مشکلات قیمت نفت بعد از انقلاب ایران

ملاقات سفیر با وزیر نفت

سند شماره (29)

تاریخ: 25 فروردین 1358

از: سفارت آمریکا در کویت

به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی - سی، با اولویت

موضوع: ملاقات سفیر با وزیر نفت

1- (تمام متن خیلی محرمانه است)

ص: 758

2- خلاصه: سفیر در ملاقات 25 فروردین خود با وزیر نفت در رابطه با چند مسئله نفتی از قبیل، قیمت، تولید، اقدامات ضد مصری، و برنامه انرژی جدید رئیس جمهور صحبت کرد. وزیر نفت گفت کویت برای هر بشکه نفت خام سنگین (31 درجه) خود 8/1 دلار اضافه بها تعیین کرده و نیز به قیمت فصل چهارم اوپک (14 دلار) در رابطه با نفتی که خریداران بیش از قرارداد خود به دست می آورند 4 دلار افزوده است. وی گفت کویت در نظر دارد سطح تولید افزایش یافته 2/2 میلیون بشکه در روز خود را برای سال 1358 ادامه دهد. سفیر برنامه جدید انرژی رئیس جمهور را مورد بررسی قرار داد و یک نسخه از آن را در اختیار وزیر نهاد. سفیر در مقام توضیح گفت این برنامه تقاضای آمریکا را در رابطه با نفت وارداتی کاهش خواهد داد و گفتگوی وی با دبیر کل آژانس بین المللی انرژی در پاریس نشان داد که کشورهای عضو سازمان همکاری و عمران اقتصادی اروپا مصمم هستند، کاهش تقاضای نفتی خود را به میزان 5 درصد برسانند. (پایان خلاصه).

3- در تاریخ 25 فروردین من با وزیر نفت شیخ علی خلیفه الصباح ملاقات کردم تا رویدادهای حوزه نفتی را در مدت غیبتم به خاطر مشورت در واشنگتن مورد بررسی قرار دهیم. یاد آور شدم که اجلاس مشورتی اوپک در ژنو در تاریخ 6فروردین بالاخره موجب تصمیم گیری پیرامون قیمت نفت گردید. وزیر نفت نیز گفت که مقصد اصلی این نبوده، لیکن وضع بازار سبب بروز تصمیم گیری پیرامون قیمت نفت شده است. من موضع آمریکا را در رابطه با افزایش قیمت نفت اوپک به خصوص اضافه بهاء را مورد بررسی قرار داده و گفتم که از نظر آمریکا این کار مضر می باشد، چون در رابطه با تلاشهای ضد تورمی ما نه تنها بر اقتصاد آمریکا و جهان تأثیر می بخشد بلکه مانع پیشرفت کشورهای رو به رشد نیز خواهد گردید (مرجع الف).

4- نفت برای سودان. شیخ علی خلیفه در رابطه با عرضه نفت به کشورهای رو به رشد بیشتر از مسئله تأثیر افزایش قیمتها بر اقتصاد آنها علاقه نشان داد. وی گفت تأخیر بالقوه شرکت ملی نفت کویت در ارسال محصولات پالایش یافته نفتی به سودان سبب پیدایش کمبود شدید در آنجا شد. وی گفت که به شرکت ملی نفت کویت دستور داده است تا محصولات تأخیر شده به سرعت ارسال می شود تا مطمئن شوند که برنامه صادرات آنها به سودان با دقت اجرا می شود، من خاطرنشان ساختم که سودان در رابطه با نفت دچار مشکلاتی شده و علت آن نیز عدم ارسال این محصولات توسط عراق به سودان بوده که ظاهرا علل سیاسی داشته است. علی خلیفه گفت:این امر تنها در رابطه با نفت خام صادق است و عربستان سعودی توافق کرده است که مقدار مورد نیاز نفت خام را به پالایشگاه سودان صادر نماید. با این وصف وی گفت قرار است تا چند هفته دیگر این پالایشگاه به علت تعمیرات مورد نیاز تعطیل گردد، که از نظر زمانی بسیار تأسف آور است.

