ممنوعیت انتشار روزنامه فارسی زبان آیندگان

موضوع سند

مشخصات ارسال سند

از: گریوز، سفارت آمریکا، تهران - 8910

متفرقه

به: سازمان ارتباطات بین المللی، واشنگتن دی. سی - فوری

1358-05-18- 1979-08-09

متن سند

سند شماره 287

استفاده محدود اداری

9 اوت 1979 - 18 مرداد 1358

از: سفارت آمریکا، تهران - 8910

به: سازمان ارتباطات بین المللی، واشنگتن دی. سی - فوری

رونوشت: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی

موضوع: ممنوعیت انتشار روزنامه فارسی زبان آیندگان

خلاصه گزارش: بسته شدن روزنامه آیندگان، که باعث شده است که چندین نشریه دیگر نیز از امکانات چاپ محروم شوند، یکی از مصادیقی است که نشان می دهد دولت - شورای انقلاب از [آزادی] مطبوعات، چه مطبوعات داخلی و چه مطبوعات خارجی، بسیار نگران هستند و این نگرانی به حدی است که انتظار می رود که اقدامات سخت گیرانه و تندی در دستور کار قرار گیرد.

1- به گزارش مطبوعات محلی، صبح روز 7 اوت، نیروهای مسلح انقلابی به دفتر روزنامه فارسی زبان آیندگان هجوم آورده و پس از دستگیری 10 الی 12 نفر از کارمندان و اعضای هیأت تحریریه، دفتر روزنامه را پلمپ کردند. نیروهای انقلابی حکمی در دست داشتند که به موجب آن دادستان عمومی به آنها اجازه داده بود که کارمندان چاپخانه را از دفتر روزنامه به بیرون هدایت کرده و دفتر روزنامه را پلمپ نمایند. روزنامه بامداد در نسخه صبحگاهی خود گزارش داده است که کارگران چاپخانه از محوطه ساختمان خارج نشده و اقدام به تحصن در داخل چاپخانه نموده اند. تمامی خطوط تلفن ساختمان روزنامه قطع شده و تمامی درب های ساختمان پلمپ شدند. در غروب همان روز، کارمندان روزنامه آیندگان اطلاعیه ای صادر کرده

ص: 611

و در آن خواستار آزادی سریع و بی قید و شرط بازداشت شدگان و رفع فوری ممنوعیت انتشار از روزنامه شدند. منبع ما در روزنامه آیندگان گزارش داده اند که کارمندان این روزنامه روز گذشته با چند وکیل ملاقات کرده و تلاش کرده اند که با کمک آنها میزان مشروعیت حقوقی حکم دادستان را به چالش بکشند. مهدی ممکن، معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد ملی خاطرنشان کرده است که وزارت ارشاد ملی هیچ نقشی در بسته شدن روزنامه آیندگان نداشته است.

2- روزنامه ها دلایل زیادی برای تصمیم دادستان [مبنی بر بستن روزنامه آیندگان] مطرح کرده اند. اولین دلیل این اقدام از اسنادی نشأت گرفته که اخیراً به دست آمده است. اطلاعات به دست آمده از این اسناد حاکی از موارد ذیل است: روزنامه آیندگان سابقاً ارتباطات نزدیکی با ساواک داشته است و در یک مقطع یعنی در زمان مدیریت داریوش همایون، مبلغی معادل 7/5 میلیون ریال از شاه دریافت کرده است؛ این روزنامه با حمایت و همکاری اسرائیل تأسیس شد و در نتیجه، متقابلاً در مواضع خود از اسرائیل در مقابل اعراب حمایت می کرد؛ هیأت تحریریه و برخی کارمندان روزنامه با سازمان سیا همکاری داشته اند. دومین دلیل تعطیلی این روزنامه، عملکرد اخیر آن بوده است؛ این روزنامه متهم است که قبل و پس از پیروزی انقلاب اسلامی مرتکب موارد ذیل شده است: مقابله با منافع جامعه اسلامی و عموم مردم، انتشار اخبار و تحلیل های نادرست و هدایت شده، ترویج مکاتب منحرف در جمهوری اسلامی، همکاری با گروه های اپوزیسیون، شکایت های قضایی صورت گرفته بر علیه این روزنامه، عدم توجه و رعایت آیین نامه جدید تعیین شده برای مطبوعات، شکایت ارتش از این روزنامه دایر بر این که روزنامه آیندگان اقدام به انتشار اطلاعات سری دولتی نموده و در جهتی مغایر با منافع ملی حرکت کرده است.

