گزارش تحولات انقلاب

سند شماره 49

سری

تاریخ: 18 اوت 1978 - 27 مرداد 1357

[صفحه 4 و 5، گزیده هفتگی]

خاورمیانه

شاه ایران برنامه های جدیدی برای اعطای آزادی های سیاسی در کشور را اعلام نموده است و مقامات دولت علیرغم بروز آشوب های جدید اصرار می ورزند که برنامه اجراء خواهد شد.

شاه در 5 اوت در سخنرانی سالیانه روز قانون اساسی (مشروطیت - م) اعلام نمود که انتخابات مجلس که برای سال آینده برنامه ریزی شده، آزاد خواهد بود. در انتخابات اخیر در میان چندین نامزد انتخاباتی تأیید شده، انتخاب آزاد بود ولی ظاهراً در آتیه هر کسی برای انتخاب شدن آزادی عمل خواهد داشت.

این گام قسمتی از برنامه درازمدت شاه برای ایران می باشد. در طول سالیان وی مکرراً اصرار ورزیده، زمانی که او به این نتیجه برسد که مردم آمادگی برای فعالیت سیاسی آزاد دارند وی اجازه آن را خواهد داد. او همچنین امیدوار است که اعطای آزادی ها برای دستیابی به پیامدی مسالمت آمیز کمک نمایند.

شاه آگاه بود که در اعلام برنامه برای انتخابات آزاد با خطراتی مواجه خواهد شد. برخورد آزادانه تر وی با اختلاف عقیده (مخالفان عقایدش - م) در طول دو سال گذشته، منجر به تکرار تظاهرات خشن خصوصاً توسط بنیادگرایان اسلامی شد که امید داشتند با فشار امتیازات سیاسی بیشتری از وی بگیرند. بنیادگرایان همچنین با اصلاحات اجتماعی جدید شاه مخالف هستند.

هفته گذشته آشوب های وخیم جدیدی بروز نمود ولی احتمالاً نتیجه مستقیم اعلام شاه نبوده است. علت اصلی تظاهرات به نظر می رسد که دستگیری یک رهبر مذهبی بوده باشد که شاه را در حضور جمع مورد تقبیح قرار داد. در اصفهان اغتشاش آنچنان وخیم بود که حکومت نظامی اعلام شد. در 15 سال گذشته این اولین باری بوده که دست به چنان اقدامی زده شده است.