هدف ها و مقاصد هیئت اعزامی آمریکا در ایران - سال ۱۳۵۶

سند شماره (۵)
از: سفارت آمریکا - تهران
تاریخ: ۱۱ ژانویه ۷۸ - ۲۱ دیماه ۱۳۵۶
به: وزارت امور خارجه
طبقه بندی: سری
مراجع: (A ) وزارت خارجه ۲۹۵۴۸۶، (B ) وزارت خارجه ۲۹۱۲۷۷، (C ) تهران ۳۶۷.
موضوع: هدفها و مقاصد سفیر در ایران من با کمال خوشحالی استفاده می‌کنم تا در این تلگرام هوایی در مورد مسئله زیر با شما بحث کنم.
یعنی مسئله راه‌هایی که من ادامه می‌دهم تا اطمینان حاصل کنم که این هیئت اعزامی به صورت فعالی اهداف و مقاصدی را که دولت ایالات متحده امیدوار است در ایران داشته باشد، دنبال می‌کند. در مرجع (C ) «تیم کشوری» و من نظریاتمان را در مورد اظهار نظرهایی که مرجع A فرستاده بود اظهار داشتیم. ما گفتیم که آن اظهارنظرها را یک برنامه رضایت‌بخش و منطقی برای دیپلماسی خودمان می‌دانیم.
اولین کار من برای رسیدن به این برنامه، سازماندهی بود. من سعی کرده‌ام که تیم کشوری را به صورت یک تشکیلات یکپارچه و متحد درآورم. برای انجام این کار من جلسات روزانه ای برای این تیم ترتیب داده‌ام و مخصوصاً رئیس مستشاری نظامی را در این جلسات روزانه شرکت می‌دهم. نظر به این که او کنترل عظیم ترین عنصر مأموریت (یعنی بیش از ۱۳۰۰ افسر نظامی ایالات متحده، افراد نام نویسی کرده و کارمندان معمولی ایالات متحده) را به دست دارد و اداره پرخرج ترین برنامه را (یعنی ۱۸ میلیارد دلار) به عهده دارد. من معتقدم که این حرکت من فعال بودن سازمان این مأموریت را به طور چشمگیری افزایش داده است. بدنبال طرح‌هایی که من در مأموریت‌های بزرگ دیگرم به کار بردم سعی می‌کنم که بیشترین حجم ممکن فعالیت‌هایمان را در جلسات روزانه متمرکز کنم، تا هر عنصر تیم کشوری از فعالیت‌ها و مشکلات بقیه اعضای تیم آگاهی پیدا کند. من گسترده ترین تشریک مساعی اطلاعاتی ممکنه را در بین اعضای تیم کشوری، و شرکت اعضاء را در تنظیم صلاح‌دیدهای سیاسی تحت ریاست معاون هیئت اعزامی تشویق می‌کنم.
بر مبنای این پایه تشکیلاتی، هیئت اعزامی این وظیفه را به عهده گرفته که طرح‌های متعدد و پیچیده را عملی سازد. من آنها را تحت عنوان‌های اصلی که در مرجع A به کار رفته دوباره بررسی خواهم کرد.
الف) یک رابطه سیاسی اقتصادی طولانی و محکم بر پایه اعتماد و اطمینان.
زمانی که دولت کارتر سرکار آمد، شاه و دولت ایران درباره علاقه او به این منطقه از جهان، تعهدات او به توافقنامه‌های گذشته و موضع‌گیریش در مورد شاه به عنوان یک حاکم مطمئن نبودند. در نتیجه دیدار شاه از ایالات متحده در واشنگتن در نوامبر و دیدار رسمی پرزیدنت کارتر از تهران در اواخر دسامبر، این شک و تردیدها کاملاً از بین رفت. در نتیجه انعکاس این وضعیت، من احساس می‌کنم که توانسته‌ام آن رابطه اعتماد و اطمینان را با شاه توسعه دهم. من به طور منظم با او صحبت‌های طولانی در مورد تمام مسایل داشته‌ام و این صحبت‌ها و مباحثه‌ها از دو طرف با کمال صراحت و صداقت همراه بوده است.
برای ادامه دادن این نوع رابطه لازم است که من برای او اطلاعات مهمی در مورد مسایلی که مورد علاقه دو طرف است، مانند خاورمیانه، مذاکرات سالت، مذاکرات اقیانوس هند و غیره تهیه کنم. با وجود اینکه رئیس جمهور به طور واضح مشخص کرده که مایل است این نوع اطلاعات به شاه برسد، ولی بوروکراسی حاکم بعضی مواقع مانع از آن می‌شود که این مطالب به موقع به نظر شاه برسد.
من در مورد این مسایل همچنان بر واشنگتن فشار خواهم آورد.
من همچنین پیشنهاد می‌کنم که گاه‌گاهی رئیس جمهور به طور مستقیم با شاه ارتباط برقرار نماید. این تماس‌ها در مورد مسایلی خواهد بود که بین دو رهبر (کارتر و شاه) بحث شده است. البته من از هر مکاتبه ای که از طرف رئیس جمهور به ابتکار خود واشنگتن به وجود بیاید قدردانی می‌کنم. نظر به اینکه کادر رهبری این کشور بسیار شخصی و خصوصی است، بنابراین این گونه ارتباط‌های شخصی بهترین وسیله برای به وجود آوردن اعتماد است.
