گزارش سیاسی وقایع پاکستان

سند شماره (60)

تاریخ: 29 مرداد 1358- 20 اوت 79

سری

از: سفارت آمریکا در اسلام آباد

به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی. سی.

موضوع: ضیاءالحق سپهبد اقبال را در غیاب خود به عنوان معاون خود برگزیده است.

1- (تمام متن سرّی است) 2- رئیس جمهور ضیاءالحق در حرکتی که باعث شگفت زدگی ناظران گردید، معاون خود در ستاد ارتش یعنی سپهبد محمد اقبال را به عنوان معاون خود انتخاب کرد تا در مدتی که وی در تاریخ 21-19 اوت در عربستان سعودی به سر می برد به رتق و فتق امور بپردازد.

3- علت این حرکت نیز ظاهرا عدم توانایی رئیس قوه قضائیه پاکستان، که از نظر قانون اساسی

ص: 442

جانشین منصوب رئیس جمهور است، به بازگشت به پاکستان می باشد. چون وی در حال حاضر در انگلستان به سر می برد تا معالجات سرطانی همسرش به پایان برسد. چون سرپرست دیوان عالی قضایی نیز یک فرد غیرمسلمان است، طبق قانون اساسی نمی تواند به عنوان رئیس جمهور خدمت کند. ضیاء به سرعت قانون اساسی را اصلاح کرد تا او بتواند معاون خود را به سرعت انتخاب کند. طبق اصلاحیه 1978 ضیاء به عنوان رئیس حکومت نظامی اختیار دارد خود و یا فرد دیگری را پس از استعفای رئیس جمهور وقت به عنوان رئیس جمهور اعلام نماید.

4- تعیین اقبال به عنوان معاون رئیس جمهور بسیاری را به این فکر انداخته است که در رده های بالا احتمالاً تغییراتی به وجود خواهد آمد. اقبال یکی از دو یا سه ژنرال عالیرتبه ای است، که در اخراج ذوالفقار علی بوتو با ضیاء در ژوئیه 1977 همکاری داشته و همه معتقدند که اگر رهبریت ارتش تصمیم به تعویض ضیاء بگیرد، وی حتما به عنوان جانشین وی عمل خواهد کرد.

5- علاوه بر این شایع شده بود که احتمالاً یک «دولت ملی» به ریاست یک مقام نظامی عالیرتبه به غیر از ضیاء منصوب خواهد شد تا در دوران انتخابات امور را در دست بگیرد. شایعات دیگری نیز ساخته شده که حکایت از آن دارد که ضیاء می خواهد با توسل به همکاران خود در ارتش کشور را رها سازد، ولی در عین حال آن را به دست یک رهبریت غیرنظامی نسپارد. بعضی خبرنگاران نیز گزارشهای تأیید نشده ای را ذکر می کنند که طی آنها ضیاء املاکی را در ساکرامنتوی کالیفرنیا خریداری و قبل یا بعد از انتخابات به همراه خانواده اش به آنجا خواهد گریخت.

6- البته همیشه در مورد رهبران پاکستان این گونه شایعات رواج می یابد، لیکن در این زمان و در حالی که همسر و دختران ضیاء در آمریکا به سر می برند، انتصاب اقبال به سمت معاونت ریاست جمهوری این شایعات را اعتبار و قوت بیشتری می بخشد.

7- از طرف دیگر، ما (با استفاده از منابع خود) توضیح رسمی رضایتبخشی را در مورد تعیین اقبال به عنوان معاون رئیس جمهور و معاون رئیس حکومت نظامی دریافت کرده ایم. در سفرهای قبلی ضیاء به خارج از کشور، وی همیشه رئیس دیوان قضائی را به عنوان جانشین ریاست جمهور و مهمترین عضو شورای نظامی را به عنوان معاون خود در حکومت نظامی برمی گزید. به عنوان معاونت ستاد ارتش، اقبال عالیرتبه ترین مقام نظامی پاکستان است و با وجود غیبت رئیس دیوان قضایی وی مناسبترین شخص برای احراز معاونت ریاست جمهور و معاونت حکومت نظامی می باشد.

8- سفر ضیاء به عربستان سعودی نیز گویا بسیار مهم است و نمی تواند به تعویق افتد علاوه بر انجام فرایض عمره، وی گویا می خواهد با کمک پولهای عربستان سعودی مشکلات اقتصادی کنونی پاکستان را از بین ببرد. سعودیها هنوز 200 میلیون دلاری را که قرار بود به عنوان زکات به پاکستان بدهند، تأمین نکرده اند. وی اگر می توانست سفر خود را به تعویق اندازد حتما این کار را می کرد و تمام اختیارات را به فردی که می تواند آنان را تحت کنترل داشته باشد نمی داد. لیکن هنگامی که لازم باشد برای یک مدت 10 روزه به هاوانا برود، باید تصمیم دیگری را اتخاذ نماید.

9- به نظر ما مسئله انتصاب جانشین تنها یک مسئله موقتی است و موضوع دیگری نمی تواند باشد.