3- بسته شدن چاپخانه گسترده متعلق به روزنامه آیندگان، منجر به تعطیلی روزنامه هایی شده است که از امکانات چاپخانه این روزنامه استفاده می کنند؛ از جمله، کیهان آزاد- روزنامه ای با طول عمر تنها دو روز که توسط هیأت تحریریه سابق کیهان منتشر شد، ندای آزادی- روزنامه ای چپگرا با طول عمر سه هفته که اخیراً به اتهام توهین به خمینی و آزادی محکوم به تعطیلی شد و ارگان [مطبوعاتی] جبهه دموکراتیک ملی به رهبری متین دفتری. البته کیهان آزاد موفق شد که یک کارگاه چاپخانه جایگزین برای خود مهیا کرده و گزارشی یک صفحه ای منتشر کرد و در این گزارش خاطرنشان کرد که اقدام صورت گرفته [بسته شدن روزنامه آیندگان] در حقیقت دسیسه ای است که ساختار قدرت برای مقابله با مطبوعات آزاد برگزیده است؛ این گزارش اقدامات دولت در خصوص مطبوعات را این گونه برشمرده است: نفوذ در روزنامه اطلاعات و استفاده از این روزنامه به عنوان ابزار تبلیغاتی به نفع خود، کنترل روزنامه کیهان از طریق نماینده خود یعنی بازاری [به نام] مهدیان و اکنون نیز حمله به روزنامه آیندگان که نماد یک روزنامه مستقل و آزاد است و علاوه بر این، امکانات چاپخانه خود را در

ص: 612

اختیار دیگر مطبوعات نیز قرار می دهد. کیهان آزاد گزارش داد که برای یافتن یک چاپخانه مناسب تلاش های زیادی صورت داده است اما صرفاً با یک انحصار دولتی بر منابع چاپخانه ای مواجه شده است و تنها مرجعی که در این زمینه به یاریش آمده، روزنامه آیندگان بوده است. در گزارش کیهان آزاد آمده است که یکی از دلایل بسته شدن روزنامه آیندگان این است که جرأت چاپ روزنامه کیهان آزاد را داشته است؛ چرا که کارکنان این روزنامه متهم به دشمنی با رژیم هستند. افزون بر این، امروز مطبوعات محلی گزارش دادند که فعالیت دو نشریه دیگر نیز به حالت تعلیق درآمده است؛ این دو نشریه عبارتند از: هفته نامه آهنگر که یک هفته نامه هجوآمیز است و روزنامه پیغام امروز که منتقد سیاست های دولت موقت انقلاب اسلامی است. دفتر دادستان عمومی اعلام کرده است که هفته نامه آهنگر فاقد مجوز لازم برای انتشار است و تاکنون بدون مجوز منتشر می شده است و به همین دلیل مجبور به تعطیلی شده است. هیأت تحریریه روزنامه پیغام امروز بیانیه ای صادر کرده و دلیل تعلیق داوطلبانه این روزنامه را تهدیدهای صورت گرفته بر علیه کارکنان روزنامه عنوان کرده است.

4- واکنش های اولیه احزاب و گروه های سیاسی، البته به استثناء حزب جمهوری اسلامی، حاکی از مخالفت شدید با بسته شدن این روزنامه ها است. دکتر علیزاده، دبیر کل حزب جمهوری خلق مسلمان که گرایش زیادی به آیت الله شریعتمداری دارد، اظهار داشت که حزب متبوع وی اقدام دادستان را محکوم می نماید و قانون جدید مطبوعات را قانونی «پوچ و تهی» می داند. حزب سوسیالیست کارگران نیز «حمله به روزنامه آیندگان را به عنوان مصداق تجاوز به آزادی مطبوعات تلقی کرده» و تصریح کرده است که این اقدام بلافاصله پس از تصویب قانون مطبوعات صورت گرفته است. جبهه دموکراتیک ملی نیز، که یکی از قربانیان غیرمستقیم بسته شدن روزنامه آیندگان محسوب می گردد، اعلام کرده است که « ممنوعیت انتشار روزنامه آیندگان گواهی برای وجود توطئه ای با هدف تجاوز به حقوق و آزادی های مردم.»

5- نظریه: ممنوعیت روزنامه آیندگان گواه مبرهن و آشکاری است از تلاش برای کسب کنترل و سیطره بر مطبوعات داخلی و خارجی. قدر مسلم تلاقی و هم زمانی این موضوع [بسته شدن روزنامه آیندگان] با اعمال فشارهای زیاد از ناحیه وزارت ارشاد ملی بر خبرنگاران و گزارشگران خارجی، تصادفی نیست؛ نمونه بارز فشارها و محدودیت های اعمال شده بر مطبوعات و خبرنگاران را می توان در مواردی همچون اخراج گروه فیلمبرداری خبرگزاری ان. بی. سی از ایران، بسته شدن روزنامه آیندگان و برخورد با روزنامه مستقل و خود مختار کیهان به نظاره نشست؛ مشخصاً هدف اصلی اتخاذ این رویکردها، هماهنگی، همنوایی و انطباق کامل مطبوعات با شاخصه ها و معیارهای انقلابی است. آیین نامه و قانون مطبوعات، که اواخر هفته گذشته به تصویب شورای انقلاب رسید، با استفاده از عبارات و مفاهیمی مبهم و کلی، اختیارات ویژه ای برای دولت انقلابی در اعمال محدودیت بر مطبوعات قائل شده است؛ به عنوان مثال در این آیین نامه آمده است که هرگونه ترویج و حمایت از دیدگاه های رژیم سابق،

ص: 613

جرم محسوب شده و مستحق برخورد خواهد بود؛ بر اساس این آیین نامه به دولت اجازه داده شده است که اسناد و یادداشت های خبرنگاران، حتی خبرنگاران خارجی، را مورد واکاوی و ارزیابی قرار دهد و بخش های مغایر با مبانی انقلاب و یا اسلام را حذف نماید.

گریوز

منبع: کتاب اسناد لانه جاسوسی - جلد 10 - کتاب 10 - صفحه 611