در حال دریافت اطلاعات

لطفا منتظر بمانید!

سند شماره

تحلیل عملکرد ایران در گروگان گیری

موضوع سند

متن سند

یادداشت دستنویس مسئولدفتر رئیسجمهور (جردن) برای رئیسجمهور کارتر[1]

بدون تاریخ

من تلاش میکنم تا گزارش را به چند بخش تقسیم کنم:

1.    ملاقات با آقای «ص»

2.    روابط آینده با ایران

3.    گزارش دربارۀ سناریو و اجرا

4.    پیشنویس بیانیه

5.    مقصد ما چه نقطهای است؟

ملاقات با آقای «ص»:

قبل‌از جلسه، من تقاضا کردم که رابطین فرانسوی با من دیداری داشته باشند تا درمورد نوع برخورد با آقای «ص» گفت‌وگو کنیم. ما چند ساعت در این رابطه بحث کردیم. پیشنهاد مشترک آن‌ها این بود که من باید درخواست برگزاری چنین جلسهای را فرصتی برای آقای «ص»، برای انتقال مستقیم افکار و احساسات امام به رئیسجمهور نشان دهم. او گفت که تصور آقای «ص» این است که کارتر معنای انقلاب آن‌ها را درک نمیکند و اینکه جلسه با من، راهی برای نفوذ به «دیوار مردم» است که دلیل سیاست آمریکا در طول سی سال گذشته بوده است. در مقابل، آن‌ها به من توصیه کردند که ازطریق این فرد، حسی از درک و خواست برای وجود روابط بهتر را به امام منتقل کنم.

من نامهای را که رئیسجمهور برایم نوشته بود و حاوی تأیید سناریو بود، نشان دادم[2] و گفتم که این نامه کمک شایانی به ما دررابطه‌با بنیصدر و آقای «ص» خواهد کرد؛ چراکه اگر آزادی پیش‌از موعد گروگانها مطلوب و معقول باشد، میتواند به‌عنوان یک قول مکتوب برای پایبندی به سناریو قلمداد گردد.

من حدوداً دیداری سهونیم‌ساعته با آقای «ص» داشتم و در جریان این ملاقات، شام نیز صرف شد. گفت‌وگو ابتدا با تعارفها و بگوبخند آغاز شد. من به‌شوخی گفتم که او در ایالات متحده از والتر کرونکیت[3] مشهورتر است. او خندید و در پاسخ گفت که اگرچه شهرت دارد، ولی نتوانسته به موفقیتی برسد. «شرایط شما برعکس است آقای جردن. شما هرگز دارای شهرت نیستید، ولی همه میدانند که در هر تصمیمی به رئیسجمهور مشورت و راهنمایی میدهید».

من با او راحت بودم. به او گفتم که بسیار از این ملاقات خرسند هستم و از خطری که به جان خریده است، آگاهی دارم.

او گفت: «اگر کمونیستها در ایران از این جلسه باخبر شوند، من دستکم شغل و جایگاه و احتمالاً جانم را ازدست خواهم داد».

به او گفتم علیرغم وجود مشکلات بزرگ بین دو کشور، مهم است که نگاهمان به آینده باشد تا بتوان مشخص کرد که ایران و ایالات متحده چگونه و چه زمانی میتوانند روابط جدید را براساس «واقعیات جدید» ایران و درکی بهتر از گذشته بنا کنند.

من به او گفتم بسیار برای من و رئیس‌جمهور کارتر، کمککننده است که درک بهتری از منشأ انقلاب و شرایط کنونی داشته باشیم. همچنین توضیح دادم که ما خواهان رسیدن به آگاهی کامل از شرایط هستیم، اما درک روشنی از دیدگاه آن‌ها دربارۀ روابط ایران ـ آمریکا در بستری تاریخی نداریم.

آقای «ص» در پاسخ گفت: «آقای جردن، هرآنچه من در طول سه ماه و نیز سه روز گذشته (سفرش به یونان، ایتالیا و فرانسه) شنیدهام، گروگانهای آمریکایی است. من دریافتم که گروگانگرفتن اتباع آمریکا هم یک اشتباه برای ایران و هم نقض قوانین بینالمللی بوده است، ولی ترس اصلی مردم من این است که هیچکس اهتمام ندارد تا شرایطی را که منجر به این اقدام شده است بررسی کند. من میدانم که گروگانها دغدغۀ شخصی مهمی برای شما و کشورتان هستند، ولی خواست شما برای درک انقلاب و دعاوی ما نشانهای بسیار امیدبخش برای من بود و من این موضوع را به امام منتقل خواهم کرد.»

او سپس به تشویق من، نگاه اجمالی 45دقیقهای به تاریخ روابط ایران ـ آمریکا انداخت. او اظهاراتش را به سه بازۀ زمانی تقسیم کرد: ۱۹۰۰ تا ۱953 و 1953 تا 1978 و از زمان رسیدن خمینی به تهران تا امروز.

اگرچه نکاتی که او مطرح کرد متنوع و یا مفرح بودند، ولی تکرار اتهامات قابل‌پیشبینی بود. من از شور اظهاراتش و نیز بیریایی آن‌ها دربارۀ «انقلاب» و «امام» شگفتزده شدم. تعهد او به امام فراتر از وفاداری است و نزدیک به یک تکریم عرفانی است که من به‌سختی میتوانم آن را درک کنم. امکان ندارد که این حس واقعی باشد.

او در ذکر شکایات و دعاوی ایران بدرفتار یا اتهامزننده نبود، ولی با حسی از ناراحتی و پشیمانی اظهار داشت که مسائل بین ایران و آمریکا شرایط خوبی ندارد.

من در مقطعی از گفت‌وگو پرسیدم: «ارزیابی شما از رئیسجمهور کارتر چیست؟ آیا شما او را در راستای سنت رؤسای جمهور آمریکا مبنی‌بر اشتیاق برای مداخله در امور سایر کشورها میبینید؟» او در پاسخ گفت: «به نظر من، رئیسجمهور کارتر یک مرد نیک و دارای حسن‌نیت است که درکی از تاریخ یا انقلاب ما ندارد. فرستادن شما ازسوی او به این جلسه، اولین نشانه از این است که او خواهان آگاهی و درک است».

من در ادامه توضیحاتی را ارائه کردم. در ابتدا گفتم که رئیسجمهور، اولین رئیسجمهور آمریکا در یک نسل است که هم از نفوذ ما در جهان آگاه است و هم با محدودیتهای کشور آشناست. من گفتم که او بیشک یک «مداخلهگر» نبوده است و در جریان انقلاب و نیز پس‌از تسخیر سفارت، با مداخله و اقدام نظامی مخالفت کرده است. سپس توضیح دادم که افراد زیادی در داخل و خارج از دولت، خواهان اقدام یکجانبه ازسوی رئیسجمهور در اواخر 1978 و اوایل 1979 بودند، اقدامی که تقاضا از شاه برای «سرکوب» تا مداخلۀ نظامی مستقیم آمریکا را شامل میشد.

من به او گفتم: «در زمان تسخیر سفارت، افکارعمومی خواستار واکنش شدید بود؛ ازجمله اقدام نظامی تنبیهی؛ ولی شما حسی از خویشتنداری را شکل دادید و حفظ کردید.»

او تصدیق کرد که سخنان من قابل‌قبول است و اضافه کرد همانگونه که تحریمها نتیجهای نداشتهاند، نتیجۀ هر اقدام نظامی یا محاصره مرگ شهروندان ما خواهد بود.

او سپس توضیح داد: «اجازه بدهید دربارۀ گروگانها صحبت کنیم و من تمایل دارم بیشتر درمورد آن‌ها سخن بگویم.»

در ادامه او گفت: «رئیسجمهور کارتر، خواهان آزادی گروگانهاست تا بدین‌وسیله در انتخابات دوباره پیروز شود. من خواهان آزادی آن‌ها هستم تا کشور تمام توجه و خشم خود را به‌سمت شوروی نشانه برود.»

پس‌از آن، او اظهارنظرهایی فلسفی دربارۀ ایالات متحده و شوروی مطرح کرد. «درحالی‌که شما از یک کشور دارای ارزشهایی مشخص و یک نظام دموکراتیک برای مردم بهرهمند هستید، شوروی درزمینۀ تبلیغ و ترویج ایدئولوژی خود بهتر کار میکند. من با کمونیسم مخالف هستم؛ زیرا ایدئولوژی است که مبنای اخلاقی ندارد، ولی اصل عمده برای ایران این است که ما گروگان آمریکا یا شوروی نخواهیم بود. اگر من در راه مبارزه برای کشورم کشته شوم، اهمیتی نمیدهم که آن گلوله متعلق به کمونیستها است یا کاپیتالیستها، در هر صورت من مردهام». توضیحات بیشتر در این رابطه را به‌صورت حضوری ارائه خواهم کرد.

