140- سیاست آمریکا در قبال ایران

یادداشت سردبیر

در دسامبر 1979، دولت کارتر دستور آماده‌سازی سه سند دربارۀ ایران را در زمان بحران گروگان‌گیری صادر کرد که این اسناد «اوراق سفید» خوانده می‌شدند.[1] اولین سند مطالعه‌ای است که از طبقه‌بندی خارج و عمدتاً توسط وزارت امور خارجه انجام و توسط دفتر تاریخ‌نگاری تهیه شده است و «تاریخی مختصر از سیاست ایالات متحده در برابر ایران، 1941ـ1979» نام دارد.

این تحقیق در قالب یادداشت توضیحی 15 دسامبر، تاریخ‌دان دیوید اف تراسک،[2] به معاون رئیس ستاد برنامه‌ریزی سیاسی[3]،  پائول کریسبرگ،[4] ارائه گردید.[5] در روز 10 ژانویه، زبیگنیف برژینسکی متن این مطالعه را برای رئیس‌جمهور، جیمی کارتر، ارسال کرد و یادآور شد که این گزارش «واقعی» و «بدون توجیه یا تحلیل تصمیمات کلیدی در حوزۀ سیاست‌گذاری» است.

کارتر در بالای این یادداشت نوشت: «زبیگنیف ـ این تحقیق چندان کمکی به من نمی‌کند. من می‌خواهم که تصمیماتمان بازگو شود ـ یعنی گزینه‌هایی که به شاه گفته شده است، کارکرد هویسر و... کارتر».[6] منظور از هویسر، ژنرال رابرت هویسر فرستادۀ رئیس‌جمهور به ایران در ژانویه 1979 است.

سند دوم یک متن هفتادصفحه‌ای محرمانه به تاریخ 10 ژانویه با عنوان «بازنگری مختصر روابط ایران ـ آمریکا، 1941ـ1979» است که توسط گروه بین‌سازمانی آماده شده بود. رئیس ستاد برنامه‌ریزی سیاسی، آنتونی لیک، هارولد ساندرز و افسر میز ایران، هنری پرکت، مسئولیت شفاف‌سازی آن را بر عهده داشتند.[7]

 سند سوم خلاصه‌ای از اسناد کلیدی دربارۀ بیست موضوع مهم است که «بررسی روابط ایران ـ آمریکا» نام داشت و در قالب یک یادداشت توضیحی، مورخ 29 ژانویه ازسوی لیک برای برژینسکی ارسال گردید. لیک خاطرنشان کرد که این متن «بیشتر دربردارندۀ محتوایی است که ما برای ارائۀ گزارش اتفاقات ایران به کنگره، مردم و دیگران، درصورتی‌که تصمیم به چنین کاری بگیریم، به آن نیاز داریم». او همچنین اضافه کرد که اقدامات انجام‌شده دربارۀ اوراق سفید، به‌خاطر نبود دسترسی به اسناد نهادهای دولتی مهم و نیز آن‌هایی که در دولت‌های قبلی بوده‌اند، کامل نبوده است.[8]