گفتگو بروس لینگن کاردار موقت سفارت آمریکا با سفیر شوروی

سند شماره (77)

تاریخ: 9 اکتبر 79 - 17 مهر 58

محرمانه

شرکت کنندگان: عالیجناب ولادیمیر وینوگرادف سفیر اتحاد جماهیر شوروی در ایران ال. بروس لینگن کاردار موقت سفارت آمریکا در تهران ایران

صورت مذاکره

موضوع: گفتگو با سفیر شوروی

من یک دیدار تشریفاتی از سفیر شوروی در اقامتگاه او در محل سفارت شوروی (به مساحت 10 هکتار) در مرکز تهران به عمل آوردم. سفیر شوروی به زبان انگلیسی به نحو عالی تکلم می کند. او تقریبا پنجاه و پنج ساله است، لحن بسیار ملایم و آسوده ای دارد و یک مرد بسیار دوستانه ای است. او اکنون 5/2 سال است که در تهران اقامت دارد. قبلاً او سفیر شوروی در ژاپن بوده است(بارایشاور) و قبل از آن نیز سفیر شوروی در قاهره. از قاهره او به عنوان رئیس مشترک (بابونکر) در مذاکرات کنفرانس ژنو درباره خاورمیانه فرستاده شده بود.

همسرش همراه اوست. او سه فرزند بالغ دارد که همگی در علوم فیزیک کسب تحصیل کرده اند. او سه نوه دارد. او اخیرا در بیمارستان شوروی در تهران تحت عمل جراحی آپاندیس قرار گرفته بود.

سفیر گفت در حال حاضر حدود 2500 روسی در ایران با خانواده هایشان اقامت دارند. قسمت اعظم آنها در کارخانه ذوب آهن در اصفهان و در یک نیروگاه برق در اهواز اقامت دارند، این نیروگاه اخیرا در اهواز در دست ساختمان است و یک طرح بسیار بزرگی است که پس از اتمام همه کارها به مقامات ایران تحویل داده خواهد شد. او گفت بجز «چند کارشناس فنی» در شیراز در ایران هیئت نظامی ندارند و تنها سفارت شوروی یک مدرسه چهار کلاسه در محوطه سفارت دارد.

من درباره تجربیات شورویها در ایران نسبت به ظرفیتها و تواناییهای ایران در مورد نگهداری پرسشهایی کردم. سفیر شوروی ظاهرا مواظب آن بود که از هرگونه اظهار نظر انتقادی اجتناب کند مفاهیم نگهداری حفاظتی به ویژه در مورد طرح اهواز با مشکلاتی رو به رو شده بودند. او ذخایر سنگ آهن ایران را دارای کیفیت عالی توصیف کرد و مشکل موجود در اصفهان را به تولید کک از زغال سنگ مربوط دانست و گفت که یکی از دشواریها وادار کردن ایرانیان به کار مؤثر در معادن زیرزمینی است.

ص: 683

سفیر ظاهرا در مورد تعداد بزرگی از ایرانیان که در حال حاضر برای رفتن به ایالات متحده در پی گرفتن روادید هستند کنجکاوی نشان داد، او با انبساط خاطر درباره تضاد بین این موضوع و برداشتهای انتقادی مطبوعات ایالات متحده اظهار نظر کرد.

او ملاقات نیمه شب خود را با طالقانی در همان شبی که طالقانی فوت کرد توصیف نمود. سفیر به تازگی از مسکو بازگشته بود و برای تشریح سیاست شوروی برای طالقانی و به ویژه رد اتهاماتی که به موجب آنها شورویها در کردستان آشوب برمی انگیزند، تقاضای ملاقات با طالقانی را کرده بود. او به طالقانی گفته بود که شورویها در کمک به تجزیه ایران که ممکن است منجر به آن شود که چند حکومت کوچک و ضعیف در مرز جنوبی شوروی به وجود آید نفعی ندارند. او گفت بسیار بهتر است یک ایران مستقل و نیرومند و البته دوست اتحاد شوروی وجود داشته باشد، او از طالقانی پرسیده بود که چه مدرکی درباره درگیری شوروی در این باره وجود دارد. او اشاره طالقانی را به مسلسلهای کلاشینکف مورد طنز قرار داد و گفت این گونه سلاحها ساخته و همه جا پیدا می شود. او از طالقانی خوشش آمده بود زیرا طالقانی شخصی بود که می شد با او گفت و شنود داشت. پس از این ملاقات نیمه شب طالقانی حاضر شده بود مطلب مثبتی درباره منافع شوروی در ایران بگوید و مرگ طالقانی مانع چنین اظهار نظری شده بود.

سفیر درباره بالا گرفتن موج دشواریها در کردستان اظهار سردرگمی کرد. او گفت که انتظار نمی رفت در حال حاضر چنین وضعیتی پیش آید. سفیر اظهار داشت که اطلاعات بسیار ناچیزی درباره دستگاه رهبری کردها دارد.

سفیر گفت که اگر رژیم ایران با کارایی بیشتری با مسئله ملیتها رو به رو نشود ایران در آینده مشکلات جدیدی در مورد «ملیتها» خواهد داشت. او گفت که سعی کرده است وزیران دولت موقت ایران از جمله یزدی را متقاعد سازد. یزدی تأکید کرده بود که درباره حساسیتهای کردها، رژیم ایران آگاهی کامل دارد و در قانون اساسی پیش بینیهایی درباره شوراهای محلی و زبان محلی و غیره به عمل آمده است که انتظارات کردها را رفع خواهد کرد، ولی سفیر گفته بود که اینها همه کافی نیست.

سفیر شوروی آنگاه برداشت مسئله ملیتها را از سوی لنین در اتحاد شوروی برای من به تفسیر تشریح کرد و گفت که این برداشت بعدا ثابت کرد که صحیح بوده است .لنین درباره حق جمهوریها برای جدا شدن پافشاری کرده بود؛ ولی بعد تشخیص داده بود که این جمهوریها نباید جدا شوند، ولی متقاعد شد که دادن حق جدا شدن به آنها برای راضی نگهداشتن آنها لازم است. این مطالب و همچنین تصریحات مفصل دیگری جهت خودمختاری در اتحاد شوروی تا این تاریخ مسئله ملیتها را تحت کنترل نگهداشته است و امروز تحول جامعه شوروی بدون ایجاد مزاحمتی ناشی از مسائل مربوط به ملیتها نشان دهنده عاقلانه بودن برداشت لنین می باشد.

این خطی است که او با ایرانیان در میان گذارده است، ولی متأسفانه آنها قادر نیستند مشکلاتی را که با آنها مواجه هستند به نحو صحیح درک کنند و یا نیاز به برداشت دیگری را در نظر داشته باشند. سفیر، خمینی را به عنوان یک شخصیت سرسخت و غیرقابل انعطاف توصیف کرد و اظهار داشت گفت و شنود با چنین شخصی دشوار است، ولی خمینی در عین حال یک مرد توانایی است. او (وینوگرادف-م) دولت اسلامی را به عنوان یک دولت غیر واقع بین در آینده دراز مدت توصیف کرد و گفت اسلام به عنوان یک نیروی متحد کننده و حکومت کننده در کشوری مانند ایران یک ایدئولوژی کافی نیست.