سپس ما بحث از یک سناریو برای آزادی گروگانها را آغاز کردیم.

نکتۀ اول: به‌صورت حضوری توضیح خواهم داد.[4]

نکتۀ دوم: او معتقد است که اگر ما سناریو را دنبال کنیم، گروگانها ظرف دوسه هفته آزاد خواهند شد. توضیحات بیشتر در این باره را بعد ارائه خواهم کرد.

نکتۀ سوم: او به‌صورت مفصل تمامی کارها و هماهنگی‌‌هایی را که با بنیصدر، امام و شورای انقلاب باید برای آزادی گروگانها انجام بدهد، تشریح کرد.

نکتۀ چهارم: او «ایمان کامل» به رابطین فرانسوی ما دارد. آن‌ها ازسوی او در این رابطه «وکالت» دارند، اگرچه با نفوذ و تأثیرگذاری بیش از حد خود، مخالفت خواهند کرد.

نکتۀ پنجم: او مدعی است که همۀ پنجاه گروگان زنده هستند. من از او به‌طور خاص دربارۀ آقای «م»[5] سؤال کردم. او مدعی شد که اطلاعاتی دربارۀ این شخص ندارد، ولی گفت: «همه زنده هستند.» توضیحات بیشتر در این رابطه را به‌صورت حضوری ارائه خواهم کرد.

نکتۀ ششم: ما مفصل دربارۀ آزادی گروگانها صحبت کردیم. او گفت که به همراه بنیصدر «برنامهای» دارند که عملی است، ولی شاید نیازمند مشارکت شخص امام نیز باشد. من به او گفتم که شایعاتی دربارۀ خودکشی توافقی دانشجوها شنیدهام که بسیار من را نگران کرده است. سپس از او پرسیدم که آیا اطلاعی از اینگونه شایعات و برنامهها دارد که وی در پاسخ خندید و گفت: «آقای جردن، نگران نباشید. ما همۀ اتباع شما را از آنجا سالم خارج خواهیم کرد. ما بیشتر از آنچه شما تصور میکنید، در سفارت دوست و همراه داریم.»

من از او درخواست کردم تا بیشتر توضیح بدهد، ولی حاضر نشد تا جزئیات بیشتری را مطرح کند.

من نامه را به او دادم (همانی که او از من خواسته بود تا به بورگه بسپارم) و بر آزادی سریع گروگانها تأکید کردم. او گفت: «به تهران بازمیگردد، به دیدار امام میرود و تلاشی مضاعف را پی میگیرد.» ولی واقعبینانهتر این است که به‌جای امید برای مختلساختن برنامۀ توافقشده، برای تسریع آن تلاش شود. او گفت اگر آن‌ها تصمیم به آزادی پیش‌از موعد گروگانها بگیرند، قول مکتوب رئیسجمهور کارتر «نیاز» خواهد بود. او گفت: «به رئیسجمهور کارتر بگویید که من تمام سعیم را به کار خواهم بست.»

روابط آینده با ایالات متحده

همانگونه که دستور داده بودید، من موضوع روابط کشور، فراتر از بحران کنونی را مطرح کردم. من به او گفتم که ما مشتاق ایجاد روابط جدید هستیم، ولی تحول و پیشرفت این روابط به میزان زیادی به نگرش و رفتار ایران وابسته است. همچنین اشاره کردم که پس‌از آزادی گروگانها، میتوانیم فوری مشکلاتی همچون آزادسازی داراییهای مسدودشده را حل‌وفصل کنیم؛ ولی مسئله این است که او چه نوع رابطهای را پیشبینی میکند و این رابطه به چه سرعتی توسعه مییابد.

او در پاسخ گفت که خودش امام را قانع میکند تا روابط دیپلماتیک با آمریکا را قطع نکند. براساس دیدگاه وی، قطع رابطه بسیار آسان است، ولی برقراری دوبارۀ آن بسیار دشوار خواهد بود. او در این رابطه، کوبا را مثال زد.

او در ادامه توضیح داد که امیدوار است ظرف شش تا نه ماه پس‌از آزادی گروگانها، گروهی کوچک از دیپلماتهای آمریکایی بتوانند به ایران بازگردند. من در این قسمت خاطرنشان کردم که تصمیم اعزام این افراد ازطرف ما به ایران، با توجه به بحران کنونی، بسیار دشوار خواهد بود. او گفت که به این مسئله واقف است، ولی حضور سیاسی ما برای مقابله با فعالیتهای شوروی ضروری است. او همچنین از اشتیاقش برای استفاده از بهانۀ حضوری دیپلماتیک بسیار محدود آمریکا برای کوچککردن سفارت شوروی گفت.

او تقریباً به‌شکلی ویژه از روابط آتی در بستر حضور آمریکا در ایران، به‌عنوان نیرویی توازنبخش در برابر شوروی، سخن گفت. در برخی مقاطع، من به او (در قالب یک گزارش)، خلاصهای از تراکم و افزایش تحرکات شوروی در مرزهای شمال غربی ایران ارائه کردم. او بسیار از این اطلاعات خوش‌حال شد و گفت: «متن این گزارش را در جلسۀ آتی شورای انقلاب نشان میدهم و به همه میگویم که آمادۀ سلطۀ شوروی بر ایران باشند.»

من تقریباً به تمامی نکاتی که در متن آمادهشده توسط هال بیان شده بود، اشاره کردم.[6] گزارش شفاهی در این رابطه را بعد ارائه خواهم کرد.

در جمعبندی باید بگویم که نگرش آقای «ص» در گفت‌وگو با من دربارۀ روابط آتی ایران ـ آمریکا اینگونه است که آن‌ها درحال‌حاضر، قدرت انقلاب را به ایالات متحده اثبات کردهاند و اینکه مشتاق هستند درسی به شوروی بدهند. او اشاره کرد که سفیر شوروی به‌تازگی از او دربارۀ اظهارات ضد شوروی گلایه کرده است، ولی او به سفیر گفته است: «از من گلایه نکن؛ درحالی‌که شما افغانستان را به سرقت بردهاید و نیروهای خود را در مرزهای ما به صف کردهاید. شما قرار نیست در مرزها با ما بجنگید، بلکه در هر خانه و خیابان این اتفاق میافتد و ما پیروز خواهیم شد.»

پس‌از پایان جلسه، من به یکی از دوستان فرانسوی گفتم که اگرچه بسیار از این ملاقات خرسند هستم، ولی مطمئن نیستم که توانسته باشم روند آزادی گروگانها را پیش برده باشم. او در پاسخ گفت: «شما اشتباه میکنید. اگر او این جلسه را مثبت ارزیابی کرده است، یعنی گفت‌وگوی بالا بیشتر از آنچه تصور میکنید، مفید خواهد بود.»

او دو نقطهنظر جالب را مطرح کرد:

ابتدا گفت که آقای «ص» این دیدار را به‌عنوان «پیروزی روانی» با امام در نظر گرفته است و از آن استفاده میکند. او می‌گوید نزد امام میروم و میگویم: «با یکی از مردان اصلی کارتر دیدار کردم. من آن‌ها را نسبت‌به بدیهای سیاستهای گذشته، متقاعد ساختهام و درمورد انقلاب خودمان به آن‌ها آموزش دادم. شما آمریکاییها را تحقیر کردید.» به قول دوستم این مسئله به آقای «ص»، امتیازی در نزد امام بخشید و همچنین به نرمشدن نگرش ایشان کمک میکند.

دوم، با ایجاد یک رابطۀ «مخفی» با یک مقام آمریکایی، تمایل وی برای پایاندادن به بحران و غرور بزرگش تقویت خواهد شد. همچنین، او یک «تاجر فرش» و عاشق چانهزنی و تجارت است. او اگر می‌خواهد کاری برای شما انجام بدهد، با جزئیات زیاد توضیح می‌دهد که انجام آن چقدر دشوار است سپس سریع‌تر یا بهتر از آنچه پیش‌بینی می‌کنید، آن را انجام خواهد داد.

امیدوار هستم که این موضوع دررابطه‌با آزادی گروگانها درست باشد؛ زیرا او همۀ مشکلات را با جزئیات برای من تشریح کرد و همچنین اضافه کرد که «تنها من میتوانم این مسئله را حل کنم». خواهیم دید.

آخرین چیزی که به من گفت این بود:

«لطفاً به رئیسجمهور کارتر بگویید که من از اعزام شما برای حضور در این جلسه، قدردانی میکنم. من رفتار، دوستی و تمایل شما برای برقراری رابطۀ جدید را به امام گزارش خواهم کرد.

همچنین به رئیس‌جمهور کارتر بگویید که امیدوار هستم که درک کند چیزهایی که من بشخصه درمورد او گفته‌ام یا به‌دلیل ناامیدی از ایالات متحده بود و یا برای اهداف سیاسی داخلی گفته شده است. امیدوارم که او این مسئله را درک کند.

