سند شماره

برنامه های آمریکا در قبال گروگان گیری

موضوع سند

متن سند

خلاصۀ نتایج جلسۀ کمیتۀ هماهنگی ویژه[1]

واشنگتن، 3 آوریل 1980، ۹ ـ ۱۰ صبح

موضوع:

ایران و افغانستان

شرکت‌کنندگان:

وزارت امور خارجه

دیوید نیوسام

پیتر کانستبل

دفتر وزیر دفاع

ژنرال دیوید جونز

سپهبد جان پاستی

سازمان سیا

فرانک کارلوتچی

وزارت دادگستری

دادستان کل بنیامین سیویلتی

قاضی ویلیام وبستر[2]

رابرت کارسول

کاخ سفید

دیوید آرون

هدلی دونووان

پلوید کاتلر

جودی پاول

هنری اوون

دفتر معاون رئیس‌جمهور

دنیس کلیفت

شورای امنیت ملی

گری سیک

آلفرد فرندلی

خلاصۀ نتایج

1. مذاکرات ایران: آقای نیوسام از آخرین ارتباطات ازطریق ویلالون در تهران گزارش داد.[3] او بنی‌صدر را ملاقات کرده بود و وی نیز قرار است که امروز در جلسۀ شورای انقلاب حاضر شود. این کار با هدف حتمی‌ساختن انتقال مسئولیت گروگان‌ها در روز شنبه (5 آوریل) صورت می‌گیرد. جزئیات نقش دانشجویان پس‌از پایان روند انتقال «رازی پنهان» است، ولی ویلالون می‌گوید تأکید کرده است که داشتن مسئولیت مشترک امری قابل‌پذیرش نیست. (سرّی)

گزارش شده است که همچنان مسائلی در تهران نسبت‌به روند انتقال وجود دارند که باید حل‌وفصل شوند. کمیتۀ هماهنگی ویژه موافقت کرد که ما در اظهارات عمومی خود بیش از حد خوش‌بین نباشیم؛ چراکه ممکن است مانند گذشته، همۀ این برنامه‌ریزی‌ها به هم بریزد. موضع اصلی ما باید تصدیق وجود نشانه‌های مثبت باشد که از تهران می‌آید، ولی درعین‌حال، دیدگاه‌ها و سخنان خود را محدود به بیان این واقعیت کنیم که شرایط بسیار متغیر است و در مقطع کنونی اظهارنظر چندان مناسب به نظر نمی‌رسد. (سرّی)

2. اخراج دیپلمات‌های ایرانی: دادستان کل مشکلاتی را که اخراج دیپلمات‌های ایرانی در پی دارد، برای کمیتۀ هماهنگی ویژه تشریح کرد. تصمیم برای اعطای مهلت پنج‌روزه به آن‌ها برای ترک کشور، رصد و نظارت دقیق بر فعالیت‌هایشان و اجتناب از برخوردهای غیرسازنده هم‌خوانی ندارند. تعداد قابل‌توجهی از افراد غیردیپلمات در برخی از ساختمان‌ها حضور دارند (برای مثال شاید بیش از شصت نفر در ساختمان سفارت در واشنگتن هستند) و آن‌ها سلاح جمع کرده‌اند. ما با اعطای مهلت پنج‌روزه، شانس این را که افراد بالا بتوانند رویدادها و جریان‌هایی را سازمان‌دهی کنند که بر نظم اجتماعی در کشور و شاید وضعیت گروگان‌ها در تهران تأثیرگذار باشد، افزایش می‌دهیم. نیاز برای نظارت دقیق فعالیت‌ها در طول این بازه پنج‌روزه، سبب افزایش امتناع دیپلمات‌ها برای خروج از کشور یا امتناع شرکت‌های هواپیمایی برای پذیرش آن‌ها خواهد شد. (سرّی)

دادستان کل پیشنهاد کرد که مسئولیت بیرون‌‌کردن دیپلمات‌ها از ساختمان‌های محل حضورشان و نیز انتقال آن‌ها به نقطۀ خروج از کشور را به عهده بگیریم. در ابتدا حضور آمریکا نشان داده خواهد شد که عبارت باشد از اخطار فردی مبنی‌بر لزوم ترک کشور و سپس در فاصلۀ زمانی پس‌از آن، نظارت بر فعالیت‌ها را خواهیم داشت که متعاقبش همراهی آن‌ها تا مکانی است که قرار است از آنجا کشور را ترک کنند. او توصیه کرد که این مهلت به حداقل ممکن و نه بیشتر از 24 تا 48 ساعت کاهش یابد. اگر با مخالفت و مقاومتی روبه‌رو شویم، تلاش می‌کنیم تا با گفت‌وگو و نه استفاده از زور آن را حل کنیم. (سرّی)