5 - قیمت نفت کویت. شیخ علی خلیفه در مقام تأیید گفت کویت برای نفت خام خود 80/1دلار اضافه بها و در فصل چهارم سال برای مقدار مازاد نفت خریداری شده توسط خریداران بیش از موارد قید شده در قراردادها 4 دلار به قیمت اوپک اضافه خواهد کرد. هنگامی که از وی سؤال شد که منطق موجود در این اضافه بهاء ویژه را توضیح دهد، علی خلیفه گفت به این ترتیب دولت کویت خواهد توانست بخشی از خسارات وارده به خود را در نتیجه عدم تصفیه نفت در پالایشگاههای خود جبران نماید. وی مدعی است که به منظور در دسترس قرار دادن این مبالغ اضافی و یا نفت خام، وی عرضه نفت به پالایشگاه نفت کویت

ص: 759

را از 000/220 بشکه در روز به روزانه 000/130 بشکه تقلیل داده است. در حالی که درآمد حاصله از هر بشکه نفت پالایش یافته معادل 21-20دلار است.

بنابراین، اگر دولت کویت در تلاش برای جبران کمبود نفت جهان قیمت بیشتری دریافت نکند، باید ضررهای بیشتری را متحمل گردد. وی گفت هدف از این اضافه بهاء ممانعت از خرید نفت بیشتر نیست.

یکی از دو شرکت تولید کننده نفت کویت یعنی شل اضافه بهای جدید را پذیرفته است. لیکن به خاطر تعطیلات طولانی عید پاک وزارت نفت از بریتیش پترولیوم خبری دریافت نکرده است. با یاد آور شدن این مطلب که عربستان سعودی برای نفت خام خود اضافه بهایی را تعیین نکرده است. سؤال کردم که اضافه بهای (8/1 دلاری) کویت آیا در مورد نفت تولیدی شرکت نفت عربی که کویت و عربستان سعودی در آن شریک هستند نیز بکار برده خواهد شد. وزیر نفت پاسخ مثبت داد و گفت شرکت نفتی عربی براساس قیمت دوگانه عمل خواهد کرد، ولی این امر بر فروش نفتی آنها تأثیر منفی نخواهد داشت، چون آنها نفت اضافی تولید می نمایند.

6- تولید نفت کویت. علی خلیفه در تأیید گفت کویت سقف تولیدی افزایش یافته 2/2 میلیون بشکه در روز (تولید شرکت ملی نفت کویت) را در سال 1358 حفظ خواهد کرد. گفت اضافه تولید 000/200 بشکه در روز بر تلاش ایران جهت دستیابی به سهم خود در بازار تأثیر چندانی نخواهد داشت. در پاسخ به سؤال من وی گفت مقدار نفت مازاد در فصل سوم آماده فروش خواهد بود، البته در صورتی که کمپانیها مایل به خرید آن باشند. ولی شرط اصل افزایش تولید نفت یعنی تولید گاز کافی برای راه اندازی تأسیسات جدید گاز مایع که قرار است دولت کویت آن را از صاحبان قرار داد در فصل سوم پس بگیرد، دیگر قابلیت کار برد ندارد. و در واقع، این آزمایش در ماه اکتبر صورت خواهد گرفت چون با صاحبان قرارداد در زمینه تأخیر تحویل کارخانه توافق شده است.

7- ایران در مورد طرز فکر ایرانیها در اجلاس اخیر اوپک در ژنو سؤال کرده گفتم آیا وزیر فکر می کند که آنها مقررات اوپک را رعایت خواهند کرد یا خیر. علی خلیفه گفت مقررات را رعایت خواهند نمود. وی گفت آنها ابتدا می خواستند اضافه بهای 50/2 دلاری را برای هر بشکه تعیین کنند، لیکن پس از تعیین 80/1 دلار توسط کویت، قطر و ابوظبی ایرانیها نیز همین مقدار اضافه بها را پذیرفتند. وی گفت که قبلاً شنیده بود که ایران از مشتریان ژاپنی خود خواسته است که در میزان نفت خریداری شده خود از ایران 25 درصد کاهش پدید آورند. ایران احتمالاً به این دلیل این کار را کرده است، که بتواند نفت خود را به اعضای پیشین کنسرسیوم یعنی بریتیش پترولیوم و شل بفروشد.