به کارتر بگویید قدرت و موفقیت انقلاب، متحد بهتری نسبت‌به شاه در برابر تجاوزات شوروی سابق است. درنهایت نیز بگویید که به تهران برمیگردم و برای آزادی سریع گروگانها تلاشی مضاعف به خرج خواهم داد.»

نتیجهگیری

در بهترین حالت، آقای «ص» یک انقلابی عمیقاً متعهد است که پایبند به تلاش برای بقای آن و نیز تمامیت و استقلال ایران است. او روح وسیعی دارد، اما ارادتش به امام صادقانه است.

تعهد او به انقلاب، تهدید شوروی را به دغدغۀ سیاسی غالب زندگی وی تبدیل کرده است.

در بدترین حالت، آقای «ص» یک فرد حیلهگر و منحرف است که تنها منبع قدرتش امام است. اکنون که سلامت امام محل تردید است، او به فعالیت‌های متعددی (مذاکره در موضوع گروگان‌گیری، اظهارات ضد شوروی و...) مشغول است و آن‌ها را در راستای منافع شخصی خود میداند.

حقیقت درمورد آقای «ص» احتمالاً جایی در این بین قرار گرفته است، ولی در هر صورت، ما باید از نگرشهای کنونی او به نفع خود استفاده کنیم.

گزارش درمورد سناریو و اجرا

پس‌از چهار ساعت از خواب بیدار شدم تا جلسهای کوتاه برای بررسی سناریو با دوستان فرانسوی داشته باشم.

این سختترین اما درعین‌حال صادقانهترین و احتمالاً موفقترین جلسهای است که تا به امروز داشتهایم. من جلسه را با بیان این نکته آغاز کردم که در طول هفته، به‌شکلی فزاینده، نگران برخی از ادعاهای بنیصدر شده بودم که رئیس‌جمهور کارتر باید «عذرخواهی کند»، «اشتباهات گذشته را بپذیرد» و وارد مرحلۀ «انتقاد از خود» شود.

من گفتم که ما آمادهایم تا به آنچه آخر هفتۀ گذشته در سوئیس وعده دادهایم، عمل کنیم؛[7] نه بیشتر و نه کمتر. من به آن‌ها گفتم رئیسجمهور کارتر، بشخصه اجازه داده است که بیانیهاش را با نکاتی که قصد بیان آن‌ها را دارد تکمیل کنیم، اما اضافه کردم که هیچ‌کس نباید دربارۀ آنچه خواهیم گفت یا نخواهیم گفت، گمانهزنی کند. من گفتم که رئیسجمهور بنیصدر باید بداند که ما «عذرخواهی نمی‌کنیم»، «به اشتباهات اذعان نمیکنیم» و اقدامات دیگری را که نقض اصول می‌دانیم، انجام نخواهیم داد. من به دوستان فرانسوی گفتم که اظهارات خصوصی بنیصدر را مبنی‌بر اینکه تمایلی به «تحقیر ما» ندارد، جدی گرفتهایم. همچنین برای آن‌ها توضیح دادم اینکه ما مطالبی را به‌صورت عمومی بگوییم، تحقیرآمیز بوده است و رئیس‌جمهور کارتر چنین مسائلی را نخواهد گفت.

من به آن‌ها گفتم که ما به فکر گروگانها هستیم، ولی عزت کشورمان مهمتر است و اینکه گروگان‌ها می‌توانند دو یا ده ماه دیگر در ایران بمانند تا اینکه ما با سناریوی «عذرخواهی» یا اعتراف به «گناه» موافقت کنیم.

دوستان فرانسوی ما استدلال کردند که بنیصدر ضمن تأیید این سناریو، با ادعای عذرخواهی آمریکا، مشکل بزرگی برای خود و درنتیجه برای همۀ ما ایجاد کرده است. آن‌ها اظهار اطمینان کردند که او قبل‌از اقدام برای آزادی گروگانها، از آنچه در بیانیۀ ایالات متحده آمده باخبر است. همۀ ما موافق بودیم که تبادل دیدگاهها ازقبل، ایدۀ بدی بود، همان‌طور که طرح اظهارات آتی نزد والدهایم نیز کار درستی نبود. یک مصالحۀ احتمالی، توافقی غیررسمی خواهد بود که به‌موجب آن، دوستان فرانسوی ما به‌شکلی غیررسمی بیانیه‌های پیشنهادی هر طرف را بررسی میکنند تا از انطباق آن با اصول توافقشده در برن اطمینان حاصل شود.



[1]Carter Library, Office of the Chief of Staff, Jordan’s Confidential Files, Box 34, Iran 3/80.

سرّی. جردن این گزارش را در هواپیما هنگام بازگشت از پاریس به واشنگتن و متعاقب جلسهای که با «آقای ص»، صادق قطبزاده داشت، نوشت. ویراستار متن را از دستنوشتۀ جردن بازنویسی کرده است. براساس کتاب خاطرات روزانۀ کارتر، او پس‌از بازگشت جردن، با ونس و جردن در روز 17 فوریه از ساعت 7:40 تا 8:25 شب دیدار کرد.

[2]. کارتر در نامۀ 15 فوریه به جردن نوشت: «اگر هر زمانی دولت ایران تمایل داشته باشد تا گروگانهای آمریکایی را پیش‌از موعدی که در توافق مقرر شده است آزاد کند، من بشخصه به دولت ایران اطمینان میدهم که ایالات متحده به تمامی مواد برنامۀ توافقشده پایبند خواهد بود.»

Carter Library, Office of the Chief of Staff, Jordan’s Confidential Files, Box 34, Iran 2/80.

[3]. Walter Cronkite

[4]. جردن در جریان بازگوکردن جلسه، اینگونه نوشت که راهحلی که ازسوی قطبزاده برای ایالات متحده مطرح شده است، «کشتن شاه» است.

Jordan, Crisis, p162–168.

[5]. احتمالاً گروگانی به نام مایکل مترینکو منظور است.

[6]. متن آمادهشده توسط ساندرز بر علاقۀ آمریکا به استقلال و تمامیت ارضی ایران در برابر سلطۀ شوروی، تجزیه یا سلطۀ آمریکا تأکید میکند؛ تصریح دارد که ایالات متحده «به یک ایران کاملاً مستقل احترام گذاشته است» و خواستار ایجاد روابط خوب با این کشور است؛ با تشکیل کمیسیون تحقیق موافق است؛ از هرگونه اقدام حقوقی ایران در دادگاههای آمریکا، حمایت میکند؛ از رفع مسدودی داراییهای ایران پس‌از آزادی گروگانها حمایت میکند؛ قول میدهد که با ایران درزمینۀ حل مشکلات راهبردی منطقهای، همکاری میکند و خواستار این است که همۀ 53 گروگان، در یک زمان آزاد شوند. ساندرز همچنین تقاضا داشت که سناریو بیشتر اصلاح شود.

“Points to Cover” , February 25; Carter Library, Office of the Chief of Staff, Jordan’s Confidential Files, Box 1.

[7]. نک: سند 180.