در رابطه با سیاست جدید آزادی در ایران، سفارت نامه‌ها و تماس‌هایی از طرف گروه های مخالف داشته است. ما به این‌ها جواب داده ایم و محتاطانه سعی کرده ایم که طیف وسیعی واسطه در این گروه‌ها که خارج از «حلقه رسمی رابط‌های سفارت» هستند به وجود بیاوریم.
در مورد مشکلات اقتصاد بزرگ، ما گفتگوهای متمرکز را با وزرای جدید و جوان کابینه آموزگار که از نظر فنی صالح هستند، شروع کرده ایم. به عقیده من هم برای ایالات متحده و هم برای ایران مفید خواهد بود اگر ما از هیئت خارجی بین المللی مانند بانک جهانی بخواهیم که مطالعات متمرکزی را در مورد آینده اقتصاد ایران، در زمانی که منابع نفتی دیگر پیشرفت ایران را پی ریزی نخواهد کرد، انجام دهد. با وجود اینکه این بانک موافق این برنامه است، ولی من مقاومت‌هایی از جانب ایرانیان در مورد این عقیده مشاهده نموده ام، اما به کوشش‌هایم در این مورد ادامه می‌دهم.
ب) روابط رو به افزایش در زمینه‌های غیر نظامی بین ایران و آمریکا.
ما معتقدیم که موفقیت چشمگیری در توسعه روابط ایران و آمریکا در زمینه انرژی، بخصوص نفت داشته ایم. ایران اولین کشوری بود که خواستار ثابت نگهداشتن قیمت نفت اوپک در سال ۱۹۷۸ شد. ایران همچنان به عنوان یک منبع نفتی مطمئن برای ایالات متحده و نزدیک‌ترین دوستان ما باقی می‌ماند. یک قسمت از این پیشرفت به خاطر وضعیت ذخیره نفتی جهان بود، قسمتی دیگر به خاطر برنامه‌های انرژی دولت کارتر بود و یک قسمت هم به خاطر صحبت‌های بی پرده با شاه در مورد مشکلاتی که به خاطر سیاست‌های قیمت گذاری ایران، بین روابط دوجانبه ما، در حال به وجود آمدن بود. اگر ما به طور قانع کننده ای نشان دهیم که برنامه انرژی ما از واردات انرژی ما می‌کاهد و به طور جدی از منابع دیگر انرژی بهره برداری می‌کند. من معتقدم که ما خواهیم توانست ایران را در گروه میانه روها نگهداریم.
این فشار با تورم پایین تر ایالات متحده و تمایل بازرگانی ایالات متحده همراه با حمایت دولت آمریکا از آن، برای ترتیب دادن خریدهای نفتی نظیر جهت جبران هزینه‌های دلاری قراردادهای ایالات متحده با ایران پشتیبانی می‌شود.
یکی از فروش‌های تجارتی بزرگ آمریکا به ایران در ظرف چند سال آینده حدود ۱۰ میلیارد دلار ارزش خواهد داشت و آن راکتورهای اتمی نیرو است، که نتیجه یک موافقت دوجانبه بین ایران و آمریکا در مورد استفاده‌های صلح آمیز از انرژی اتمی می‌باشد. رئیس جمهور و شاه در تاریخ ۳۱ دسامبر اعلام کردند کردند که در اصول توافق شده و من امیدوارم که در کمیسیون مشترکی که نمایندگان ایران و آمریکا در ۲۸ فوریه خواهند داشت، این موافقت‌نامه به طور رسمی امضاء شود. اگر مجلس سنا تا آن زمان این فروش را تصویب نکند این تاریخ ممکن است به تعویق افتد. این مسئله به عنوان برنامه ریزی‌های دیگر در زمینه‌های خانه سازی، کشاورزی و هواپیمایی کشوری، قاعدتاً باید ما را قادر سازد که وضعیت کمیسیون مشترک را پی ریزی کنیم. کمیسیونی که بخش تهران آن را من مستقیماً به دفتر خودم آورده ام.
همکاری‌های اطلاعاتی ما با ایران همچنان به خوبی پیش می‌رود و من معتقدم با طرح‌های مشخص فنی جدید که ما انتظار داریم در آینده نزدیکی بدهیم، این همکاری‌ها افزایش خواهد یافت به همکاری‌های ما با ایران در زمینه مواد مخدر برای افغانستان، در سال ۱۹۷۸ توجه بیشتر خواهد شد.
مشکل رفتن دانشجویان ایرانی به آمریکا مشکلی است که برای سالهای زیادی برای ما وجود خواهد داشت. ما در چند ماه گذشته با همکاری وزارت علوم و آموزش عالی پیشرفت‌های زیادی در زمینه برقراری برنامه‌های آشناسازی و تحقیق در مورد افراد داشته ایم. ما همچنین تعدادی طرح برای تصحیح و کامل کردن به واشنگتن داده ایم که معتقدیم از نظر مطالب، این طرح‌ها کمک زیادی به پیروزی ما بر این مشکل خواهد کرد، بخصوص در به کارگیری فرم ۲۰- در رابطه با اداره مهاجرت و تابعیت.
