تحلیل روابط عربستان سعودی و اتحاد شوروی

خلاصه اطلاعاتی 920

سند شماره (53)

تاریخ: 19 اکتبر 1979 - 27 مهر 1358

طبقه بندی: سری

از: وزارت امور خارجه - واشنگتن دی - سی

به: مرکز جمع آوری خلاصه های اطلاعاتی

موضوع: خلاصه اطلاعاتی 920 به تاریخ 19 اکتبر 1978

(پاراگرافهای 5 - 1 سری و غیر قابل رؤیت برای بیگانگان است).

1- روابط عربستان سعودی و اتحاد شوروی: علی رغم گزارشات جسته و گریخته ما هنوز شواهد متقاعدکننده ای درباره گرم شدن قابل ملاحظه روابط شوروی و عربستان سعودی ندیده ایم. گزارش مطبوعات شوروی پیرامون این مطلب که سعودیها در روابط خود با شورویها پا را فراتر از تشریفات

ص: 419

گذارده اند ظاهرا بر اساس مراتب زیر است:

الف) مبادله تلگرافهای تبریک بین رهبران شوروی و عربستان به مناسبت روز ملی عربستان سعودی در تاریخ 23 سپتامبر و ب) این واقعیت که سفیر عربستان سعودی و وابسته نظامی آن در ضیافتی که از طرف سفارت شوروی در صنعا در تاریخ 30 سپتامبر ترتیب داده شده بود حضور داشتند.

2- اتحاد جماهیر شوروی کوشیده است تا مناسبات خود را با عربستان سعودی از زمان جنگ 1973 بهبود دهد و چنین درک کرده است که پیوندی با ریاض، کلیدی به پیوندهای مشابه با همه کشورهای خلیج (فارس) خواهد شد. (شورویهای اکنون در میان کشورهای محافظه کار خلیج (فارس) فقط با کویت مناسبات دیپلماتیک دارند) همچنین شایسته یادآوری است که اتحاد جماهیر شوروی پس از مرگ ملک فیصل در سال 1975 و به دنبال ابتکار صلح سادات در سال 1977 - سرگرم لاس زدن با سعودی ها بوده است. از زمان امضاء پیمانهای کمپ دیوید، مسکو کوششهای خود را تشدید بخشیده است.

3- درباره مبادله تبریک بین برژنف و خالد مراتب زیر قابل توجه است:

الف) این نخستین بار نیست که رهبران دو کشور تلگرافهای تبریکی برای یکدیگر می فرستند.

ب) در حالی که شورویها میل دارند تا موضع کنونی عربستان سعودی را درباره فرایند صلح برای بهبود مناسبات با سعودیها مورد بهره برداری قرار دهند رژیم عربستان سعودی به علت ملاحظات خارجی و داخلی نمی تواند اقدام قاطعانه ای در این جهت و در چنین زمانی به عمل آورد.

ج) عربستان سعودی گاه به گاه برای اعمال فشار بر روی ایالات متحده به منظور تغییر دادن موضع آن کشور درباره مسائل مختلف و برای شنوا ساختن ناخرسندی سعودی از اقدامات ویژه آمریکا پخش چنین شایعاتی را تشویق می کند.

4- در عین حال گزارشهای مقامات بلند پایه عربستان سعودی حاکی از آن است که سعودیها از آن نگرانند که ایالات متحده آمریکا خطر شوروی را به اندازه کافی جدی تلقی نمی کند.

5 - شدیداللحن بودن ملاحظات عربستان سعودی درباره این موضوع روشن می سازد، که سعودیها در واقع نسبت به اتحاد شوروی گرمی نشان نمی دهند و در عوض دستگاه رهبری سعودی امیدوار است که با رفتارهایی از قبیل حضور در ضیافتهای شوروی از یک تاکتیک هراس انگیز استفاده کرده به آمریکا بفهماند که همکاری با عربستان سعودی را چندان سرسری و کم اهمیت تلقی ننماید.

6- (طبقه بندی نشده) گردهمایی مصر - آمریکا - اسرائیل: در مقاله ای در روزنامه 18 اکتبر الاهرام از قول خلیل گفته شده است که «اتخاذ تصمیماتی که در سطح وزرا در مورد مسئله فلسطین امکان پذیر نیست». احتمال دارد که آمریکا، اسرائیل و مصر یک گردهمایی به این منظور تشکیل دهند.

7- (طبقه بندی نشده) آزادی زندانیان اسرائیلی: در تاریخ 18 اکتبر مطبوعات مصری گزارش کردند که احتمالاً اسرائیل تعداد نامعلومی از زندانیان عرب را آزاد کرده است. سفارت آمریکا در قاهره اظهار داشت که این گزارش نتوانسته است خبر رادیو اورشلیم را مبنی بر اینکه این زندانیان از منطقه العریش و حیفای جنوبی بوده و در فعالیتهای تروریستی شرکت نداشته اند به طور کامل دریافت نماید.

8 - (خیلی محرمانه) نقش آمریکا در صحرای سینا: سفارت آمریکا در تل آویو گزارش داد که وایزمن در تاریخ 17 اکتبر در ملاقات با هیئت پشتیبانی سینا و پرسنل سفارت گفته است که با پیشنهاد تغییر

ص: 420

فعالیت در سینا موافق است، ولی با حضور نیروی ناظر بر آتش بس سازمان ملل موافق نیست، چون به نظر وی این نیرو محدودیتی در حمایت لجستیکی آمریکا پدید می آورد.