منبع: - جلد - - صفحه
تصاویر سند
(Barbara Watson) (Chadli Benjedid) (Charles Kimball) (Dodson) (Edward Streator) (Ermarth) (Fahd) (Frigyes Puja) (George Wald) (John Derrase) (John Walsh) (Kamal Hassan Ali) (Kay Camp) (Lennox Hinds) (Leonard Weinglass) (Lori Damrosch) (Mary Anderson) (Nikita Khrushchev) (Paitilo Hospital) (Paul Washington) (Raymond Probst) (Richard Burt) (Richard Lehman) (Robert Gates) (Sadat) (Sol Linowitz) (Steve Oxman) (Susan Clough) ( Alfred Kamal Hassan Ali) (برژینسکی) (بورگت) (هنری اوون) 101st Airborne (Air Assult) 2 50 گروگان آمریکایی 53 آمریکایی 53 گروگان آمریکایی 75th Ranger Regiment 8 82d Airborne A. M. Gray Abdelkrim Gheraieb Abu Sayeed Chowdhury Aeroflot Aguilar Alan B. Golacinski Aldo Beckman Alfred Friendly Aligned Amadou Ambler Moss Andy Young Angus Ward Ann Swift Aristides Royo Arnold Raphel Arthur A. Hartman Association of Catholic Jurists Aubert Australian Wheat Board Azerbaijani Democratic Party Barbara Bergman Barbara Rosen Barry Rosen Barzan Ibrahim Al Bayh Bedjaoui Begin Bellmon Ben Huberman Benelux Benjadid. Benjamin Civilett Berenice Bill Bader Bill Bowdler Bill Miller Bob Ames Bob Carswell Bob Gates Bob Komer Bob Owen Bolsheviks Bonn Botha Boutros Ghali Brandt Bremer Brian Atwood British Foreign Office Broomfield Brunner Bruno de Leusse Brzezinski Byrd CENTO Capucci Carrington Carter Castro Charles Bray Charles Cogan Charles Duncan Charles Jones Charles Kirbo Charles Renfrew Charlie Beckwith Charon Chase Bank Chase Manhattan Bank Chatti Chemical Bank Cheron Christian Bourguet Christopher Claude Paye Clem Zablocki Communications Satellite Corporation Contadora Island Cooper Counterterrorist Joint Task Force Cyrus Vance Dale Hathaway Daoudi David Andelman David F. Trask David Frost David Jones David Mark David McGiffert David Newsom David Rubenstein De la Espriella DeBakey Dean Hinton Denend Denis Clift Dick Cooper Diego Cordovez Dietrich Stobbe Dobrynin Don McHenry Doughty Dr. Gharahi Dr. Kean EURODIF Edward Fried Edward Walsh Egyptian General Intelligence European Court of Human Rights Evans Exxon Faisal Far East Fascell Felipe Gonzalez Francois Frank Carlucci Frank Church Frank Kramer Frank Moore Frank Press Fred Bergsten Fritz Ermarth Gabriel Lewis Gabriel Robin General Bolibzan General Grigorenko General Haig General Torrijos George Ball George Vest George Walden Ghotbzadeh Gilman Goldwater Gorgas Graham Group of Seven Guyer H. Ross Perot Hamilton Hamilton Jordan Hani al Hansen Hanson Harold Brown Harry Jayewardene Hassan Head of Union of Syrian Bar Associations Hector Villalon Heikal Helman Henri Servant Henry Geller Henry Kissinger Henry Owen Henry Precht. Homer Meyer Homer Moyers Horelick Hottinger Houston Howard Baker Howard Hjort Howland Huyser ICA INTELSAT Implementation Coordination Group Inman International Commission of Jurists International Scientific Union Iran Freedom Foundation Islamic Front for the Liberation of Bahrain Islamic Guerrillas in America J. L. Piotrowski J.H. Rixse J.R. Jayewardene Jack Javits Jackson James L. Holloway James McIntyr James Vaught Jasper Welch Jean Jerrold Schecter Jerry Schecter Jewish Labor Committee Jim Schlesinger Jim Williams Joan Walsh Jody Powell John Chancellor John Goshko John Harmon John Kifner John McMahon John McMurray John Pustay John Sawhill John Shenefield John White Joint Task Delta Jordan Jorge Illueca Joseph Onek Kaiser Kalaris Katherine Keough Keystone Kops Khalid al King Constantine Kingman Brewster Kitty Hawk Klutz Kraft Kreisky LaSalle Laingen Lamsdorff Lang Larry Simms Leroy J. Manor Linowitz Lloyds Long Lopez Lopez Portillo Lopez Portillo Robert Armao Louisa Kennedy Luther Hodges MIT Mahi Mahtar M'Bow Marcel Salamin Marcel Saliman Mark Morse Marshall Brement Marshall Shulman Martin Ennals Marwan Mathias Matt Nimetz Mattingly Maynes McHenry McMahon Michael Alexander Mihri Mike Metrinko Mister Moore Molavi Moorhead Kennedy Morgan Guaranty Moslem Peoples Republican Party Muhammad al Muskie Naik National Academy of Science National Command Authority National Resistance Movement of Iran Nelson Dong Nicholas Henderson Noland Non Noriega Norman Rich Novak OECD OPEC OSTP Ohira Olof Palme Oplan I Oxman O’Dwyer Paris Bar Association Paris Coordinating Group Paul F. Gorman Paul Findley Paul Henze Paul Kreisberg Peacock Pearl Golacinski Peron Petitti Philip C. Gast Phillip Klutznick Piatilla Pittman Plotkin. Polisario Front Politburo Poncet Portillo Qudhi Harakat Rae Huffstutler Rafi Ahmad Rafiq Ahmed Rafiuddin Ahmed Ramsey Clark Ray Jenkins Reagan Reed Reg Bartholomew Reynolds Richard Cottam Richard David Vine Richard Falk Richard N. Cooper Richard Queen Ricks Ritzel Robert Blackwill Robert D. Blackwill Robert Dean Robert Mundheim Robert Murray Robert Owens Robert T. Curran Rockefeller Roger Fisher Romulo Escobar Ronald Spiers Rory Gonzalez Rosalynn Roy Ruegg SARESHTAHDARZADEH MOHSTOFI (SHAHPAR) SASC SEALS Sabah el Rikabi Sadeq alTuhani Saeb Salaam Salah Mohtadi Salim Samuel V. Wilson Sandinistas Sandjabi Sardar Jaf Saud al Saunders Sayyid Abbas al Schmidt Secretary to the Cabinet Shahi Sheikh Eziddin Hoseini Sheldon Krys Shell Shutler Simonin. Sir Frank Cooper Sir Michael Palliser Sir Robert Armstrong Snowbird Son Tay Spain Special Operations Review Group Stan Pottinger Stanley T. Escudero Stansfield Turner Stebbins Stephanie van Reigersberg Stephen Larrabee Stevens Stevenson Stoessel Strauss Stuart E. Eizenstat Suleyman Demirel Tarnoff Taylor Thatcher Thomas B. Hayward Thomas Thornton Tikriti Tim Deal Timm Tip O’Neill Tito Tomseth Tony Solomon. Turner UK Treasury UN Charter USMC University of Pittsburgh Utaibi Vasev Videla Viktor Sukhodrev W. Graham Claytor Walter Cronkite Walter Mondale Warren Christopher Warren G. Magnuson Wehner West German Socialist Party White Russian William Anawaty