قاضی وبستر از این پیشنهاد حمایت کرد. او یادآور شد که اف‌بی‌آی همۀ سکونتگاه‌های دیپلمات‌ها، غیر از دو مورد را شناسایی کرده است. هیچ مدرکی دال بر برنامه‌ریزی دیپلمات‌ها برای فرار وجود ندارد. هزاران دانشجوی ایرانی در شهرهایی که این سکونتگاه‌ها قرار دارند، زندگی می‌کنند و برگزاری تظاهرات یک احتمال قوی است. (سرّی)

گزارش‌های اخیر حاکی از این هستند که در یک مورد، فردی با یک مسلسل دستی وارد ساختمان سفارت شده است. در گزارش دیگر آمده است که نگهبانان مسلح در پشت‌بام حضور داشته‌اند. مسلمانان حنفی در محوطۀ سفارت با کلت حضور دارند. یک دیپلمات در شیکاگو[4] هست که با دانشجویان مرتبط است و ما نیز به‌طور خاص او را تحت نظر داریم. به‌هرحال، ما می‌‌خواهیم از بروز شرایطی مشابه «پلیس‌های کی‌استون»[5] جلوگیری کنیم که صبحگاهان وقتی دیپلمات‌ها به محل کار خود می‌روند، ماشین‌های پلیس در جلوی سفارت یا کنسولگری اجتماع می‌کنند. (سرّی)

سه تیم دونفره مسئولیت هر فرد را به عهده می‌گیرند و این تعداد با نزدیک‌شدن به زمان ترک کشور افزایش پیدا خواهد کرد. به مأمورین در هر منطقه اعلام شده است که آماده باشند، ولی دستورات تفصیلی به‌خاطر اجتناب از افشای اطلاعات هنوز اعلام نشده است. (سرّی)

آقای آرون به‌شدت با ایدۀ کاهش زمان ترک کشور برای همۀ دیپلمات‌ها به 24 ساعت پس‌از دریافت اخطار خروج، موافق بود. این کار در برخی موارد مشکلاتی برای افراد به وجود می‌آورد، ولی امور شخصی آن‌ها را افرادی که در کشور می‌مانند، می‌توانند انجام بدهند. وزارت امور خارجه ترجیح می‌دهد که این زمان 48 ساعت باشد، ولی درنهایت با ضرب‌الاجل 24 ساعت موافقت کرد. وزارت امور خارجه طرحی را برای خروج دیپلمات‌ها از کشور تدوین می‌کند. وزارت دفاع آمادۀ فراهم‌ساختن امکان انتقال افراد است. (سرّی)

----- تأیید اعلام مهلت 24 ساعت[6]

----- 48 ساعت

----- سایر موارد

همچنین مصوب شد که گروهی متشکل از وزارت دادگستری، امور خارجه و نیز اف‌بی‌آی، برنامه‌ای برای اخراج دیپلمات‌ها آماده کنند. این برنامه درصورت نیاز در جلسۀ عصر فردا بررسی خواهد شد.[7] (سرّی)

دادستان کل خاطرنشان کرد که تعداد ده نفر از دیپلمات‌های ایرانی ممکن است درخواست پناهندگی کنند. دیگران مانند کاردار در واشنگتن، احتمال دارد با استدلال به اینکه همسری آمریکایی دارند، درخواست اقامت کنند. آقای آرون گفت ما اخراجی را نمی‌خواهیم که نتیجه‌اش این باشد که نیمی از اخراج‌شدگان به بهانه‌های مختلف در کشور بمانند. وی افزود باید در تفسیر قوانین سخت‌گیر باشیم. اگر کاردار به‌خاطر قانون باید کشور را ترک کند، بنابراین باید از کشور برود و سپس آن موقع درخواست اقامت را ارائه بدهد.

3. تحریم‌های مضاعف: آقای آرون گفت ما نیازمند اقداماتی فراتر از سه تحریمی هستیم که پیش‌تر اعمال نموده‌ایم. برای آن اقدامات، تبلیغات گسترده‌ای شده بود و شاید تهران چندان آن‌ها را باور نکرده باشد. وزیر امور خارجه فهرستی از اقدامات احتمالی را که برای بحث آماده کرده بود، بین اعضا توزیع کرد.[8]

قطعنامه‌ها در شورای امنیت یا مجمع‌عمومی سازمان ملل: همه موافقت کردند که هرگونه قطعنامۀ محکومیت جدید، به‌خاطر وتوی شوروی با شکست مواجه خواهد شد و ممکن است ما حمایت را از دست بدهیم. بااین‌وجود، این مسئله می‌تواند به‌عنوان یک گزینه باشد، به‌محض اینکه دیوان بین‌المللی حکم نهایی را صادر کند. این کار احتمالاً یک ماه به طول می‌انجامد. (خیلی محرمانه)

