دیدگاه های دکتر فریدون مهدوی در مورد اصلاحات ارضی

بودند و این که اصلاحات ارضی از این پس فقط خدمات جنبی و حاشیه ای دریافت خواهد نمود، زیرا تا آنجا که مربوط به اهداف سیاسی شاه می شود، به پایان رسیده است. او توضیح داد که این برنامه در آغاز توسط شاه برای جلب حمایت در داخل و ارائه چهره بهتری از خود در خارج طرح ریزی شده بود، بدون این که با خطرات غیرقابل پیش بینی مواجه شود. مهدوی گفت که طبق تجزیه و تحلیل وی از وضعیت، شاه می توانست کاری برای کمک به طبقه متوسط انجام دهد، ولی این کار دارای خطر بالقوه بود، زیرا این طبقه با ترقی مادی، خیلی سریع می توانست خواستار قدرت سیاسی گردد، بنابراین شاه تصمیم گرفت به کشاورزان کمک کند که انتظار نمی رفت تا سال های متمادی پس از این به آگاهی سیاسی برسند.

توسعه اقتصادی و سیاسی

همانگونه که بارها قبلاً نیز گفته است، مهدوی تکرار نمود که انتظار ندارد ایران با دمکراسی اداره شود، زیرا مردم آمادگی چنین دولتی را ندارند و یک دولت قوی مرکزی برای تضمین پیشرفت لازم است، ولی او از فقدان ترقی و پیشرفت در ایران شکایت داشت.

او به علت نارسایی در دستیابی به یک روند تثبیت شده رشد خالص شش تا هفت درصد، به دولت حمله نمود و معتقد بود ایران می تواند به آن برسد. او اظهار داشت که ایران در سال های گذشته رشد خالص تثبیت شده ای برابر دو تا سه درصد داشته است. مهدوی گفت به عنوان یک مدعی توسعه اقتصادی، دولت باید به شوراهای ده و شهر به عنوان نمونه های کوچکی از مشارکت سیاسی اجازه رشد و توسعه بدهد.

آنگونه که او مسئله را می بیند، شاه از دادن اجازه به فعالیت های سیاسی که خودش برآنها کنترل نداشته باشد، اکراه دارد. بنابراین شاه باید سرزنش مربوط به عدم توسعه و ترقی تشکیلات سیاسی ایران را که بتواند ثبات به وجود آورد و به مردم امکان دهد که صدای کمی در دولت داشته باشند، بپذیرد.

کارخانه ذوب آهن

مهدوی عرضه کارخانه ذوب آهن را تجلی سیاست قدیمی روسیه شوروی در گسترش نفوذش به سمت جنوب می بیند. او بعید می داند شاه و مشاورینش این واقعیت دراز مدت را در نظر گرفته باشند که چنین امکانی وجود دارد که اگر کارخانه های جنوب روسیه شوروی به گونه ای تغییر داده شدند که از گاز طبیعی ایران استفاده نمایند، در صورت لزوم شوروی فشار لازم را برای تداوم جریان گاز اعمال خواهد نمود تا جریان گاز ادامه داشته باشد. (تذکر: این مطالب انعکاس نظریات آقای الیوت بود که در بحث های قبلی با مهدوی اظهار نموده بود.) او تأکید نمود که قرارداد ذوب آهن را نمی توان به صورت یک اقدام بازرگانی در نظر گرفت، زیرا در هر منازعه ای بین دستجات و گروه ها، قدرت سیاسی تعیین کننده است و قدرت ضعیف تر به قدرت قوی تر می بازد.

مهدوی گفت: بدون مقایسه ایران و هندوستان در این مسئله ذوب آهن، مردم اینجا کارخانه ذوب آهن را با فنلاند مقایسه می نمایند، که در آنجا تمام سیاست به طور مستقیمی تحت تأثیر این است که شوروی در سرزمین های همجوار، اجازه وقوع چه اتفاقاتی را بدهد. اگر در آینده به علت کنار رفتن شاه یا فعالیت یک گروه مخالف وضعیت نامعتادل و بی ثبات سیاسی به وجود آید، وابستگی ها با شوروی از نظر داخلی، عامل مهمی در تعادل قدرت خواهد بود. مهدوی ادامه داد لازم نیست این نفوذ به صورت قابل رؤیت و

ص: 692

علنی شود، می توان بیشتر معتقد بود که اتحاد جماهیر شوروی یک گروه یا گروه های بیشتری را حمایت نماید تا در چنین تنگنای قدرتی تصمیم گیرنده نهائی باشند.

عقیده ایرانیان مبنی براین که در حقیقت ذوب آهن به صورت مجانی به دست آمده است، مورد بحث قرار گرفت و مهدوی اشاره کرد که در سیاست بین المللی هیچ کشوری چیزی را مجانی و مفت به دست نمی آورد.