William D. Krimer William Odom William Perry William Webster Willy Brandt [8] ساندرز vanden Heuvel «آقای و» «ب» «حزب‌الله» «دانشجویان پیرو خط امام در لانه جاسوسی» «دانشجویان پیرو خط امام» «روری» گونزالز «فدائیان اسلام» «مهدی» «گروه اروپایی» «گروه ویژه 5421» آترتون آتگف (Utgoff) آذربایجان آذربایجانی­ ها آذربایجانی‌ها آذری‌ها آر وی سیکمن آرتور هارتمن آرمائو آرمائو (Armao) آرنولد رافائل آرنولد هورلیک آرون آریستیدس رویو آسترمن آقا شاهی آقای «م» آقای «و» آقای آرون آقای آگاه آقای ابتهاج آقای ایکس و وای آقای ایکس کریستین بورگت (Christian Bourguet) آقای برونو دو لوس آقای بلاکر آقای سالومون آقای سجادی آقای ص آقای فرانک کارلوتچی آقای فرهنگ آقای والریانی آقای وای هکتور ویلالون (Hector Villalon) آقای کریستوفر آقای کومر آقای کیربو آلبرایت (Albright) آلدو بکمن آلفا آلفرد (روی) آترتون آلفرد آترتون آلفرد فرندلی آلمانی آلمانی‌ها آلمان‌ها آلن دالس آلن گلانسینکسی آلن گولاچینسکی آمبلر موس آمریکا آمریکایی‌ها آن سوئیفت آنتونی دوبرینین آنتونی سالومون آنتونی لیک آنتونی کواینتن آندرس آگیلار آندری گرومیکو آنگوس وارد آنیبال بوگنینی (Monsignor Annibale Bugnini) آواکس آژانس اطلاعات دفاعی (DIA) آژانس امنیت ملّی آژانس بین‌المللی انرژی آکسمن آگوست آگیلار آیت ­الله آیت ­الله بهشتی آیت ­الله حجّت آیت ­الله خلخالی آیت ­الله خمینی آیت ­الله روح ­الله خمینی آیت ­الله شریعت­مداری آیت ­الله کاظم شریعت­مداری آیت­ الله آیت­ الله خمینی آیت­ الله صادق خلخالی آیت­ الله محمّد خمینی آیت‌الله آیت‌الله بهشتی آیت‌الله خلخالی آیت‌الله خمینی آیت‌الله خوئی آیت‌الله خوئینی آیت‌الله روح الله خمینی آیت‌الله روح‌الله خمینی آیت‌الله سید محمّد بهشتی آیت‌الله شریعت‌مداری آیت‌الله صادق خلخالی آیت‌الله صادق روحانی آیت‌الله طالقانی آیت‌الله پسندیده آیزنهاور آیوا ابو سعید چودری ابو ولید ابوالحسن بنی­ صدر ابوالحسن بنی‌صدر اتباع آمریکا اتباع آمریکایی اتحاد جماهیر شوروی اجساد نظامیان ارتش آمریکا احمد احمد خمینی احمد فرزند آیت الله خمینی احمد مختار امبو اخوان المسلمین اداره عملیات­ سیا (CIA Office of Current Operations) ادموند موسکی ادوارد استریتور ادوارد ساندرز ادوارد فرید ادیب داوودی ارتش آزادی­ بخش خلق (People’s Liberation Army ) ارتش آمریکا ارتش ایالات متحده ارتش ایران ارتش عربستان ارتش پاکستان اردشیر زاهدی ارمارث ارنست (Ernst) ارنوف اروپایی ­ها اروپایی‌ها اروپای‌غربی اریک لانگ اریک لانگ (Erik Land) استاندار خراسان استاندار خوزستان استانسفیلد استانسفیلد ترنر استخبارات استراوس استفان لارابی استفانی ون رابزبرگ استنلی اسکودرو استنلی پوتینجر استوارت ایزنشتارت استورات ایزنشتارت استوسل استیو آکسمن استیون لاوترباخ استیون کرتلی استیونز اسرائیل اسرائیلی‌ها اسقف اعظم اسقف توماس کلی (Thomas C. Kelly) اسقف توماس گامبلتن (Thomas Gumbleton)کاردینال اتین دوال (Etienne Duval) اسقف اعظم شهر الجزیره اسقف گامبلتن اسقف‌ اعظم اسنوبیرد اسپانیایی‌ها اسپاین اسپیرز اشرف اشمیت اصغر موسوی‌خوئینی اعتصام اعراب اعراب خوزستان اعضای اینتل‌ست اعضای سندیکا اعضای شورای انقلاب اعضای کمیته دائمی افغانستان اف ­بی ­آی اف بی آی (FBI) اف­ بی ­آی اف­ بی­ آی افسر میز ایران افسران سیا افسران نیروی دریایی ایران اف‌بی‌آی اقلیت بلوچ اقلیت‌های قومی اقلیت‌های کُرد الجزایری­ ها العتیبی المدحی الکسیس جانسون الیزابت سوئیفت الیزابت مونتاگن امام امام خمینی امام موسی صدر امبلر ماس امینی انتظام انجمن حقوقدانان کاتولیک اندرو یانگ اندی یانگ انقلابیون اسلام ­گرا انقلابیون مسلمانف ایرانی‌ها انور سادات انگلیسی انگلیسی‌ها اوبرت اوتو بورچ (Otto R. Borsch) اودوم اودویر اورودیف اولوف پالمه اوهیرا اوون اوپک اوکیتا (Okita) اویسی اپک اکبر گودرزی. اکسان ایتالیا ایتالیایی‌ها ایتان ایران ایر ایرانی ها ایرانی­ ها ایرانی‌ها ایرانی‌های غیرمهاجر ایرانی‌های یهودی ایزنشتات ایلتس ایل‌های قشقایی و بختیاری ایمز اینمن ایوانز باب اوون باب ایمز باب کارسول باب کومر باب گیتز باربارا برگمن باربارا روزن باربارا واتسون بارزانی بازرگان باند هشت بانک اگزیم‌ بانک صادارت بانک فدرال رزرو نیویورک بانک لویدز بانک مرکزی ایران بانک چیس بانک‌های آمریکا در فرانسه بانک‌های آمریکایی بانک‌های ایرانی بانک‌های بریتانیا بانک‌های ژاپن بانک‌‌ چیس بانک‌‌های آمریکا بای بتز(Betts) بجاوی بختیار بختیاری‌ها برادر خمینی برادرزاده خمینی براندت ونر براون برایان آتوود برت مور برزان ابراهیم التکریتی برمر برمنت برنر بروس جرمن بروس لینگن بروس کلارک بروستر برونر برچ بای برژنف برژینسکی برژینکسی برگت برگلند بری روزن بری گلدواتر بریتانیایی‌ها بلشویک‌ها بلمون بلوچ بلوچ­ های داخل ایران بلوچی بلوچ‌ها بلک ­ویل بلک­ویل بن برادلی (Ben Bradlee) بن هابرمن بنجامین سیویلتی بنه‌لوکس بنک آو آمریکا بنک آو امریکا (Bank of America) بنی ­صدر بنی احمد بنی صدر بنی­ صدر بنی­­ صدر بنیاد ضدخمینی آزادی ایران بنیامین سیویلتی بنیامین هابرمن بنیامین گیلمن بنی‌صدر بن‌جدید بهشتی بوتا بودلدر بودلر (Bowdler) بورگت بویراحمدی بک ویث بک­ویث بگین بیضی بیل بیل اودوم بیل بودلدر بیل جکسون بیل میلر بیمارستان مشهور پاناما (پیاتیلا) بیمارستان نظامی آمریکا (گورگاس) بیمارستان پایتیلو بین بیدر بیوک صابر تأسیسات نفتی ایران تاجران غلّات تارنوف تام تورنتون تامست تاچر تبعیدی­ های ایرانی تجّار ایرانی تراون ترنر ترودو ترودو (Trudeau) ترومن ترکمن­ ها ترک‌ها تری تدفورد تفنگداران دریایی ایالات متحده تنیسون گایر تورنتون توریخوس توماس آهرن توماس اونیل توماس تورنتون توماس شافر تونی سالومون تونی سولومون تُرک‌ها تُرک‌های آذربایجان تیتو تیلور تیم دلتا تیم دیل تیم نیروها و تجهیزات آمریکا تیم پزشکی فرانسوی تیمسار اویسی تیمسار جم تیپ اونیل تیپ ویژه 23 جاسپر ولش جان دراسه جان دراسه (John Derrase) جان دین جان دین (John Dean) جان ریکسی جان ریکسی. جان ساهیل جان شانافیلد جان شنفلید جان شنفیلد جان فینی (John Finney) جان لیمبرت جان مک­ ماهون جان مک‌مورای جان مک‌کیل جان هارمون جان والر جان والش جان وایت جان پاستی جان کندی جان کنسلر جان کیفنر (John Kifner) جان گریوز جان گوشکو جانسون جانسون لیلیان جایواردنه جبهه آزادی­ بخش ملّی الجزایر جبهه دموکراتیک ملّی جبهه ملّی جبهه ملّی ایران جبهه پولیساریو جردن جرولد شکتر جری شکتر جری میل جری پلاتکین جمال شمیرانی جمعیت خورشید و شیر قرمز جمعیت شیر و خورشید جمعیت شیر و خورشید سرخ جمهوری اسلامی ایران جنبش غیرمتعهدها جنرال جان پاستی جنرال دیوید جونز جهیمان بن محمّد بن سیف العتیبی (Juhaiman ibn Muhammad ibn Saif al جو هال جوانان ایرانی جودی جودی پاول جورج بال جورج هانسون جورج والد جورج والدن جورج وست جورج