گزارش وضعیت ایران

سند شماره 125

محرمانه

28 مارس 1979- 8 فروردین 1358

از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران - 3320

به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی

منابع: پرسنل دفتر وابسته دفاعی، رسانه های خبری داخلی

تهیه کننده گزارش: سروان اچ.اف. جانسون، وابسته نیروی هوایی

مقام تأییدکننده گزارش: تی.ای. شافر، وابسته دفاعی

موضوع: گزارش وضعیت ایران، 28 - 27 مارس 1979

16- خلاصه: (بدون طبقه بندی) این گزارش وقایع 24 ساعت گذشته را، از ساعت 12:00

ص: 249

روز 27 مارس تا ساعت 12:00 روز 28 مارس 1979 پوشش می دهد: شامل بازرسی کمیته از محل اقامت وابسته نیروی هوایی. درگیری در گنبد کاووس. وضعیت فرودگاه مهر آباد و وضعیت تهران.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه – غیرقابل رؤیت برای بیگانگان):

[الف]- (بدون طبقه بندی) بازرسی کمیته از محل اقامت وابسته نیروی: بعد از ظهر روز 27 مارس، 16 مرد مسلح به محل اقامت وابسته نیروی هوایی آمدند. وابسته نیروی هوایی در منزل نبود، ولی یک سرایدار افغان در منزل حضور داشت و مشغول به کار بود. مردان مسلح گفتند که از کمیته ظفر به آنجا آمده اند و شخصی به آنها خبر داده است که شش نفر در منزل این آمریکایی پنهان شده اند. سرایدار افغان این اتهام را رد کرد، ولی مأموران کمیته تقاضای ورود به ساختمان را کردند و سرایدار غیر مسلح به آنها اجازه ورود داد. آنها آپارتمان سروان جانسون را مورد بازرسی قرار دادند و چند قلم از اقلام نظامی را مصادره کردند. مأموران کمیته در مورد محل نگهداری اسلحه و تجهیزات ارتباطی از سرایدار افغان بازجویی کردند- او از محل آنها مطلع بود ولی به آنها گفت که اسلحه و تجهیزاتی در ساختمان نیست. مأموران کمیته تقاضای جستجوی سه آپارتمان دیگر را هم داشتند، ولی سرایدار افغان به آنها گفت که ایرانی ها در آنها ساکنند و کلیدی در اختیار او نیست. آنها تهدید کردند که درب آپارتمان ها را خواهند شکست. سرایدارِ سروان جانسون به آنها گفت که ایرادی ندارد، ولی هیچ چیزی در آن آپارتمان ها نیست. این حرف مأموران کمیته را متقاعد ساخت و آنها هیچ خساراتی به ساختمان وارد نکردند. آنها محل را ترک کردند، ولی گفتند که دوباره برای صحبت با مأمور آمریکایی برمی گردند.

نظریات (محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): اگر چه رفتار مأموران کمیته خیلی مؤدبانه بود، ولی آنها مقرراتی را که دولت موقت در ارتباط با اقدامات کمیته ها وضع کرده است، نقض کردند. آنها هیچ حکمی برای تفتیش خانگی به همراه نداشتند، بجز تفنگ هایشان، و ضمناً چیزهایی را هم مصادره کردند. این نمونه ای از عدم کنترل مرکزی دولت بر کمیته ها و خودمختاری کمیته های محلی بود. هر کمیته هنوز به میل خود عمل می کند.

ب- درگیری در گنبد کاووس (بدون طبقه بندی): روزنامه های فارسی زبان گزارش داده اند که در روز 25 و 26 مارس بین ترکمن ها و نیروهای انقلاب درگیری رخ داده است. طبق گزارش روزنامه ها در روز 25 مارس یک روحانی به همراه سربازان انقلاب قصد دستگیری یک قاچاقچی سیگار را داشتند که تعدادی از عابرین مانع از این اقدام شدند و درگیری سر گرفت. در خلال این درگیری یک دانش آموز کشته و یک نفر دیگر مجروح شد. جسد مقتول به بیمارستان شیر و خورشید انتقال یافت. در روز 26 مارس جمعیتی تقریباً 7 تا 8 هزار نفری به سمت بیمارستان راهپیمایی کردند و جسد را تحویل گرفتند و سپس مراسم تشییع و تدفین

ص: 250

بدون خشونت انجام شد. کمیته مرکزی ترکمن صحرا از مردم خواست پس از مراسم تدفین اجتماع کنند. نزدیک به 10 تا 15 هزار نفر حاضر شدند که قرار بود نظر خود را درباره رفراندوم ابراز کنند و به کشتار یک هفته پیش در شهر کردنشین سنندج اعتراض نمایند. در جریان تجمع، تیراندازی بین نیروهای انقلاب و ترکمن ها شروع شد. جمعیت سعی داشت کلانتری پلیس و سربازخانه شهر را اشغال کند که عقب رانده شد. طبق گزارش روزنامه ها، نزدیک به 15 تا 30 نفر در این درگیری ها کشته و بین 50 تا 100 نفر مجروح شدند. روزنامه ها گزارش می دهند که درگیری ها پس از فراخواندن استاندار گرگان به تهران و اعزام نماینده نخست وزیر (آقای رادنیا) به محل، خاتمه یافت.

نظریات (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): این رویداد می تواند شروع جنبش خودگردانی در منطقه ترکمن نشین ایران باشد. کردها در هفته های اخیر آزادی نسبی بیشتری برای اداره امور استان خود یافته اند. به نظر می رسد که ترکمن ها نیز خواهان حقوق یکسانی هستند.

ج- وضعیت مهرآباد (بدون طبقه بندی): وابسته نیروی هوایی صبح روز 28 مارس به فرودگاه مهرآباد رفت. به نظر می رسد که فرودگاه مهرآباد تقریباً به حالت عادی بازگشته است. در طول ساعات پرازدحام صبح، چند هواپیمای خارجی در فرودگاه بود. علاوه بر این، به نظر می رسد که ایرانی ها در حال آزمایش بخشی از ناوگان هوایی خود هستند که قرار است پرواز کند. سه هواپیمای 747، دو هواپیمای 737 و دو هواپیمای 727 در حال تمرین نشستن و بلند شدن از باند فرودگاه بودند. هواپیمای شاهین (که قبلاً متعلق به شاه بود) نیز در جدول پروازها قرار داشت.

د- وضعیت تهران و سفارت:

(1) شهر تقریباً وضعیتی عادی دارد. در طول 24 ساعت گذشته گزارشی از تظاهرات به دستمان نرسیده است. با وجود این، وابسته نیروی هوایی دیده بود که جمعیتی نزدیک به 1500 تا 2000 نفر در ساعت 11:30 در مقابل درب اصلی دانشگاه تهران تجمع کرده اند. دلیل تجمع آنها مشخص نبود و وابسته نیروی هوایی نیز آنجا را ترک کرد.

(2) محوطه سفارت تا امروز صبح زود آرام بود تا اینکه محافظان سفارت شروع به تیراندازی هوایی کردند. علت آن مشخص نبود- شاید از روی بی حوصلگی.