9- (طبقه بندی نشده) فروش تسلیحات آمریکا به اسرائیل و نظر عربستان سعودی: آسوشیتدپرس گزارش داد که وزیر نفت عربستان سعودی زکی یمانی در 18 اکتبر خواستار منع فروش تسلیحات نظامی آمریکایی به اسرائیل گردید. با این وصف، یمانی اضافه کرده است که عربستان سعودی در برابر کشورهایی که اهداف شوروی را دنبال می کنند به سلاحهای آمریکایی نیازمند می باشد.

10- (طبقه بندی نشده) سفر خلیل به اروپا: رادیو قاهره گزارش داد که خلیل در 18 اکتبر برای انجام یک بازدید ده روزه که انگلستان و اطریش را نیز در بر می گیرد، عازم اروپا گردیده است.

11- (طبقه بندی نشده) عراق قیمت نفت خود را بالا می برد. بنا به گزارش آشویتدپرس، منابع صنعت نفت در 18 اکتبر گفته اند که عراق قیمت نفت خود را ده درصد افزایش داده است. با این وصف، عراق قیمت نفت خود را بیش از 50/23 دلار برای هر بشکه که توسط اوپک تعیین شده بالا نبرده است.عراق به قیمت 18/22 دلاری بهترین نوع نفت خود تنها 18 سنت اضافه کرده است و حال آنکه قیمت نفت نامرغوب خود را که بخش اعظم تولیدات عراق را تشکیل می دهد 2 دلار بالا برده و آنرا بین 65/20 و 96/21 دلار تعیین کرده است.

12- (طبقه بندی نشده) کشورهای خلیج - ایران: رادیو کویت گزارش داد که وزیران خارجه شش کشور عربی خلیج در بیانیه منتشره خود را در 18 اکتبر اعلام کرده اند که می خواهند با ایران حداکثر رابطه را برقرار سازند.

13- (طبقه بندی نشده) اخطار اوپک: مانا سرپرست اوپک گفت که عتیبه در 18 اکتبر هنگام بازدید از ژاپن در مورد خطر برخورد ابرقدرتها بر سر نفت هشدار داده است. رویتر گزارش داد که عتیبه به نخست وزیر فوکودا، گفته است که کاهش بازده نفتی شوروی احتمالاً سبب گسترش یافتن منافع شوروی در خاورمیانه و بر هم زدن تعادل نیروها خواهد گردید. عتیبه گفت که به رسمیت شناختن ساف توسط ژاپن تضمینی بر ارائه نفت به این کشور خواهد بود.

14- (محرمانه) سوریه - آمریکا: سفارت آمریکا در دمشق یادآور طرز برخورد دو جانبه سوریه در قبال آمریکا گردید. چون اسد هفته گذشته به یک بازرگان آمریکایی گفته بود که وی امیدوار است که بین آمریکا و سوریه» در همه زمینه ها و نه تنها در مورد حل مشکلات «همکاری ادامه یابد. سفارت معتقد است که این مهمترین علامتی است که نشان می دهد مقامات عالی سوریه هنوز امیدوارند که برخلاف اختلاف نظرهای موجود در مورد سیاستهای خاورمیانه ای با آمریکا روابط دو جانبه برقرار سازند.»

15- (خیلی محرمانه) رفعت الاسد: بنابه گزارش سفارت آمریکا در دمشق، رسانه های گروهی سوریه هنوز اظهار می دارند که رفعت الاسد برادر رئیس جمهور در سوریه محبوب است. در تاریخ 13 اکتبر مطبوعات دمشق تصویری از رفعت را به عنوان سرپرست یک فدراسیون آموزش و پرورش نشان داد و از و به عنوان «سرهنگ ستاد» نام برد.

16- (سری) سوریه و مسائل داخلی: سفارت آمریکا در دمشق گزارش می دهد که فعالیتهای تروریستی هنوز هم رخ می دهند، ولی در شهرهای جنوبی سوریه این رخ داده ها بیشتر شده اند. آلپووحما در دو هفته گذشته محل وقوع چند کشتار بوده است که بسیاری از آنها ناشی از خونخواهی قومی بوده اند.

ص: 421

سفارت آمریکا در دمشق می گوید که علی رغم افزایش تعداد رخدادها در دو هفته گذشته، دستگاه شایعه پراکنی دمشق فعالیت چندانی از خود نشان نداده است. سفارت این پدیده را بنا به دلایل زیر می داند:

(الف) وقایع رخداده در خارج از دمشق اگر از اهمیت بسیار برخوردار نباشند، توجه چندانی را به خود معطوف نمی دارند؛ و (ب) دمشق ظاهرا نسبت به وقایع روزمره خشونت بار بسیار بی تفاوت گشته است.

17- (محرمانه) شمال لبنان: سفارت آمریکا در بیروت گزارش داد که یکی از منابع نظامی لبنان به وابسته دفاعی ما گفته است که در 18 اکتبر از میزان تشنج در شمال لبنان کاسته شده و وی معتقد است که گروگانها آزاد خواهند شد.

18- (خیلی محرمانه) جنوب لبنان: نماینده آمریکا در سازمان ملل گزارش داد که وایزمن در گفتگوی خود با سیلاسو حمایت اسرائیل را از ادامه آتش بس اعلام داشت. وایزمن گفت که به حداد دستور خواهد داد که از اذیت و آزاد روستائیان حوزه نیروهای اضطراری سازمان ملل در لبنان اجتناب ورزد.

ونس