کالاریس جوزف استافورد جوزف اونک جوزف رید جوزف سوبیک جوزف هال جونز جونیوس ریچارد جایواردنه جک یاویتس جکسون جی جیم شلسینگر جیم ویلیامز جیمز رنچلر (James Rentschler) جیمز شلسینگر جیمز لوپز جیمز مکینتایر جیمز هیوز جیمز وات جیمز ویلیامز جیمی کارتر جین فرانسوا پونست حائری حافظ اسد حامیان خمینی حبیب شطّی حبیب شطی حبیبی حبیبی (سخنگوی شورای انقلاب) حجت الاسلام اکبر هاشمی رفسنجانی حجت الاسلام علی ­اکبر هاشمی رفسنجانی حزب (کمونیست) توده حزب توده حزب جمهوری اسلامی حزب جمهوری خلق مسلمان حزب دموکرات حزب دموکراتیک آذربایجان حزب دموکراتیک کُردستان حزب سوسیالیست آلمان‌غربی حسن بنی‌صدر حسن نزیه حسن‌علی حسنی حسین خمینی حسین منتظری حقوقدان ­های فرانسوی حقوقدان فرانسوی هکتور ویلالون حقوقدانان ایرانی حقوقدانان فرانسوی حقوقدان‌های ایرانی حقوقدان‌های فرانسوی حکومت خمینی حکومت پهلوی خالد الحسن خاندان پهلوی خانم تاچر خانم تیم خانم نوبری خانم کیئو خانواده آر وی سیکمن خانواده آلن گلانسینکسی خانواده استیون لاوترباخ خانواده استیون کرتلی خانواده الیزابت سوئیفت خانواده برت مور خانواده بروس جرمن خانواده بروس لینگن خانواده بری روزن خانواده توماس آهرن خانواده توماس شافر خانواده جان لیمبرت خانواده جان مک­کیل خانواده جان گریوز خانواده جری میل خانواده جری پلاتکین خانواده جوزف سوبیک خانواده جوزف هال خانواده جیمز لوپز خانواده دوآن جیلت خانواده دونالد شارر خانواده دونالد هوهمن خانواده دونالد کوک خانواده دیوید روئدر خانواده رابرت انگلمن خانواده رابرت اود خانواده رابرت بلاکر خانواده ریچادر مورفیلد خانواده سلطنتی خانواده سلطنتی آل سعود خانواده فردریک کوپکه خانواده فیلیپ وارد خانواده للند هالند خانواده مالکوم کالپ خانواده مایکال ریگان خانواده مایکل مترینکو خانواده مایکل مولر خانواده مایکل هاولند خانواده مورهد کندی خانواده ویلیام بلک خانواده ویلیام داگرتی خانواده ویلیام رویر خانواده ویلیام کیئو خانواده ویلیام گالگوس خانواده ویکتور تامسث خانواده پائول لوئیس خانواده پائول نیدهام خانواده چارلز اسکات خانواده چارلز جونز خانواده کاترین کوب خانواده کلایر بارنز خانواده کوین هرمنینگ خانواده گری لی خانواده گریگوری پرسینگر خبرنگاران آمریکایی خبرنگاران ایتالیایی خرازی خلبانان نیروی هوایی خلخالی خلیل الوزیر خمینی خوئی دادستان کل بنیامین سیویلتی دادسون دادگاه حقوق بشر اروپا داریوش اول داماد خمینی دان مک‌هنری دانته فاسیل دانشجویان آمریکایی دانشجویان ایرانی دانشجویان ایرانی ساکن آمریکا دانشجویان میامی و لس آنجلس (LA ) دانشجویان نظامی ایرانی دانشگاه پیتزبرگ دانکن داوودی دبیرکل سازمان ملل دبیرکل عفو بین‌الملل دتانت در وزارت امور خارجه آمریکا دریابد دریابُد استانسفیلد ترنر دریابُد اینمن دریابُد ترنر دریابُد توماس هایوارد دریابُد توماس هیوارد دریابُد جیمز هالووی دریابُد لانگ دریابُد مدنی دریابُد هالووی دلتا دنند دنیس کلیف دنیس کلیفت دوآن جیلت دوبرینین دولت آمریکا دولت انقلابی ایران دولت ایالات متحده دولت ایران دولت بازرگان دولت جانسون دولت جدید نیکسون دولت فورد دولت مرکزی تهران دولت مصدّق دولت پاناما دولت پرون دولت کابل دولت کارتر دولت کانادا دونالد شارر دونالد مک‌هنری دونالد هوهمن دونالد کوک دونووان دپیلمات‌های ایرانی دکتر برژینسکی دکتر دی‌بیکی دکتر زبیگنیف برژینسکی دکتر قرحی دکتر قرهی دکتر مایکل دی‌بیکی دکتر نورمن ریچ دکتر کین دیتریش اشتوبه دیل دیل هاتاوی دین هینتون دیوان بین ­المللی دادگستری دیوان بین­ المللی دادگستری دیوان بین‌المللی دیوان بین‌المللی دادگستری دیود آرون دیوید دیوید آرون دیوید اف تراسک دیوید جونز دیوید راکفلر دیوید روئدر دیوید روبنستین دیوید فراست دیوید مارک دیوید مک‌گیفرت دیوید نیوسام دیپلمات ­های آمریکایی دیپلمات­ های ایران دیپلمات‌های آمریکایی دیپلمات‌های ایران دیپلمات‌های ایران در آمریکا دیپلمات‌های ایرانی دیپلمات‌های کانادایی دیک کاتم دیک کوپر دیگو کوردوز رئیس ­جمهور اسد رئیس ­جمهور الجزایر رئیس ­جمهور ایران رئیس اتحادیه کانون‌های وکلای سوریه رئیس سابق کانون وکلای پاریس رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلّح رئیس سرویس اطلاعاتی مصر رئیس شاخه نظامی فتح رئیس فدرال رزرو رئیس موقّت مجلس ایران رئیس یونسکو رئیس­ جمهور یوگسلاوی رئیس­ مجلس ایران رئیس‌جمهور (برژینسکی) رئیس‌جمهور ایران رئیس‌جمهور رویو رئیس‌جمهور سابق بنگلادش رئیس‌جمهور سادات رئیس‌جمهور سریلانکا رئیس‌جمهور عراق رئیس‌جمهور فرانسه رئیس‌جمهور پاناما رئیس‌جمهور کارتر رابرت آرمائو رابرت آندرز رابرت استراوس رابرت انگلمن رابرت اود رابرت اوونز رابرت ایمز رابرت برگلند رابرت بلاکر رابرت بلک‌ویل رابرت دین رابرت فیتس رابرت ماندیم رابرت مورای رابرت نواک رابرت کارسول رابرت کندی رابرت کوران رابرت کومر رابرت گیتز رابرتز اوون رابطین ایرانی پاناما رابطین فرانسوی راجر فیشر رادیکال‌های مارکسیست راس پروت رافائل رافل رانک چرچ راکفلر راکی سودارث رای هافستاتلر رجایی رجوی رسول پاپ رضا پسندیده رضا پهلوی رضوانی رفسنجانی رفیع احمد رفیع‌ احمد رفیع‌الدین احمد رفیق احمد(Rafiq Ahmed) رمزی کلارک رهبر ایران رهبر نظامی پاناما رهبران ایران رهبران جبهه ملّی رهبران شیعیان لبنان رهبران عراق رهبران کُرد رهبری ایران روئگ روحانی روری گونزالز روزالین روزنامه­ نگاران آمریکایی روزنامه‌نگار سوئیسی روزنامه‌نگار مصری روزنامه‌نگار مصری هیکل روزنامه‌نگاران آمریکایی روزنامه‌‌نگار مصری روزول گیلپاتریک روس‌ها رولاند ایوانز روملو اسکوبار رونالد اسپیرز روی جنکینز رویو رژیم بعث بغداد رژیم خمینی رژیم شاه رژیم کاسترو رگینالد بارتولومیو ریتزل رید رید (Read) ریموند پرابست رینولدز ریچارد برت ریچارد سالومون ریچارد فالک ریچارد مورفیلد ریچارد نیکسون ریچارد واین ریچارد کاتام ریچارد کاتم ریچارد کوئین ریچارد کوپر ریچارد  لیمان ریکاردو دلا اسپریلا ریگان زارت امور خارجه ایران زبیگنیف زبیگنیف برژینسکی زیبگنیف برژینسکی سادات سادات (Sadat) سازمان آزادی­ بخش فلسطین سازمان آزادی‌بخش فلسطین سازمان رادیو تلویزیون ملّی ایران سازمان سیا سازمان سیا (والر) سازمان سیا (کارلوتچی) سازمان ملل سازمان ملل متحد سازمان همکاری و توسعه اقتصادی سازمان پیمان مرکزی سازمان کنفرانس اسلامی سازمان‌ آزادی‌بخش فلسطین سالوادور آلنده سالومون ساموئل لوئیس ساندرز ساواک سایروس سایروس ونس سران افغانستان سران ایران سران بعث سران عراق سران کشورهای اسلامی سربازان آمریکایی سربازان عراقی سرتیپ ادوارد جی لانسدال سرتیپ اودوم سرتیپ سعد صایل سرتیپ ویلیام اودوم سردار جاف سرشته ­دار زاده مستوفی (شاه­پر) سرلشکر آلفرد گری سرلشکر جاسپر ولش سرلشکر جیمز وات سرلشکر وات سرلشکر پیوتروسکی سرهنگ آریانا سرهنگ استبینز سرهنگ انصاری سرهنگ اویسی سرهنگ جم سرهنگ جهان‌بینی (سرتیم ایرانی