8 - عراق، وزیر نفت معتقد است که عراقیها هنوز هم کمی بیش از 3 میلیون بشکه در روز نفت تولید می کند. وی گفت آنها هنوز هم یک سوم نفت تولیدی خود را در بازار سیاه بفروش می رسانند.

9 - تحریم مصر. علی خلیفه در نظر داشت از تانکرهایی که نفت این کشور را حمل می کنند، بخواهد که کانال سوئز را تحریم کرده و از خط لوله سومد استفاده نمایند (مرجع ج). وی گفت قطعنامه وزیران خارجه و اقتصاد در اجلاسیه بغداد خواستار رعایت این شرط نشده بود. سؤال کردم که آیا ممکن است در اجلاس اوپک عربی که قرار است در تاریخ 17 فروردین در کویت برگزار شود، این موضوع نیز مطرح گردد. وی در پاسخ گفت این موضوع جزو برنامه کار اجلاس نیست، ولی ممکن است که اعضاء بخواهند آن را مطرح نمایند، به هر حال، موضع کویت در این زمینه به قوت خود باقی خواهد بود. وی گفت اجلاس اوپک عربی

ص: 760

نیز بالاخره با اخراج مصر موافقت خواهد کرد، گرچه این اخراج قرار نیست در مورد شرکتهای وابسته به اوپک عربی بکار برده شود. وی گفت اوپک عربی تلاش بسیاری بخرج داده بود تا بخش خصوصی را به سرمایه گذاری در شرکتهای خود ترغیب نماید و اخراج مصر سبب خواهد شد که سرمایه گذاری بخش خصوصی در آینده توأم با شک و تردید باشد.

10- پیشنهاد اجلاس ونزوئلا. وزیر نفت خاطرنشان ساخت که کویت در اجلاس اوپک و غیر اوپک که توسط وزیر انرژی ونزوئلا قرار است در لندن سازماندهی شود شرکت خواهد کرد. وی معتقد است که این اجلاس تا ماههای تیر و مرداد برگزار نخواهد شد. هنگامی که از وی سؤال کردم که آیا ممکن است از آمریکا نیز جهت شرکت در آن دعوت به عمل آید یا خیر، وی در پاسخ گفت چون آمریکا یک کشور صددرصد واردکننده نفت است، برای پیوستن به این گروه واجد شرایط نیست. با این وصف، وی امیدوار است اجلاسی از کشورهای مصرف کننده و تولید کننده در اوائل سال آتی تشکیل گردد.

11- برنامه انرژی رئیس جمهور. جهت اطلاع وزیر نفت مروری بر برنامه جدید انرژی رئیس جمهور داشتم، و اظهار داشتم که این برنامه تلاشی جدّی در راه تولید انرژی و ترغیب صرفه جویی آن می باشد.

علاوه بر این یادآور شدم که از جنبه های مهم آن عدم کنترل قیمت نفت و اجراء اقدامات اجباری و داوطلبانه به منظور صرفه جویی انرژی می باشد. من نیز معتقدم که این تلاشها همراه با تلاشهای آژانس انرژی بین المللی موجب 5 درصد کاهش در تقاضا برای نفت بشود. علی خلیفه به برنامه انرژی رئیس جمهور علاقه بسیار نشان داد من نیز یک نسخه از آمار و ارقامنامه آژانس روابط بین الملل آمریکا را که نشانگر وسعت این برنامه بود، در اختیار وی قرار دادم. وزیر نفت گفت نگرانی وی از اینست که جنبه عدم کنترل قیمت نفت خام تا زمان تصویب مالیات «منافع بادآورده» به تأخیر افتد.

12- آژانس انرژی بین المللی. من در مورد گفتگوهای خود با دبیر کل آژانس انرژی بین المللی لانتزک که گفته بود بسیاری از کشورهای عضو سازمان همکاری و عمران اقتصادی در نظر دارند، مصرف نفتی خود را 5 درصد یا بیشتر کاهش دهند به وزیر نفت مطالبی گفتم. من به وی گفتم که لانتزک امیدوار است پس از اجلاس شورای آژانس انرژی بین المللی در اواخر اردیبهشت اعلامیه مهمی را منتشر سازد.مائسترون