تشدید روند بررسی وضعیت دانشجویان ایرانی توسط خدمات مهاجرت و تابعیت ایالات متحده: دادستان کل گفت این کار انجام شده است. به هر صورت، تأخیر در اخراج دیپلمات‌ها ناشی از روال اداری لازم بوده است. متوسل‌شدن به همۀ کانال‌ها موجب می‌شود که این فرایند حتی تا دو سال به طول بینجامد. مشکل دیگر، تأیید خروج آن‌هایی است که از کشور اخراج شده‌اند و یا خودشان ترک کشور را انتخاب کرده‌اند. نهاد خدمات مهاجرت و تابعیت، در نقاط خروج از کشور این افراد حضور ندارد. ما هیچ‌گونه فرایند بررسی خروج از کشور نداریم.

آقای آرون گفت شرکت‌های هواپیمایی باید خروج از کشور را به ادارۀ خدمات مهاجرت و تابعیت اطلاع دهند، ولی دادستان کل اظهار داشت که آن‌ها عمدتاً چنین کاری نمی‌کنند. کمیتۀ هماهنگی ویژه مصوب کرد که دادستان کل این شرکت‌ها را مجبور کند که نسبت‌به ارائۀ گزارش‌های لازم همکاری کنند. با این داده‌ها، ما می‌توانیم تعیین کنیم که چه اقدامات دیگری مناسب خواهد بود.

ابطال روادید همۀ ایرانی‌ها و صرفاً تمدید روادید افرادی که هیچ ارتباط اقامتی یا تجاری با ایران ندارند. آقای نیوسام به این نکته اشاره کرد که ممکن است ما همچنان شاهد ارائۀ درخواست صدور روادید توسط دانشجویانی باشیم که از بسترهای درخواست روادید موجود در سفارت آمریکا در تهران برای این کار استفاده می‌کنند. دستوراتی آماده شده است تا درصورت تصمیم‌گیری در این زمینه ارسال گردد و تأکید ویژه‌ای بر گروه‌های اقلیت شده است.

آقای سیک گفت این کار تأثیر بدی بر بسیاری از ایرانی‌هایی خواهد گذاشت که دوست آمریکا هستند و به تجارت و کارهای شخصی در آمریکا و ایران مشغول‌ هستند. آقای آرون گفت این بهایی است که باید تا زمان اسارت گروگان‌ها پرداخت شود. کمیته مقرر کرد که این موضوع در فهرست گام‌هایی گنجانده شود که درصورت انتخاب گزینۀ وضع تحریم‌ها باید برداشته شوند.[9]

بررسی روند وضع قانون با هدف تحت پیگرد قرار دادن افرادی که از دانشجویان متخاصم حمایت می‌کنند. دادستان کل گفت ایرانی‌ها احتمالاً اقدامات چندانی برای توجیه این کار صورت نمی‌دهند. اگر می‌خواهیم از شر دانشجویان خلاص شویم، راه‌های بهتر از محدودیت‌کردن آزادی بیان آن‌ها وجود دارد. کمیته موافقت کرد که با این کار مخالفت شود. (خیلی محرمانه)

ممانعت از صادرات غذا و دارو: وزیر خزانه‌داری گفت سطح کنونی صادرات غذا بسیار پایین است. هنری اوون گفت این موضوع را بررسی کرده است و به کمیته گزارش خواهد داد.[10] درک مشترک در کمیته این بود که غذا نیز باید در فهرست تحریم‌ها باشد؛ چراکه ما شوروی را تحریم غلّات کرده‌ایم. دارو همچنان باید مستثنا باشد. (خیلی محرمانه)

ممنوعیت انتقال پول از ایران برای ایرانی‌های ساکن آمریکا: اشاره شد که قطع این جریان مالی برای دانشجویان ایرانی در آمریکا، سبب می‌شود آن‌ها مجبور به ترک کشور یا درخواست دریافت کمک رفاهی دولت شوند. آقای آرون گفت هر زمان ما تصمیم به قطع روابط دیپلماتیک بگیریم، این کار یکی از گزینه‌ها می‌تواند باشد. درحال‌حاضر ما تصمیمی برای انجام این کار نگرفته‌ایم.

----- موافقت با اینکه حالا گام بالا اقدام نگردد.

