سند شماره 36

گزارش وضعیت کردستان

موضوع سند

گزارش وضعیت کردستان

مشخصات ارسال سند

از: تامست، سفارت آمریکا ـ تهران

محرمانه

به: وزارت امور خارجه واشنگتن٬ دی. سی. فوری

1358-06-18- 1979-09-09

متن سند

سند شماره (36)

از: سفارت آمریکا - تهران

تاریخ: 9 سپتامبر 79-18 شهریور 58

به: وزارت امور خارجه واشنگتن، دی. سی. فوری

طبقه بندی: خیلی محرمانه

شماره سند: 9904 تهران

موضوع: وضعیت کردستان

1- (تمام متن خیلی محرمانه)

2- اکنون به نظر می رسد که نیروهای مسلح دولت موقت ایران، کنترل تمام شهرهای عمده منطقه کردستان را در اختیار دارند. طبق گزارش های رسیده نیروهای مسلح دولت موقت ایران، پیرانشهر را در تاریخ 14 شهریور و سردشت را در شامگاه 15 شهریور تصرف نمودند. نیروهای شورشی کرد به تپه ها عقب نشینی کردند و تاکنون هیچ حمله چریکی متشکل را بر علیه نیروهای دولتی آغاز ننموده اند. اگر چه نیروهای دولتی در تاریخ 12 شهریور وارد مهاباد شدند، ظاهرا مردم شهر در تاریخ 14 شهریور تظاهرات نسبتا وسیعی به طرفداری از کردها (گزارش های مطبوعات حاکی از 2000 تظاهر کننده بود) برگزار نمودند که توسط نیروهای دولتی که اقدام به شلیک هوایی کردند، در هم شکسته شد.

ص: 801

3- روز جمعه 16 شهریور، یک گروه از سران عالیرتبه دولت موقت ایران به ریاست نخست وزیر بازرگان از مهاباد و شهرهای دیگر کردستان دیدار نمود.(این گروه شامل وزیر کشور صباغیان، رئیس ستاد مشترک تیمسار شاکر و فرمانده ارتش فلاحی بود.) این گروه به احتمال بسیار زیاد کمک های مورد نیاز و احتیاجات مربوط به آبادانی و توسعه منطقه کردستان را مورد بحث قرار داد. در طی این ملاقات، بازرگان یک بار دیگر به طور عمومی این گفته خمینی که عفو دولت موقت ایران برای شورشیان تکرار نمی شود و به سران حزب دمکرات کردستان مربوط نمی گردد، را تکرار نمود. به علاوه، خمینی در 18 شهریور در یک صحبت بسیار احساساتی و مهیج به مناسبت 17 شهریور، برای کلیه کردهای جوانی که به توسط رهبرانشان فریب داده شده اند، عفو عمومی اعلام کرد.

4- خلخالی، قاضی انقلابی همچنان در مناطق مختلف کردستان در سفر بوده و دادگاه های انقلابی بر پا می کند. ظاهرا او یک مرکز موقت در مهاباد تأسیس نموده است. در تاریخ 12 شهریور در یک مصاحبه با تهران تایمز، خلخالی اعلام داشت که بر خلاف گزارش های مطبوعات بین المللی مبنی بر 90 اعدام در کردستان، «فقط 53 نفر در منطقه اعدام شده اند». خلخالی اضافه کرد که او بیش از 1000 نفر را بخشیده است و انتظار ندارد که بیشتر از این حکم صادر کند.

نظریه: سفارت حساب ارقام اعدام شدگان به خاطر شرکت مستقیم در شورش های کردستان را که در مطبوعات تهران منتشر شده اند، نگهداشته است و ارقام ما برای اعدام شدگان 56 می باشد؛ 9 نفر از اینها افسران نظامی دولت موقت ایران بوده و به نظر می رسد که تعدادی از بقیه نیز کرد نبوده اند. سفارت گمان می کند که رقمی که خلخالی اعلام کرده نسبتا صحیح است، زیرا وی هرگز ارقام اعدامیانش را کتمان نمی کند. شعار عدالت اسلامی خلخالی همچنان «چشم در مقابل چشم» است. در مصاحبه مذکور، خلخالی گفت که سخت ترین مجازاتی که او تعیین کرده است برای مردی بود در مهاباد که دندان یک زندانی را شکسته و او را کور نموده بود. خلخالی گفت که او نیز همان مجازات را برای مرد تعیین کرده بود، ولی چون بستگان شخص مضروب، محکوم را عفو کرده بودند، از کور کردن وی خودداری نمود (روش اسلام).

5 - مطبوعات فارسی زبان و انگلیسی زبان مختصرا این خبر را، که کمیته حقوق بشر سازمان ملل متحد روز جمعه از دولت موقت از ایران خواسته است تا «اعدام های صحرایی کردهای ایرانی» متوقف گردد را درج نموده اند. سفارت از 14 شهریور به بعد که 4 شورشی در سقز اعدام شدند هیچ گزارش دیگری در مورد اعدام ها دریافت ننموده است. به خصوص، در مهاباد به نظر می رسد که بعد از تصرف آن در 12 شهریور هیچ اعدامی صورت نگرفته است.

6- رهبران دولت موقت ایران، همین طور خمینی، با بردن چیزی که آنها آن را یک پیروزی نظامی بر علیه نیروهای شورشی کرد می دانند، اکنون به طور وضوح سعی بر این دارند که با پیشنهادات ارسال کمک به منطقه و رفتار خوب با کلیه شورشیان بجز رهبران آنها، وفاداری آنها را به خود جلب کنند. باید دید که آیا رهبران شورشی کرد در تپه ها به نیروهای دولت موقت اجازه پیشبرد این سیاست را خواهند داد و آیا کردهای منطقه که تحت کنترل دولت هستند واز سیاست های خشن دولت سخت رنجیده اند، مایل به همکاری با دولت موقت در جهت پیاده کردن آرامش هستند.

تامست

منبع: کتاب اسناد لانه جاسوسی - جلد 3 - کتاب 3 - صفحه 801