گروههای بهبودی فرانسه باشد.

نخست وزیر کوسیگا در مردادماه در پارلمان ایتالیا گفت که ایتالیا مدتهااست که ساف را «به عنوان

ص: 208

یک نیروی مهم سیاسی به رسمیت شناخته» و با نمایندگان آن از سال 1353 تماس داشته است.

11- (طبقه بندی نشده) مطبوعات ساحل غربی: القدس در تاریخ 10 مهرماه اظهار داشت که منابع دیپلماتیک عرب در یافته اند که سوریه می خواهد تا قبل از پایان سال جاری نیروهای خود را از لبنان خارج سازد. منابع مذکور می گویند علت این خروج احتمالی نیاز روزافزون به تقویت نیروی نظامی این کشور جهت کنترل ناآرامیهای سیاسی داخلی سوریه است. همان روز الفجر، هاآرتز را متهم به حمله به شهرداران رام اللّه و هبرون به خاطر ملاقاتشان با مقامات ساف و نیز به خاطر بیانات ضداسرائیلی شان، نمود.

12- (طبقه بندی نشده) ساف ترکیه: رادیوی داخلی ترکیه اعلام کرده است که عرفات در تاریخ 13 مهرماه و بنابه دعوت شخص اجویت به ترکیه سفر خواهد کرد.

13- (طبقه بندی نشده) مطبوعاتی مصر: روزنامه های مصری مطالب خود را بر بیانیه سادات که گفته بود، روابط قطع شده، کشورهای عربی با مصر تنها با رعایت شرایط مصری به حالت اول باز خواهد گشت، متمرکز کرده اند. سادات اعلام کرد که ابتکار صلح وی به این دلیل پدید آمد تا عدم اتحاد اعراب را از بین ببرد، لیکن اختلافات اعراب ظاهرا شدیدتر از تضاد اعراب و اسرائیل است. در گزارشهای دیگر، مطبوعات مصر از خطر ایران در قبال ثبات کشورهای خلیج فارس یاد کرده و اظهار داشتند که مصر به بحرین در قبال فشارهای اعمالی از طرف ایران پیشنهاد کمک داده است.

14- اسرائیل وسینا: رادیو اورشلیم در تاریخ 10 مهرماه گزارش داد که کابینه اسرائیل نتوانسته است در مورد طرح بازگرداندن سینا که وزیر دفاع وایزمن و وزیر خارجه دایان در واشنگتن در مورد آن به توافق رسیده بودند، به نتیجه ای برسد. منابع دولت اسرائیل گفتند که از این طرح پیشنهادی «انتقاد شدیدی» به عمل آمد و چند وزیر خواستار اصلاح این طرح گردیدند.

15- (طبقه بندی نشده) اردن - آمریکا: روزنامه اردنی الدستور گزارشات خود را بر وخامت اوضاع روابط آمریکا و اردن متمرکز ساخت و آن را ناشی از عوامل ذیل اعلام نمود:

الف) سیاست کلی خاورمیانه آمریکا و به خصوص قرارداد کمپ دیوید.

ب) موضع آمریکا که استوار بر حمایت از اسرائیل است.

ج) «تخلف» آمریکا از قرارداد تسلیحات نظامی خود با اردن به خصوص در رابطه با فروش تانکهای ام-60 و هواپیمای اف-16 و د) افزایش سوءظن ناشی از «توطئه گری» آمریکا در شبه جزیره عربی و خلیج فارس.

16- (خیلی محرمانه) جسی جکسون - سادات - ساف: سفارت در قاهره و دیگر منابع گزارش داده اند که سادات طی ملاقات دوم خود در مهرماه به کشیش جسی جکسون گفته است که اگر سرپرست ساف به روند صلح بپیوندد، وی آماده است که او را «مانند برادری در آغوش بگیرد.» همچنین سادات اظهار داشت که ساف از نظر وی تنها نماینده رسمی مردم فلسطین است. در یک کنفرانس مطبوعاتی دیگر، جکسون گفت که سادات از وی خواسته است که پیامی از طرف وی برای عرفات ببرد، تا ساف عملیات نظامی خود را علیه اسرائیل متوقف سازد.

17- (طبقه بندی نشده) فلسطینیها / اردن / آمریکا: بنابه گزارش آژانس خبری قطر، العال ناجی، مرد شماره 2 جبهه خلق آزادیبخش فلسطین - فرماندهی کل از اردن خواسته است که روابط دیپلماتیک و

ص: 209

اقتصادی خود را با آمریکا قطع نماید.

18- (خیلی محرمانه) ساف - مجمع عمومی سازمان ملل: نماینده بنگلادش در مجمع عمومی سازمان ملل به سفارت آمریکا در داکا اطلاع داد که نماینده ساف به وی گفته است که ساف معتقد است فعالیتهای جسی جکسون و دیگر رهبران سیاه پوست طرز تفکر آمریکا را در قبال ساف دستخوش تغییر می سازد. به همین علت ساف در نظر دارد. کاری کند که در مهرماه سازمان ملل قطعنامه ای را تصویب ننماید، و در عوض ناظر رویدادهای آتی در طرز تفکر آمریکا باشد.

19- (خیلی محرمانه) لبنان «در نبرد 10 مهرماه در منطقه کوره که ظاهرا بین فالانژها و حامیان رئیس جمهور پیشین یعنی فرنجیه در گرفته بود، پنج تن کشته شدند. شبه نظامیان فالانژ در تاریخ 10 مهرماه در نبرد دیگری در یکی از حومه های بیروت با اعضای یک گروه ملی نیز درگیر شده بودند. در این نبرد نیز دو نفر کشته و سه نفر زخمی شده بودند. در تاریخ 10 مهرماه نبرد دیگری بین سازمان فتح و سازمان شیعی امل در گرفته بود و تعدادی از افراد طرفین کشته شدند.

20- (طبقه بندی نشده) اجلاس لیبیائی و عربستان سعودی: در بیانیه صادره در پایان سفر شاه خالد به لیبی، عربستان سعودی و لیبی عدم پذیرش قرارداد کمپ دیوید «و حمایت» خود را از ساف بار دیگر مورد تأیید قرار دادند. در این بیانیه گفته شده است که خالد و قذافی اجرای قطعنامه های مصوبه در اجلاس عربی اسفندماه را که خواستار تحریم اقتصادی، مالی، و دیپلماتیک مصر شده مورد تجدید نظر و بررسی قرار داده اند.

21- (خیلی محرمانه) مواضع عراق در مصاحبه مطبوعاتی مورخ 11 مهرماه؛ رویتر به نقل از وزیر خارجه عراق حمادی گزارش داد که کشورهای عربی تولید کننده نفت در قبال کشورهایی که با تقاضاهای سیاسی آنها مخالفت می ورزند دست به یک رشته اقدامات تحریم آمیز خواهند زد، بنابه گزارش رادیو بغداد، حمادی در همین مصاحبه گفته است، که عراق در صورت تداوم تورم در کنفرانس آتی اوپک از افزایش قیمتهای نفتی حمایت خواهد کرد. رادیو بغداد همچنین گزارش داد که بغداد به هیچ وجه با طرح عمان برای امنیت تنگه هرمز موافق نیست.کریستوفر