وضعیت سیاسی پاکستان

سند شماره (75)

تاریخ: 25 مهر 1358- 17 اکتبر 79

خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در اسلام آباد

به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی. سی. - فوری

موضوع: (خیلی محرمانه) حکومت نظامی مقررات منع عبور و مرور شدیدتری را در پیش می گیرد

1- (خیلی محرمانه) تمام متن، تنها پاراگراف 10 دارای طبقه بندی غیر قابل رؤیت برای بیگانگان می باشد.

2- خلاصه: در طول هیجده ساعتی که از اعلام تصمیم رئیس جمهور ضیاء مبنی بر به تعویق افتادن انتخابات 17 نوامبر برای مدت نامعلوم و تشدید کاربرد مقررات منع عبور و مرور گذشته، اقدامات دولت وی بسیار سریع و دراماتیک بوده است. بسیاری از رهبران سیاسی در منازل در توقیف به سر می برند و حداقل دو روزنامه تعطیل گردیده عکس العمل عمومی تا به حال آرام بوده است.

3- سخنرانی ضیاء و اجرای سریع تغییرات اعلام شده، ظاهرا مدت حکومت نظامی ضیاء را نامحدود کرده است. در مرحله بعدی اقدامات شدیدتری اتخاذ خواهد شد. (پایان خلاصه)

4- حکومت نظامی رئیس جمهور ضیاءالحق سریعاً به اجرای اقدامات اعلام شده در سخنرانی 16 اکتبر رئیس جمهور مبادرت ورزید. عکس العمل عمومی آرام و توأم با شگفتی در قبال ماهیت همه گیر اقدامات حکومت نظامی بوده است.

5- توقیف سیاستمداران: درست پس از سخنرانی ضیاء ظاهرا عملیات گردآوری رهبران سیاسی از تمام طیفهای سیاسی آغاز شده و بسیاری از آنها برای مدتی حدود سه ماه در محل سکونت خود در توقیف به سر خواهند برد. اصغرخان سرپرست حزب طریق استقلال حدود نیمه شب در لاهور دستگیر و به محل سکونت خود در ABBOTTABAD منتقل گردید. بیگم نصرت بوتو و دخترش بی نظیر و رهبران دیگر حزب خلق پاکستان در کراچی و لاهور در منازل خود در توقیف به سر می برند. با دیگران نیز رفتار مشابهی شده است: میان طفیل امیر جماعت اسلامی، نواب زاده نصراللّه خان، معاونت اتحاد ملی پاکستان، مولانا مفتی محمود رهبر اتحاد ملی پاکستان، و حنیف رامی از حزب موسوی. هنوز معلوم نشده است که برای سیاستمداران مهم دیگر از قبیل پیرپاگارا رهبر مسلم لیگ پاکستان، میرغوث بیزنجو رهبر حزب ملی پاکستان و رهبران حزب ناسیونال دموکراتیک چه رخ داده است.

6- تعطیل روزنامه ها: با ترس از خطر سانسور، روزنامه های غیروابسته مانند «روزنامه مسلمان» اسلام آباد در تاریخ 17 اکتبر سرمقاله «ملایمی» را منتشر نمود. در یک حرکت ناگهانی دیگر، حکومت نظامی اقدام به تعطیل دو روزنامه دیگر حزب خلق پاکستان با نامهای «مساوات» و «صداقت» در لاهور و کراچی نمود. دیگر روزنامه های مخالف با حکومت نظامی در تاریخ 17 اکتبر منتشر شدند، لیکن قرار است روزنامه های بیشتری تعطیل گردد.

7- تعطیل دفاتر احزاب سیاسی: بنا به گزارشهای رسیده، در شبهای 16 و 17 اکتبر حکومت نظامی

ص: 469

اقدام به تعطیل دفاتر احزاب سیاسی و مصادره نمودن اموال حزبی در سرتاسر کشور نمود.

8- تشنجات ماقبل سخنرانی: ساعاتی قبل از ایراد سخنرانی توسط ضیاء، مقام سفارت با ژنرال و (وزیر فدرال) فیض علی چیشتی و سرپرست مسلم لیگ پاکستان پیرپاگارا گفتگو کرد. ژنرال چیشتی به سرپرست وابسته نظامی آمریکا که در حال عزیمت از آن کشور بود گفت که ضیاء قانون اساسی را به حالت تعلیق درخواهد آورد، که ظاهرا اشاره ای بود به تشکیل دادگاههای نظامی با تفوق در امور قضائی، دیگر نکات مطروحه نیز در تلگرام مرجع (الف) و سخنرانی ضیاء آمده است. چیشتی گفت او در تهیه پیش نویس سخنرانی ضیاء کمک کرده بود، و گفت که حکومت نظامی «انعطاف بسیاری» از خود نشان داده و این اقدامات می بایستی مدتها قبل صورت می گرفت. چیشتی گفت که در تاریخ 17 اکتبر با ضیاء در مورد تغییرات انجام شده در حکومت نظامی ملاقاتی خواهد داشت.

9- در ملاقات صبح روز قبل (16 اکتبر) پیرپاگارا به مقام سفارت گفت که او نیز مانند دیگران منتظر لغو انتخابات به دستور ضیاء بوده است. وی گفت به نظر او ضیاء بالاخره تصمیم به تشکیل یک «حکومت ملی» خواهد گرفت، تا بر کشور تا زمان رسیدن موقع مناسب برای برگزاری انتخابات (اواخر سال 1981 یا 1982) حکومت کند. وی گفت اعضای این حکومت ملی احتمالاً عناصر مرکزی طیف سیاسی چون خودش به صورت یک حزب خواهند بود. پاگارا پیش بینی کرد که ضیاء در تاریخ 16 اکتبر برنامه تشکیل حکومت ملی را اعلام نخواهد کرد، چون به گفته وی، ضیاء جرئت ندارد تمام برنامه های خود را به یکباره اعلام نماید.

10- اظهارنظر: تحلیل تأثیرات حرکات دراماتیک ضیاء در تلگرام سپتامبر خواهد آمد. در حال حاضر هدف تقویت حکومت نظامی و ایجاد یک نظم تحمیلی به دنبال آشفتگی و عدم اطمینان چند هفته و چند ماه اخیر است. پیش بینی پیرپاگارا در مورد تشکیل احتمالی حکومت ملی توسط ضیاء در گزارشهای سازمان سیا (و دیگران) منعکس شده است، که نشانگر احتمال عقب نشینی سمبلیک حکومت نظامی در موضع قدرت و یا خروج افرادی چون ضیاء از ارتش برای اداره حکومت جدید خواهد بود.

11- واضح است که مرحله اول حکومت نظامی دوران مابعد از بوتو که یک رژیم واسطه یا میان دوره ای بود، علیرغم 28 ماه حکومتش به پایان رسیده است. سپیده دم مرحله دوم نیز با آغاز کار جمعیت 75 میلیونی پاکستان به طرز عادی در صبح روز 17 اکتبر شروع شده است. هنوز گزارشی حاکی از وجود اغتشاشات نرسیده است، لیکن هنوز معلوم نیست که اگر کسی بخواهد به این اقدامات غیر قانونی بپردازد آیا با دولت نظامی مصمم تر و خشن تر از گذشته درگیر خواهد شد. گذشته از انتخابات واقعی، مرحله دوم از استبداد بیشتری برخوردار خواهد بود، و آنها که کنترل امور را به دست دارند می خواهند آنقدر بر اریکه قدرت باقی بمانند تا بتوانند بر صحنه سیاسی، اجتماعی و اقتصادی این کشور فقیر و ناامن تغییراتی را تحمیل نمایند.