----- آمادگی برای اجرای آن درصورت وضع تحریم‌ها.[11]

لغو برنامه‌های آموزش نظامی برای ایرانی‌ها: وزیر براون گفت درصورت اخراج دیپلمات‌ها، برخی از نظامیان که مأمور خرید هستند، از آمریکا می‌روند. دانشجویان نظامی نیز درصورتی‌که ما تصمیم به انجام اقدام بالا نسبت‌به سایر دانشجویان بگیریم، از کشور خواهند رفت. کمیته موافق بود. (خیلی محرمانه)

احصای دعاوی: وزیر خزانه‌داری توضیح داد که فهرست شکایات علیه دارایی‌های ایران، تنها بخشی از بستۀ تحریم‌هاست که هنوز چندان علنی نشده است. اگر این‌گونه باشد، ما می‌توانیم آن را شدیدتر کنیم و از همان ابتدا بگوییم که این اولین گام به‌سمت آمادگی برای وضع قانون به‌منظور بررسی ادعاها علیه دارایی‌های ایران است. دراصل ما قصد داشتیم که بی‌طرف باشیم و اعلام کنیم که فهرست دعاوی می‌تواند یا برای حل موضوع مسدودی دارایی‌ها و یا درنهایت مصادرۀ آن‌ها به کار رود. همه موافق بودند که ما باید خاطرنشان کنیم که این اولین گام به‌سمت پرداختن به دعاوی آمریکا علیه دارایی‌های ایران است.

----- موافق[12]

----- ادامۀ موضع بی‌طرفی همان‌گونه که پیش‌تر برنامه‌ریزی شده بود.

همچنین مقرّر گردید که وزیر خزانه‌داری و دادگستری، پیش‌نویس قانونی را آماده کنند که در آینده به خانواده‌های گروگان‌ها اجازه می‌دهد علیه دارایی‌های ایران، ادعایی را مطرح کنند، حتی اگر هیچ‌گونه دستوری مبنی‌بر مسدودسازی یا مصادره اموال صادر نشده باشد.

----- موافقت[13]

----- سایر

[محتوای مربوط به لیبی از این قسمت حذف شده است.]

[1]. Carter Library, Plains File, Box 10.

سرّی. جلسه در اتاق وضعیت کاخ سفید برگزار شد.

[2]. William Webster

[3]. یادداشت گفت‌وگو بین ویلالون و پرکت، 3 آوریل ساعت 8 صبح به وقت آمریکای شمالی

Carter Library, Office of the Chief of Staff, Jordan’s Confidential Files, Box 2.

قطب‌زاده پیش‌تر به کاتم اطلاع داده بود که «مراسم انتقال گروگان‌ها»، برای 5 آوریل برنامه‌ریزی شده است، ولی همچنین اشاره کرده بود که این انتقال به‌خاطر دانشجویان قطعی نیست (یادداشت گفت‌وگو بین ویلالون و پرکت، 3 آوریل ساعت 8 صبح به وقت آمریکای شمالی؛ همان).

[4]. Chicago

[5]. Keystone Kops

[6]. کارتر با این مورد موافقت کرد.

[7]. برای آگاهی از گزارشی که در وزارت دادگستری با عنوان «برنامۀ عملیاتی برای اخراج دیپلمات‌های ایرانی و بستن نمایندگی‌های دیپلماتیک» در تاریخ 4 آوریل تهیه شده است، نک:

Carter Library, National Security Affairs, Staff Material, Middle East File, Box 100, Meetings File, 4/4/80 SCC re Iran.

[8]. احتمالاً اشاره دارد به فهرستی بدون تاریخ با عنوان «اقدامات مضاعف احتمالی علیه ایران»

Carter Library, Office of the Chief of Staff, Jordan’s Confidential Files, Box 2.

[9]. کارتر با این مورد موافقت کرد.

[10]. تیم دیل از کارکنان شورای امنیت ملی، در یادداشت 4 آوریل برای آرون و اوون نوشت که تحریم غذایی اعمال‌شده ازسوی آمریکا، تنها در بلند‌مدت تأثیرگذار است؛ اگر سایر کشورهای صادرکنندۀ غلّات نیز تحریم مشابهی را وضع کنند. دیل این‌گونه نتیجه گرفت: «تنها راه مؤثر برای استفاده از غذا، برای اعمال فشار بر ایران، در زمان حاضر عبارت است از یک تحریم ازسوی کشورهای مختلف که با ممانعت در دریا همراه باشد و بدین‌ترتیب، از ورود محمولۀ غلّات به بنادر ایران جلوگیری به عمل آید. بهای سیاسی این گزینه روشن است که بسیار سنگین خواهد بود.»

Carter Library, National Security Affairs, Brzezinski Material, Country File, Box 31, Iran 4/1/80–4/18/80.

[11]. کارتر با این مورد موافقت کرد.

[12]. کارتر با این گزینه موافقت کرد.

[13]. کارتر با این گزینه موافقت کرد.

منبع: - جلد - - صفحه