محافظان شاه) سرهنگ جونز سرهنگ داتی سرهنگ دوم یوناتان نتانیاهو (Yonatan Neta) سرهنگ زاهدی سرهنگ غلام­علی اویسی سرهنگ غلام‌علی اویسی سرهنگ فتح الله مین­باشیان سرهنگ فضل­ الله زاهدی سرهنگ نوریگا سرهنگ هوشیار سرهنگ ویلیام اودوم سرهنگ پیتمن سرهنگ چارلی بکویث سرهنگ کینگ سرکیس سرگروهبان جوزف وینسنت سرگروهبان دیوید واکر سعودی‌ها سفارت آمریکا سفارت آمریکا در تهران سفارت کانادا سفرای اروپایی سفیدهای رودزیا سفیر آلمان در تهران سفیر آمریکا سفیر آمریکا در اتریش سفیر آمریکا در اسرائیل سفیر آمریکا در فرانسه سفیر استرالیا سفیر ایران در سازمان ملل سفیر ایرلند سفیر بروستر سفیر بریتانیا سفیر ترکیه سفیر دانمارک سفیر دانمارک در ایالات متحده سفیر دانمارک در تهران سفیر سریلانکا سفیر سوئیس سفیر سوئیس در ایران سفیر سوئیس در ایران (لانگ) سفیر سوئیس در ایراگروگان‌های آمریکایین (لانگ) سفیر سوئیس در تهران سفیر فرانسه سفیر لانگ سفیر مک‌هنری سفیر نروژ سفیر وست سفیر پاناما در پاریس سفیر پاکستان سفیر کانادا در تهران سفیران سوریه و سوئد در ایران سفیرایران سلاماتین (Salamatin) سلامتیان سلطان عمّان سلطان قابوس سلطان قابوس بن سعد عمّان سلیم سلیمان دمیرل سنا سناتور ادموند موسکی سناتور استیونسن سناتور جکسون سناتور رابرت سی‌برد سناتور سی­برد سناتور متیاس سناتور چرچ سنای آمریکا سنجابی سودابه سدیفی سودارث سودارث (Suddarth) سوزان سوزان کلاف سول لیونیتز سِر رابرت آرمسترانگ سِر فرانک کوپر سِر مایکل پالیسر سِر نیکولاس هندرسون سپاه تفنگداران دریایی ایالات متحده سپاه پاسداران سپهبد جان پاستی سپهبد ساموئل ویلسون سپهبد فیلیپ گست سپهبد لئوری مانور سپیرز سیا سیا و شورای امنیت ملّی سیتی­بنک (Citibank) سیتی‌بنک لندن سید عباس المهری سیمونین سین مک‌براید سیویلتی سیک سی‌برد شاذلی بن جدید شالمن (Shulman) شاه شاه رضا دوم شاه سابق شاه سابق ایران شاهزاده خانم شاهزاده سعود الفیصل شاهزاده فهد شاهزاده فهد بن عبدالعزیز آل سعود شاهزاده‌خانم اشرف شاپور بختیار شاید نولند شبح الرکابی شرکای شارون شرکت آئروفلوت شرکت آترتون شرکت دیتا سیستمز (Electronic Data Systems) شرکت شل شرکت فلوریت در اصفهان شرکت ملّی نفت ایران شرکت ملّی گاز ایران شرکت نفت ایران شرکت کروپ شرکت کشتی‌رانی ایران شرکت گاز طبیعی ایران شرکت‌های آمریکایی شرکت‌های نفتی آمریکا شرکت‌های نفتی ژاپنی شریعت­مداری شریعتمداری شریعت‌مداری شطی شلدون کریس شهبانو شهبانو (فرح) شهردار اشتوب شهردار برلین شهروندان آمریکا شهروندان آمریکایی شهروندان آمریکایی در ایران شهروندان اسرائیلی و تایوانی­ شهروندان ایران شهروندان تهران شورای امنیت سازمان ملل شورای امنیت ملّی شورای ملّی کلیساها شورشیان افغانستانی شورشیان کُرد شوروی شیخ عثمان نقشبندی شیخ عزّالدین حسینی شیرازی شیعیان بحرین شیعیان عراق شیعیان عراقی شیعیان عربستان شیعیان لبنان شیعیان هزاره شیعیان کویت صائب سلام صادق ­المهدی صادق التهنی صادق المهدی صادق المهدی سودانی‌ها صادق قطب­ زاده صادق قطب‌زاده صدراعظم اشمیت صدراعظم کرایسکی صدّام حسین صلاح مهتدی صلیب سرخ ضیاء طباطبایی عبدالرحمان برومند عبدالکریم غرایب عراقی­ ها عراقی‌ها عرب عرفات عفو بین ­الملل علی آگاه علی شریعتی علی طباطبایی عمّانی­ ها غلام­علی اویسی فتح فدائیان خلق فدائیان خلقِ فرانسوا پونست فرانسوی­ ها فرانسوی‌ها فرانک رینولدز فرانک مور فرانک پرس فرانک کارلوتچی فرانک کارلوتچی (سیا) فرانک کارمر فرانک کرامر فرد برگستن فردریک کوپکه فرزند آیت‌الله خمینی فرزند خمینی فرست بوستون (First Boston Co) فرستاده پاپ فرمانده ارتش ایران فرمانده نیروی دریایی ایران فرماندهان نظامی ایران فرندلی فرهنگ فریتز فریتز ارمارث فلسطینی­ ها فلسطینیان فلسطینی‌ها فورد فیلیپ شاتلر فیلیپ وارد فیلیپ کلوتزنیک فیلیپه گونزالس قاضی حرکان قاضی ویلیام وبستر قاضی چارلز رنفرو قبایل قشقایی قبیله قشقایی قذّافی قشقایی قشقایی­ ها قشقایی‌ها قطب ­زاده قطب زاده قطب­ زاده قطب‌زاده قطب‌زاده پسر (احمد) قمی لئونارد وینجلاس لاسال لامسدورف لانگ لاینگن لدل میپلز لرد کرینگتون لری سیمز لشکر 101 هوابرد لشکر 77 لشکر 82 هوابرد للند هالند للوید رولینز لنوکس هیندز لوئیز ادموند پتیتی لوئیزا کندی لوتر هاجز لوری دامروش لوپز پارتیلو لوپز پورتیلو لوپز پورتیو لیبیایی‌ها لیمان لیمن لیمنیتزر لیندا قائم‌مقامی لینگن لیونیتز لیک مؤسسه فناوری ماساچوست مائو تسه ­تونگ (Mao Zedong) مارتین انالز مارسل سالامین مارسل سالیمن مارشال مارشال برمن مارشال برمنت مارشال شولمان مارشال و فریتز مارک مارک لیجک مارک مورس مارکسیست­ های سکولار مارکسیست­ های مسلمان مارکسیست‌های اسلامی مارکسیست‌های سکولار مارگارت تاچر ماری اندرسون ماریون باری (Marion Barry) مازندرانی‌ها مالکوم کالپ مام موسی صدر ماندل ماندیل مانور ماینس مایک مترینکو مایکل الکساندر مایکل ریگان مایکل مترینکو مایکل مولر مایکل هاولند مبارزین آموزش‌دیده فتاح مبارک مت نیمتز متحدین عضو ناتو متحدین ناتو مترینکو متینگلی مجارستانی مجاهدین مجاهدین خلق مجتمع فلوریت مجلس ایران مجلس شورای اسلامی ایران مجلس مؤسسان مجمع عمومی سازمان ملل مجمع‌عمومی سازمان ملل محمد داوود خان محمدرضا شاه محمّد محمّد بجاوی محمّد رضا پهلوی محمّد مصدق محمّد هیکل محمّد گلپایگانی محمّدرضا پهلوی محمّدعلی رجایی محمّدکریم خداپناهی مدنی مذاکره‌کنندگان ایرانی مرجع فرماندهی ملّی مردم ایران مروان مرکز ملّی ارزیابی خارجی مسئول میز ایران مسئولین نظامی ایرانی مستخدم شاه مسلمانان تکنوکرات مسلمانان حنفی مشاور رئیس‌جمهور سوریه حافظ اسد مشاور شاه سابق ایران مشاوران سازمان آزادی‌بخش فلسطین مصری‌ها معین­ فر مقامات آلمان مقامات آمریکا مقامات آمریکایی مقامات ارشد ایران مقامات الجزایر مقامات ایران مقامات ایرانی مقامات بریتانیا مقامات تهران مقامات سعودی مقامات شوروی مقامات عالی­رتبه ایران مقامات عربستان مقامات مصری مقامات مکزیک مقامات کاخ سفید مقدّم مراغه‌ای ملون بنک (Mellon Bank) ملّاها ملّی‌گراهای ایران ملکه منتظری منصور فرهنگ منگیستو هایله ماریام (Mengistu Haile Mariam) مهدی بازرگان مورای (Murray) مورهد کندی موس موسکی مولوی مژده مهرآفرین مک ­ماهون مک ­هنری مک جورج باندی مک­ براید مک­ ماهون مک­ هنری مک­­ هنری مکینتایر مک‌براید مک‌ماهون مک‌هنری میستر مور میلر ناتو ناوگان اقیانوس آرام نایک نخست­ وزیر جامایکا میخائیل مانلی (Michael Manley) نخست‌وزیر بازرگان نخست‌وزیر بریتانیا نخست‌وزیر تاچر نخست‌وزیر ژاپن نزیه نشست اسلام‌آباد نلسون دانگ نلسون لدسکی نماینده آمریکا در سازمان ملل نماینده دائم الجزایر در سازمان ملل نماینده سیاسی پاپ نمایندگان مجلس ایران نمایندگان کامست نمایندگی آمریکا در سازمان ملل نمایندگی ساندینستاس نهاوندی نهضت مقاومت ملّی ایران نواک نور محمد تره­کی نولند نوه خمینی نیامین سیویلتی