وضعیت اقتصادی پاکستان

سند شماره (50)

تاریخ: 3 مرداد 1358- 25 ژوئیه 79

خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در اسلام آباد

به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی. سی.

موضوع: خورشید احمد بودجه سالهای مالی 80/1979 را مورد بررسی قرار می دهد

1- در تاریخ یکم مردادماه، پروفسور خورشید احمد سرپرست و معاون اسبق ریاست کمیسیون برنامه ریزی و سرپرست کنونی مؤسسه جدید انستیتوی مطالعات خط مشی ها، تحلیل و توصیه های خود را در مورد بودجه سالهای 80/1979 علنا اعلام کرد. گزارش پروفسور خورشید نشانگر افکار وی به عنوان یک اقتصاددان و نظریات بنیادگرایانه اسلامی او می باشد.

با حمایت از ایجاد یک استراتژی جدید اقتصادی برای پاکستان که بر رشد و تساوی حاصل از توزیع دوباره ثروت، رجعت به سبک زندگی توأم با صرفه جویی بیشتر، و تأکید بر رفاه اجتماعی و تأمین نیازهای اساسی انسانی استوار باشد، وی انتقادهای قابل درک تر و نظریات مفهوم تری را در رابطه با این بودجه مطرح می سازد. وی این بودجه را در رابطه با مخارج عادی سنگین اعلام کرد و گفت که بودجه کنونی ادامه سیاستهای رژیم گذشته در مخارج عمرانی و سیاست مالیاتی و وارداتی کهنه بوده و نمی تواند مصرف کالاهای تجملاتی را کاهش داده و بیشترین فشار را بر کسانی وارد می آورد که قادر به پرداخت هزینه ها نیستند. در رابطه با اصول اسلامی، گزارش بودجه مزبور را «نقطه اوج اعلامیه دوازدهم ربیع الاول» می خواند (اعلام نظام اسلامی در پاکستان) که بخصوص در رابطه با زکات و عشر که بنا به اعتقاد خورشید در نظام مالی یک دولت دارای گرایشات اسلامی و سیستم بانکی بدون بهره که در بودجه کنونی عنوان نشده باید جای داشته باشد. توصیه های مطروحه در گزارش به مخارج ناشی از این بودجه توجه داشته، و نشانگر خواست خورشید در کاهش یافتن قسمتهای به هدر رفته بودجه و عدم توزیع

ص: 429

صحیح مصارف می باشد. او میل دارد که میزان کاهش برابر با 6 میلیارد روپیه شود و با استفاده از بخشهای خصوصی شکاف مالی 1/11 میلیارد روپیه ای به 5/2 - 2 میلیارد روپیه کاهش پیدا کند.

2- خورشید احمد توصیه می کند که مخارج غیر عمرانی (مخارج عادی) از 1/29 میلیارد روپیه به 1/27 میلیارد روپیه کاهش پیدا کند، لیکن با وجود اینکه به اهمیت دفاع واقف است، توصیه می کند که مخارج دفاعی حدود 40 درصد مخارج عادی را تشکیل داده و حدود 2 درصد (5/23 میلیون روپیه) کاهش پیدا کند تا نشان دهد که ارتش نیز مایل است که مخارج به طور کلی کمتر شود. وی مایل است که تمام موارد دیگر نیز 10 درصد کاهش یابند تا 275 میلیون روپیه صرفه جویی شود. وی 726 میلیون روپیه نیز در سوبسیدها و منجمله سوبسید گندم و حذف سوبسید کشاورزی در مورد مزارع کمتر از 25 هکتار، کاهش توصیه کرده است. وی در رابطه با سوبسیدها می گوید: در پاکستان از نظر اقتصادی و اجتماعی سوبسیدها قابل توجیه نیستند. با این وصف وی از جرح و تعدیل سوبسید کود شیمیایی در بودجه عمرانی مانند سوبسیدهای مخارج عادی حمایت می کند که تا 97 میلیارد روپیه کاهش پیدا کند (معذالک گذشته از شایستگی نظام قیمت گذاری دوگانه، مشکلات مربوط به مدیریت تفویض سوبسید کشاورزی به کشاورزان کوچکتر بسیار زیاد بوده و احتمالاً عمل نخواهد شد). علاوه بر این وی یادآور می شود که مدیریت مدنی به عنوان درصدی از هزینه های تولید ناخالص ملی دو برابر مدیریت مدنی هند و چند برابر مدیریت کشورهای رو به رشد است.

