سند شماره 47

گزارش وضعیت کردستان

موضوع سند

گزارش وضعیت کردستان

مشخصات ارسال سند

از: سفارت آمریکا ـ تهران

محرمانه

به: وزارت امور خارجه واشنگتن٬ دی. سی.

1358-08-06- 1979-10-28

متن سند

سند شماره (47)

از: سفارت آمریکا - تهران

تاریخ: 28 اکتبر 79-6 آبان 58

به: وزارت امور خارجه واشنگتن، دی. سی.

طبقه بندی: خیلی محرمانه

موضوع: گزارش سیاسی هفتگی

1- (تمام متن خیلی محرمانه)

2- خلاصه: ناآرامی در مناطق کردنشین ادامه دارد و شهر مهاباد مرکز عملیات خشونت آمیز فزاینده بوده است. سطح زد و خورها منجر به آن شده است که چهار عضو کابینه دستور گرفته اند یک کمیسیون ویژه برای مذاکرات صلح تشکیل دهند. در خوزستان چندین حادثه پرتاب بمب گزارش داده شده است.

زدوخورد هفته گذشته در بندر انزلی در ساحل دریای خزر ظاهرا منجر به آرامش شده است و یک کمیسیون رسیدگی برای گزارش درباره اوضاع اعزام شده است. اسقف کلیسای انجیلی در اصفهان از طرف چند مهاجم ناشناس مورد حمله قرار گرفته است. در تهران، کابینه نشانه هایی از فشارهای داخلی بروز می دهد و وزیر بازرگانی دو نفر از همتاهای خود را متهم کرده است که برای انتصاب یک نفر به معاونت خود که گویا سابقا عضو ساواک بوده است، اعمال نفوذ می کنند. معاون وزارت بازرگانی از قرار میلیون با چهار میلیون دلار از پول های وزارت بازرگانی فرار کرده است. (پایان خلاصه)

3- ناآرامی در منطقه کردنشین ایران در هفته گذشته ادامه داشت و زد و خوردهای اصلی در اطراف مهاباد بوده است. هر چند گزارش های رسیده چندان روشن نیست، ولی در پایان هفته گذشته مهاباد ظاهرا به طور کم و بیش رسمی در دست شورشیان کُرد بوده است و شورشیان حزب دمکرات آزادانه در شهر رفت و آمد می کنند. فرمانده ایرانی ارتش در این منطقه به مطبوعات اظهار داشت که واحدهای ارتش و پاسداران انقلاب در مهاباد ناگزیرند به دستور حکومت موقت ایران در سربازخانه های خود باقی بمانند تا از قتل غیرنظامیان در مهاباد اجتناب شود. هنگامی که واحدهای حکومت موقت ایران می کوشند در شهر رفت و آمد کنند، ظاهرا در معرض تیراندازی واقع می شوند. حوادث پراکنده ای همچنان در سراسر منطقه کردنشین روی می دهد و پاسداران انقلاب آماج اصلی حملات کردها هستند. آخرین زدوخوردها از مریوان و بانه گزارش شده است. مدارس در سراسر منطقه اکنون تعطیل است و کار و کسب و دادوستد ظاهرا هرگاه حادثه ای یا تظاهراتی صورت می گیرد، تعطیل می شود (همان طوری که در روز 5 آبان در سقز اتفاق افتاد).

4- بازرگان نخست وزیر و یک هیئت نمایندگی مرکب از پنج وزیر روز 29 مهر برای بحث درباره پیشنهادهای صلح کردها از خمینی دیدن کرده اند. ولی هنوز نتیجه این بحث ها اعلام نشده است.مسئله بخشودگی قاسملو رهبر حزب دمکرات کردستان و شیخ عزالدین حسینی رهبر مذهبی کردها یکی از موانعی به شمار می آید که مذاکرات را به بن بست کشانده است. حتی آیت اللّه خلخالی که به نام «قاضی دارزن» معروف شده است، ظاهرا در این کوشش های بی نتیجه به منظور برقراری مجدد صلح در منطقه دست داشته و آمادگی خود را برای تسلیم به عنوان گروگان نزد نیروهای حزب دمکرات کرد در ازای رهایی پاسداران انقلاب به اسارت گرفته شده از سوی شورشیان کرد ابراز داشته است. برای رسیدگی به مسئله کردها چهار وزیر منصوب شده اند که عبارتند از: هاشم صباغیان وزیر کشور، وزیر دفاع دکتر

ص: 815

مصطفی چمران، و وزیر برنامه و بودجه عزت اللّه سحابی و داریوش فروهر وزیر مشاور. این چهار نفر روز 5 آبان برای بحث درباره مسائل و نقشه های مربوط به ایجاد ستادی در سنندج با خمینی ملاقات کرده اند.

نام آیت اللّه شریعتمداری به عنوان یک میانجی احتمالی بین حکومت موقت ایران و شورشیان کرد همچنین به زبان آورده می شود. اظهار نظر: ما امیدواریم که موضع ملایمی که حکومت موقت تا به حال در مهاباد داشته حاکی از آن باشد که حکومت موقت ایران قصد دارد از طریق مذاکره برای حل و فصل مسئله کردها بکوشد.