نیروهای امنیتی عربستان نیروهای امنیتی پاناما نیروهای دلتا نیروهای زمینی آمریکا نیروهای زمینی و هوایی ایالات متحده نیروهای مسلّح شاه نیروهای ناتو نیروهای نظامی ایران نیروهای پاسدار نیروهای چپ‌گرای ایران نیروهای گردان 148 نیروی دریایی آمریکا نیروی دریایی ایالات متحده نیروی دلتا نیروی رزمی مشترک ضدتروریسم نیروی زمینی ایران نیروی هوایی ایالات متحده نیروی هوایی ایران نیمیتز نیوسام نیکسون نیکیتا خروشچف هاتینگر هادی قربانیار هادینگ هادینگ کارتر هارتمن هارولد هارولد براون هارولد ساندرز هارگراهام کلایتورولد ساندرز هاشمی هال هال ساندرز هالووی هانتر هانتینگتون هانسن هانسون هانی الحسن هاوارد بیکر هاوارد جورت هاولند هایزر هایگ هدایت آیت­الله خلخالی هدایت‌الله متین دفتری هدلی دونووان هرمان ایلتس هریس هلال‌احمر هلمن هلموت اشمیت همافران همسر بروس لینگن همسر شاه هملیتون هملیتون جردن همیتلون جردن همیلتون همیلتون جردن هنری {پرچت} هنری اوون هنری جایواردنه هنری راس پرو هنری سرونت هنری شاتز هنری پرچت هنری پرکت هنری کیسینجر هنری گلر هنز هنگ 75 تکاوران هود هورلیک هومر مویرس هومر میر هویسر هکتور ویلالون هکلر هیئت اعزامی کشیش‌های مسیحی هیئت الجزایری هیئت مدیره گندم استرالیا هیئت نمایندگی سازمان آزادی‌بخش فلسطین هیئت پنتاگون هیلاریون کاپوچی هیملتون جردن هینتون هیوز رایان هیوستن هیکل وات واردات وارن وارن مگنوسون وارن کریستوفر واسف والتر بدل اسمیث والتر ماندیل والتر کرونکیت والدهایم والدهایم(Waldheim) والر والری والری ژیسکار دستن واندن هوول واین وبستر وران کریستوفر وزارت امور خارجه آمریکا وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا وزارت امور خارجه ایران وزارت امور خارجه بریتانیا وزارت امور خارجه فرانسه وزارت خزانه‌داری بریتانیا وزارت دفاع ایران وزلی ویلیامز وزیر امور خارجه آمریکا وزیر امور خارجه ایران وزیر امور خارجه بریتانیا وزیر امور خارجه مجارستان فریگیس پوجا وزیر امور خارجه ونس وزیر امور خارجه پاکستان شاهی وزیر امور خارجه ژاپن وزیر براون وزیر دانکن وزیر سایروس ونس وزیر هارولد براون وزیر ونس وزیر ویلیام میلر وزیر چارلز دانکن وست ولش ولکر ولیعهد ونس وکیل سابق شاه ویدلا ویلالون ویلسون ویلی برانت ویلیام آناواتی ویلیام اسلوآن کافین (William Sloane Coffin) ویلیام اودوم ویلیام برومفیلد ویلیام بلک ویلیام جکسون ویلیام داگرتی ویلیام رویر ویلیام لیک ویلیام میلر ویلیام هووارد (William M. Howard) ویلیام پری ویلیام کریمر ویلیام کوآرلز ویلیام کیئو ویلیام گالگوس وین ویکتور تامسث ویکتور سوخودروف ّسایروس ونس پائول پائول فایندلی پائول لوئیس پائول نیدهام پائول هنز پائول واشنگتن پائول کریسبرگ پادشاه تبعیدی یونان پارلمان اتریش پاستی پاسداران انقلابی خمینی پاسداران ایرانی پالاسیوس پالاسیوس (Palacios) پاناما پانامایی­ ها پانامایی‌ها پاول پاپ پاپ جان پل دوم (Pope John Paul II) پتیتی پرتغالی‌ها پرتینی پرتینی (Pertini) پرل گولاچینسکی پروبست پروفسور ریچارد فالک پروفسور ریچارد کاتم پروفسور ریکز پروفسور فالک پروفسور کاتم پرچت پرکت پزشکان آمریکایی پزشکان پانامایی پسر امام پسر برادر بزرگ خمینی پسر خمینی پسندیده پطرس غالی پلاتکین پلوید کاتلر پلیس آمریکا پلیس نیویورک پلیس پارک (Park Police) پلیس کاپیتول (Capitol Police) پلیس‌های کی‌استون پلیود کاتلر پنتاگون پهلوی پولیت بورو پولیت‌بورو پیاتیلا پیتر پیتر تارنوف پیتر کانستبل پیمانکاران آمریکایی پیوتروسکی پیکاک چارلز اسکات چارلز بری چارلز جونز چارلز دانکن چارلز رنفرو چارلز کوگان چارلز کیربو چارلز کیمبل چارلی چارلی بکویث چرون چریک ­های مسلمان چریک‌های فدایی خلق چمران چپ ­گراهای ایرانی چپ رادیکال چپ­ گراها چپ‌ها چپ‌گراها چیس چیس بانک ژان کلود پای ژاندارمری ایران ژاندارمری تهران ژاندارمری طبس ژاپنی‌ها ژنرال ­های ایرانی ژنرال توریخوس ژنرال تیلور ژنرال جاسپر ولش ژنرال جان پاستری ژنرال جان پاستی ژنرال جانسون ژنرال جونز ژنرال دیوید جونز ژنرال رابرت هویسر ژنرال راجرز ژنرال عمر توریخوس ژنرال محمّد الماحی ژنرال مکس‌ول تیلور ژنرال هایگ ژنرال وات ژنرال ویلسون ژنرال ویلیام اودوم ژنرال پائول گورمن ژنرال پاستی ژنرال پالیزبان ژنرال گریگورنکو ژنرال گست ژوآن والش ژیسکار ژیسکار دستن (Giscard d’Estaing) کاترین کوب کاترین کیئو کاتز کاتز (Katz) کاتلر کاتلین استافورد کاتلین راسموسن کاتم کاخ سفید کارتر کاردار آمریکا کاردار سوئیس در ایران کاردار فرانسه و الجزایر کاردار یونان کارسول کارشناسان ایران کارشناسان ایرانی کارلوتچی کارمندان آمریکایی کارمندان شرکت نفت کارکنان آمریکایی سفارت تهران کارکنان شورای امنیت ملّی کارگروه ایران کارگروه ویژه آپلن یک کارینگتن کارینگتون کاستاندا کاسترو کالاریس کالدول (Caldwell) کانادایی‌ها کانتیننتال ایلینوی (Continental Illinois) کانستابل کانستبل کاپوچی کاپیتالیست‌ها کاپیتان نیل (تری) رابینسن کاپیتان گری سیک کایسر کتی گراس کخ کرایسکی کرفت کرونکیت کریستوفر کریستین بورگت کریستین بورگه کریم سنجابی کرینگتون کسینجر کسیگا کسیگا (Cossiga) کشتیرانی ایران کشورهای اسلامی کشیش هووارد کشیش ویلیام اسلوآن کافین کشیش‌های آمریکایی کشیش‌های مسیحی کلاتز کلارک کلایتور کلایر بارنز کلمنت کلوتزنیک کلیمنت زابلوکی کمال حسن علی کماندوهای ارتش آمریکا کماندوهای اسرائیلی کماندوی مصری کماندوی ویژه فرانسوی کمونیست ­ها کمونیست­ ها کمونیست‌ها کمپ سان­تای کمپانی‌های نفتی آمریکایی کمیته المپیک کمیته بین‌المللی صلیب سرخ کمیته مرکزی حزب کمونیست شوروی کمیته مشترک ایران کمیته کار یهودیان کمیته‌های کلیسا و پایک کمیسیون بین‌المللی قضّات کمیسیون سازمان ملل کمیسیون مشترک ایران کمیکال بانک کندی کنستانتین کنفرانس غیرمتعهدها کنگره آمریکا کنگره ایالات متحده کورا لیجک کومر کومله کوپر کوگان کوین هرمنینگ کُردها کی کمپ کیتی هاک کیربو کیسینجر کینگمن بروستر گابریل رابین گابریل لوئیس گارد ملّی عربستان گراهام گراهام کلایتور گراهام کلایتون گراهاموزارت امور خارجه آمریکا گرومان (Grummon) گرومن گرومیکو گرومیگو گروه آرون گروه اروپایی گروه بررسی عملیات ویژه گروه تبعیدی ایران گروه ترور فرقان گروه خمینی در پاریس گروه راکفلر گروه غنی‌سازی اورانیوم اروپا گروه هالووی گروه هفت گروه هماهنگی پاریس گروه ویژه 2/5412 شورای امنیت ملّی گروه‌های لیبرال اروپایی گروگان ­های آمریکا گروگان­ های آمریکایی گروگان­ های ایران گروگان­ های غیر یهودی گروگان‌ها گروگان‌های آمریکایی گروگان‌گیرهای «کمونیست» گری گری سیک گری لی گریفیث گریفیث (Griffith) گریگوری پرسینگر گست گلدمن (Golman) گلدواتر گنشر گنشر (Genscher) گورگاس گولاسینزکی گیتز گیلمن یاسر عرفات یانگ (Young) یاویتس یدالله سحابی یروهای دریایی ایالات متحده یزدی یوسف الصبای (Youssef Sebai) یگان آموزش افسران احتیاط ‌ براون