3- وی توصیه می کند که سطح مخارج عمرانی معادل 19 میلیارد روپیه سال گذشته شود، یعنی ترکیبی از: 1) کاهش یکسان 5 درصدی یا 1/1 میلیارد روپیه ای، 2) کاهش 2 میلیارد دلاری چند پروژه از قبیل ذوب آهن و کارخانه سیمان و کود شیمیایی و پروژه های دیگری که همچون مجتمع ورزشی اسلام آباد و چند ساختمان دیگر ضرورت چندانی ندارند و 3) کاهش سوبسید کود شیمیایی که در بالا گفته شد. در کنفرانس مطبوعاتی 22 ژوئیه، پروفسور خورشید احمد گفت با بهبود مدیریت پروژه ها و بدون ضربه زدن به پیشرفت پروژه ها می توان کاهش های پیشنهادی وی را عملی کرد. وی گفت که در زمان ریاست کمیسیون برنامه ریزی، شاهد آن گونه مصارف و فسادهایی بوده است که بالاخره دریافته است که با کنترل دقیق پروژه ها از به هدر رفتن پولهای زیادی می توان جلوگیری به عمل آورد.

4- پروفسور خورشید تأثیر کلی تورم ناشی از نظام مالیاتی بودجه کنونی را حدود 30-25 درصد برآورد کرده و می گوید: «در انتخاب این مفادی که مالیات در مورد آنها وضع شده، طراحان بودجه بر کالاها و خدماتی انگشت گذاشته اند که بر افراد عامی تأثیر می بخشد.» وی سیاست دولت را در مورد واردات (اسلام آباد 7510) محکوم کرده و می گوید که این سیاست نمی تواند مصرف کالاهای تجملی را محدود نماید و علاوه بر این اعلام می دارد که بودجه جدید وابستگی پاکستان را به کمکهای خارجی افزایش می دهد، در حالی که این کشورها روزبه روز از تمایلشان به افزایش کمکها به پاکستان کاسته می گردد. او هیچ گونه توصیه کمی را در رابطه با کاهش مربوط به مشکلات منابع مطرح نمی سازد ولیکن می گوید که باید به بخش خصوصی اجازه داده شود تا از پاکستانیهای مقیم خارج پولهای بیشتری را جذب نموده و تحرک بخشند. اگر وجود مالیاتهای جدید ضرورت یابد، سیاست کلی مالیاتی باید اصلاح گردد تا ارزیابیها دقیق تر و مالیاتها مترقی تر گردد. ولی گزارش وی اصلاً به مطرح کردن مالیات بر درآمد کشاورزی که می تواند تا حدودی شکاف موجود یعنی کمبود منابع را پر سازد نمی پردازد.

ص: 430

5- اظهارنظر: گزارش وی همان چیزهایی را مطرح می کند که جامعه بین المللی از مدتها قبل در مورد مخارج و هزینه های سنگین دولتی، سوبسیدهای بسیار و وابستگی بیش از حد به منابع خارجی به دولت پاکستان گوشزد می کرده است. توصیه های مطروحه در گزارش در مورد مخارج به پروژه های خاصی می پردازد که عملی نیستند. در رابطه با منابع، او به جزئیات نمی پردازد. خورشید نیز مانند بسیاری از منتقدین بودجه خواستار بودجه فاقد افزایش مالیات (بخصوص افزایش بودجه ای که بر فقرا و تهیدستان یعنی تقریباً همه افراد کشور فشار وارد می آورد) می باشد، لیکن پیشنهادات وی که بر ترغیب بر سرمایه گذاریها استوار است برای رسیدن به این هدف آنقدر قانع کننده نیست، که بتواند منابع موجود بخش خصوصی را با عدم اطمینان موجود در زمینه های سیاسی و اقتصادی تحرک بخشد.

6- نسخه هایی از خلاصه گزارش 35 صفحه ای خورشید به بخشهای خاور نزدیک/ دفتر روابط عمومی، روابط بین المللی EB/ OMA/ REC و و خزانه داری، OASIA(مک فادن) ارسال می گردد.