5 - گزارش های خرابکاری از استان خوزستان همچنان ادامه دارد. چنان که گزارش شده است روز 25 مهر 3 فقره انفجار در لوله های نفتی روی داده است، انفجار اولی در چهار کیلومتری اهواز روی داد که باعث آتش سوزی ناشی از ریزش گاز و نفت شد. 2 انفجار دیگر در شاهراه اهواز و بندر خمینی بر روی خط لوله نفتی از چاه های سربسته که مدتی تعطیل شده است روی داد. روز 26 مهر خرابکارانی که همراه دسته بدرقه کنندگان یک عروس و داماد در اهواز مسافرت می کردند، به طرف ستاد سابق فرماندار و یک اتوبوس که پارک کرده بود، بمب هایی پرتاب کردند. ولی تلفاتی از این دو حادثه انفجار گزارش نشده است.

روز 29 مهر خرابکاران خط آهن اهواز اندیمشک را منفجر کرده اند که در نتیجه یک قطار مسافربری از خط خارج شد. از این حادثه نیز تلفاتی گزارش نشده، ولی خط آهن بسته شده است. حوادث پرتاب بمب دیگری در یک قطار باری و در یک نیروگاه برق در خرمشهر گزارش گردیده ولی ظاهرا آسیب زیادی از این حوادث ناشی نشده است. یک نیروگاه برق در آبادان همچنین ظرف هفته گذشته مورد حمله قرار گرفت. مدنی استاندار خوزستان که مدعی است ناآرامی در استان او از سوی یک کشور همسایه (عراق) به وجود می آید شخصا علاقه مند به برقراری آرامش در این منطقه است. حیثیت و اعتبار مدنی که یک کاندیدای بالقوه در انتخابات آینده برای ریاست جمهوری می باشد، اگر وی نشان بدهد که قادر نیست اوضاع امنیتی را در خوزستان تحت کنترل درآورده لطمه خواهد دید.

6- مدنی همچنین در حل و فصل ناآرامی های بندر انزلی (بندر پهلوی) دست داشته است، او برای شرکت در مذاکرات صلح به دنبال زدوخورد هفته گذشته بین ماهیگیران محلی و پاسداران انقلاب از این شهر ساحلی دریای خزر دیدن کرده بود. این زدوخورد که منجر به قتل 14 نفر و مجروح شدن 47 نفر طبق گزارش مطبوعات و (قتل 23 نفر به گفته یک منبع نیروی دریایی) شده بود ظاهرا با کنارگذاردن پاسداران انقلاب از شهر و دادن حق بیشتری به ماهیگیران خاتمه یافته است. از سوی بازرگان نخست وزیر دستور داده شده است تا به این آشوب رسیدگی شود. فرماندار شهر انزلی، وزیر کشاورزی و رئیس شرکت شیلات ایران را متهم به آن کرده است که آشوب های اخیر را آنها ایجاد کرده اند. رئیس شرکت شیلات نیز همان طوری که انتظار می رود همه تقصیرها را به گردن فرماندار انداخته است.

7- تهران شاهد یک نوع جالبی از تغییر درباره مسئله کمبود مسکن دانشجویان بوده است. هتل بین المللی در خیابان شمیران قدیم و هتل های سینا و امپریال و والدروف و رویال گاردن در خیابان 1 لقانی، 4طالقانی و هتل سمیرامیس در نزدیکی سفارت از سوی دانشجویان دانشگاه برای استفاده به عنوان خوابگاه اشغال شده است. هر چند دادستان تهران، ژنرال شهشهانی نسبت به این اشغال اعتراض کرده است، به احتمال قوی هر گونه کوششی برای اخراج این دانشجویان از طریق زور منجر به بروز حوادث خشونت آمیز خواهد شد. از زمان انقلاب تاکنون تصرف دارایی های مشابه از سوی گروه های مختلف گزارش شده است و

ص: 816

حکومت موقت ایران باید نهایت احتیاط را در مورد تقاضاهای مصادره از سوی گروههایی که مدعی «انقلابی» بودن هستند و ترس های کاملاً موجه صاحبان دارایی ها به خرج دهد.

8 - حسن دهقانی تفتی اسقف کلیسای انجیلی در خانه خودش در اصفهان روز 6 آبان از سوی چند نفر ناشناس مورد حمله قرار گرفت. مهاجمین مسلح 5 گلوله به طرف او شلیک کرده اند که یکی از آنها به دست همسر او اصابت کرد و مهاجمین پس از شلیک 5 گلوله از صحنه فرار کرده اند. انگیزه های این حمله علیه اسقف که آسیبی ندیده همچنان مجهول است.

9- یک جنجال بزرگ وزارت بازرگانی را تکان داده است. ابراهیم نیک خلق، معاون وزیر ظاهرا پس از اینکه دریک ماجرای اختلاس 4 میلیون دلار که برای پرداخت حق الارض به یک کمپانی آمریکایی اختصاص یافته بود ابتدا پنهان شده و بعدا فرار کرده است. نیک خلق همچنین متهم به داشتن ارتباطاتی با ساواک و کوشش برای برقراری شبکه ای از عمال ساواک در وزارت بازرگانی می باشد. رضا صدر وزیر بازرگانی، علی محمد ایزدی وزیر کشاورزی و کاظم سامی، وزیر بهداری را متهم کرده است به اینکه آنها او را برای انتصاب نیک خلق به عنوان معاون وزیر تحت فشار قرار داده اند.

لینگن

منبع: کتاب اسناد لانه جاسوسی - جلد 3 - کتاب 3 - صفحه 815