هیئت نظامی ایالات متحده آمریکا در ارتش ایران

سند شماره (61)

بدون طبقه بندی

تاریخ : 18 سپتامبر 1961 - 27 شهریور ماه 1340

فقط برای مسئولین - سفارت آمریکا، تهران

شماره : 136

موضوع : افزایش احتمالی پرسنل نظامی آمریکا در ایران

پرسنل واحدهای نقشه برداری مهندسی ارتش آمریکا، متشکل از تقریباً 30 افسر کادر و افسر وظیفه از سال 1956 تحت مدیریت و جمعی بخشی مهندسی پادگان خلیج بوده اند. گروه مذکور ستاد عملیاتی از گردان 30 مهندسی (پایگاه نقشه برداری) را شکل می داد: این گروه بعداً توسط دسته 329 مهندسی (بررسی زمین شناسی) که آن نیز دارای استعداد 30 افسر کادر و افسر وظیفه بود، جایگزین شد. این واحد و واحدهای قبلی، تحت مفاد توافقنامه ای بین ارتش آمریکا و ارتش شاهنشاهی ایران که در 10 فوریه 1955 (21 بهمن 1344 - م) امضاء شده، وارد ایران شده بودند. مقصود از توافق مذکور اجرای یک طرح مشترک نقشه برداری در ایران بود، این طرح در پنج سال گذشته در دست اجراء بوده است. سرهنگ تی. دبلیو. ویت چرچ افسر فرمانده گردان 64 مهندسی (پایگاه نقشه برداری) به سفارت اطلاع داده است که نظر به عدم رضایت از پیشرفت برنامه نقشه برداری به خاطر کمبود تعداد پرسنل مهندسی شاغل در طرح، تصمیم گرفته اند که دسته 329 مهندسی را ترخیص و آن را با گردان 64 مهندسی با استعداد 300 افسر کادر و وظیفه جایگزین سازند. آن دسته ترخیص شده است و پیش قراولان گردان 64 مهندسی، متشکل از تقریباً 50 افسر کادر و وظیفه وارد ایران شده و بخشهایی را در تهران و استانها مستقر ساخته اند.

کپی مدارک زیر توسط فرمانده دسته ای از گردان 64 مهندسی به سفارت داده شده است: الف) ترتیبات همکاری بین ارتش شاهنشاهی ایران و ارتش آمریکا برای انجام عکاسی هوایی، کنترل زمین شناسی و نقشه برداری از ایران «مورخ 10 فوریه 1955، امضاء شده توسط سرتیپ هدایت، رئیس وقت ستاد مشترک ارتش شاهنشاهی ایران و سرلشگر جان. ام. ویلیامز معاون وقت ستاد G -2ارتش آمریکا؛ ب) یک یادداشت تفاهم بدون تاریخ برای کار کنترل زمین شناسی در ایران بین «خدمات نقشه ای ارتش آمریکا» و «سازمان جغرافیایی ارتش شاهنشاهی ایران»، امضاء شده توسط سپهبد نوتاش از ارتش شاهنشاهی ایران و سرهنگ جی. دی. ابل از خدمات نقشه ای ارتش آمریکا؛ ج) یادداشتی از خلاصه مذاکراتی که منجر به طرح مشترک ارتشهای ایران و آمریکا شده است و همچنین جزئیات کامل روشهای فعال سازی این پروژه، کپی این سه یادداشت به ضمیمه ارسال شده است.

قابل توجه این است که «ترتیبات همکاری» تعداد پرسنل نظامی آمریکایی شاغل در این طرح را قید نکرده است، در حالی که پاراگراف b 4 (2) و (3) از «یادداشت تفاهم» بیان می کند که «ارتش آمریکا مسئول تأمین مهندسین پروژه که دارای اختیارت کاملی در اجرای طرح هستند، می باشد.» و «تأمین 15 تا 20 تکنسین آمریکایی دیگر در صورت نیاز» این سند حاوی مذاکرات مقدماتی است که آن نیز حاوی پاراگراف 5 (U)می باشد که قید نموده: «در توافقی که در 18 ژانویه 1956 در ایران به عمل آمد، مجوز ورود 30 نفر پرسنل به ایران صادر شد». در هیچ جای دیگر این اسناد از تعداد پرسنل آمریکایی مجاز برای اجرای طرح نقشه برداری مشترک در ایران، ذکری به میان نیامده است.

ص: 575

سرهنگ دوم ویت چرچ می گوید به او دستور داده شده که گردان 64 مهندسی را (که در حال حاضر مشغول تکمیل پروژه ای در لیبی است) با نیروهای اضافی به اینجا بیاورد و تا ماه می یا ژوئن 1962 (خرداد 1341 - م) تمامی گردان در ایران خواهند بود. وی هیچ اطلاعی از ترتیبات رسمی بین ایران و آمریکا برای پذیرش واحد خود ندارد، گرچه می داند که سرلشگر بهروز، رئیس سازمان جغرافیایی ارتش شاهنشاهی ایران از این طرح باخبر بوده و از آن استقبال می کند.

اخیراً سرهنگ دوم ویت چرچ با سفیر ملاقات نمود و مفاد اطلاعاتی که در بالا بیان شد را در اختیار او گذارد. وی توضیح داد که تمامی نیروهای واحد او در ظاهر تحت عنوان مستشار عمل کرده و از پوشیدن علائمی که آنان را جزء واحد نیروهای آمریکایی نشان دهد، خودداری خواهند وزید.

وی افزود به غیر از 12 خانواده از اعضای این واحد که در تهران مستقر می شوند، هیچ همراه دیگری با واحد وی نخواهد بود. سفیر خاطرنشان ساخت که سرازیر شدن 300 نفر از پرسنل نظامی آمریکایی دیگر به ایران می تواند به مشکلات جدی در روابط عمومی منجر شود و اظهار امیدواری کرد که پرسنل گردان 64 مهندسی، قبل از ورودشان به ایران، به طور دقیق غربال و راهنمایی شوند.

روز 16 سپتامبر، سرهنگ دوم هیوبارد از دفتر بازرسی کل نیروی مهندسی ارتش آمریکا با یکی از مقامات سفارت تماس گرفت و این مقام به او گفت که اعزام گردان 64 مهندسی به ایران باعث غافلگیری و تعجب سفارت شده است. سرهنگ دوم هیوبارد قول داد که در بازگشت به واشنگتن در مورد هماهنگی در این موضوع تحقیق خواهد کرد.

از طرف سفیر:

اریک ای. اولاشین معاون ویژه سفیر MSP رونوشت:

به سفیر، وزیر مختار، SA، مشاور سیاسی ژنرال هایدن در آرمیش سرگرد شرمن در بخش خلیج