در مورد مسئله وصول تمام پرداختی بدهی عقب افتاده اموال اضافی، من با مشکلاتی مواجه شده‌ام که وضع حقوقی غامضی ناشی می‌شود که در آن ایرانی‌ها تصور می‌کنند در قبال خسارتی که به راه آهن ایشان وارد شده پرداخت‌های جبران کننده ای باید وجود داشته باشد. با به میان کشیدن نقش بریتانیایی‌ها در زمان جنگ در این مورد و عدم علاقه و دولت‌های بریتانیا و ایران در مورد تهیه مدارک مربوط برای ما، پیشرفت در این کار بغرنج‌تر می‌شود. ما به فعالیتهای خود در این مورد ادامه می‌دهیم.
ج) روابط نظامی به دقت متناسب شده، که شامل برنامه تهیه وسایل نظامی نیز هست.
در نتیجه تغییرات قوانین اداری که به خاطر سیاست خلع سلاح رئیس جمهور بود، من برای خود یک نقش مستقیم بسیار بیشتری نسبت به افراد قبل از خود در مورد تهیه تجهیزات نظامی برای ایران دیدم در اجرای این نقش، من با شاه و افسران نظامیش یک طرح درازمدت در مورد احتیاجات ایران در تجهیزات نظامی که باید از آمریکا به دست آید، تهیه کرده ام. به خاطر چند عامل این طرح به طور محسوسی از طرح‌هایی که قبلاً پیشنهاد شده بود، معتدل تر است. این برنامه کم شده در آینده نزدیکی در کنگره مورد بحث قرار خواهد گرفت. من همچنین برای مطابقت با سیاست رئیس جمهور با تمام کنتراتچی‌های دفاعی ایالات متحده در اینجا ملاقات کرده‌ام و سیاست‌های جدیدمان را برای آن‌ها توضیح داده‌ام و آنها را از خواستهای جدیدی که قوانین جدید به وجود آورده، آگاه کردم.

د) ابقای وضع متعادل ایران در امور منطقه ای:
اکثر بحث‌های طولانی من با شاه در ماه‌های اخیر در مورد مسایل منطقه ای بوده است. همچنین در مورد همین مسایل بحث‌های بسیار زیادی با خلعت بری وزیر امور خارجه داشته ام. از این بحثها من نتیجه می‌گیرم که سیاست خارجی ایران مسئولانه و سازنده است و اینکه ما می‌توانیم با تأثیرگذاری بر آن به همین صورت نگاهش داریم. در نزاع اعراب و اسرائیل، در اقیانوس هند، در عدم ازدیاد سلاح‌های اتمی، در شاخ آفریقا و آفریقای جنوبی، ایران نقش‌های سازنده ای بازی می‌کند. برای ادامه نفوذ خود در آن نقشها، من احتیاج دارم که حداقل به اندازه هم صحبت‌های خود در مورد این مناطق و حوادثی که در آنجا اتفاق می‌افتد، اطلاع داشته باشم. به این دلیل من از رسید خلاصه اطلاعات مختلف مخصوصاً اخبار روزانه داخلی خاورمیانه استقبال می‌کنم. من همچنین از دریافت نشریات سیاسی از NSC یا S /P که در رابطه با این موضوعات است، به همان صورتی که تهیه می‌شود، استقبال می‌کنم.

ه) پیشرفت در اجرای حقوق بشر ایران:
این ظریف‌ترین جنبه روابط ما با ایران است. من معتقدم که ما در چند ماه گذشته پیشرفت‌هایی در این موضوع کرده ایم. با صحبت کمی با ایرانیان، به خصوص شاه، در رابطه با غرورشان در باره تصویر بین المللی از آنها روی این موضوع، ما به این پیشرفت‌ها دست یافتیم. درباره صحبتی که رئیس جمهور در این مورد با شاه داشته نیز سهم بزرگی در این پیشرفت داشته. یک راه مؤثرتری که من برای در افتادن با این مسئله پیدا کرده‌ام این است که از طریق میانجی‌گری یک سازمان خصوصی غیردولتی کار کنیم. یک نماینده برجسته آن سازمان که نسبت به پیشنهادات من تأثیرپذیر است، به نام خودش طرح‌هایی برای اصلاح حقوق بشر به مقامات ایرانی ارائه می‌دهد. البته با وجود اینکه او در مورد تاکتیک‌هایش با من مشورت می‌کند، ولی خودش مسئولیت تمام پیشنهاداتش را به عهده می‌گیرد. به این وسیله ایرانی‌ها می‌توانند و توانسته اند که اجرای حقوق بشر را توسعه دهند بدون اینکه اینجا نشان داده شود که آن‌ها به وسیله یک دولت خارجی، اگرچه دوست، به این لاف زدن‌ها پرداختند.
سولیوان