جلسه کارتر با یکی از گروگان ها

یادداشت گفت‌وگو[1]

واشنگتن، 23 جولای 1980، 2:55ـ3:07 بعدازظهر

موضوع:

           خلاصۀ جلسۀ رئیس‌جمهور با کاترین کیئو و لوئیزا کندی

شرکت‌کنندگان:

-      رئیس‌جمهور، جیمی کارتر

-      گری سیک، عضو ستاد شورای امنیت ملی (یادداشت‌بردار)

-      کاترین کیئو

-      لوئیزا کندی

رئیس‌جمهور جلسه را با بیان این نکته که چقدر حال ریچارد کوئین خوب بوده است و اینکه بسیار از بازگشت او خوش‌حال است، آغاز کرد.[2] هر دو نفری که به این دیدار آمده بودند نیز بر این موضوع صحّه گذاشتند. متأسفانه، تجربۀ شخصی او، به‌عنوان یک گروگان، محدود بود و شاید نتوان آن را به دیگران تعمیم داد.

رئیس‌جمهور نیز پذیرفت که ممکن است هر گروگانی تجربۀ مخصوص‌به‌خود را داشته باشد. کوئین از نگرش‌ها و رفتارهای متفاوت دانشجویان مبارز اذیت شده بود و از بعضی نیز متنفر بود. دیگران کمی بهتر بودند.

کاترین کیئو گفت آن‌ها برای اینکه به رئیس‌جمهور اطمینان بدهند که از حمایتشان برخوردار است، درخواست این جلسه را داده بودند. اگرچه برخی از اعضای سازمان خانواده‌‌های گروگان‌ها، گاهی راه را اشتباه می‌روند ـ همان‌گونه که در گردهمایی ملی جمهوری‌خواهان، برخی از اعضا «از کنترل ما خارج شدند»[3] ـ ولی رئیس‌جمهور مطمئن باشد که از حمایت 53 خانوادۀ گروگان‌ها برخوردار است. بی‌شک ریچارد کوئین و خانواده‌اش که پیشگام این حمایت هستند نیز در این مسئله مشارکت دارند.

رئیس‌جمهور گفت از اینکه چنین سخنی را می‌شوند، خوش‌حال است. او از دیپلماسی و شجاعت مثال‌زدنی دو نفری که در این دیدار حضور داشتند، تمجید کرد. اگر تعصب در این موضوع ورود پیدا کند، سبب می‌شود که از دایرۀ تعهد کامل مردم آمریکا منحرف شود. رئیس‌جمهور به وزیر امور خارجه، موسکی، گفته بود تا با شما ( دو نفر حاضر در جلسه) گفت‌وگویی محرمانه داشته باشد، دربارۀ اینکه چه تدبیری درقبال مجلس جدید ایران مناسب است؟

 برخی مشکلات در این مسئله وجود دارند، ولی می‌توانیم راهی پیدا کنیم که چند آمریکایی به تهران بروند. حتی بهشتی به نیاز برای ارتباط با «مردم» آمریکا و نه دولت، اشاره کرده است. اگر چنین اتفاقی ازسوی شهروندان عادی، اعضای کنگره یا حتی اعضای گروه اقدام برای پیوند خانواده‌ها صورت بگیرد، شاید حادبودن مشکل گروگان‌ها را به مجلس نشان بدهد. رئیس‌جمهور تأکید داشت که نمی‌خواهد ایده‌ای را بر آن‌ها تحمیل کند، ولی معتقد است که آن‌ها باید با وزیر موسکی گفت‌وگو و تبادل‌نظر داشته باشند.

کاترین کیئو خاطرنشان کرد که آن‌ها توانایی انجام کارهایی را دارند که از دست دولت برنمی‌آید و برعکس. آن‌ها تلاش دارند که بیشتر با سیاست‌گذاری همسو و همراه باشند تا بتوانند از شما (رئیس‌جمهور) حفاظت نمایند و به خانواده‌ها کمک کنند. دیدگاه آن‌ها این است که پس‌از آزادی ریچارد کوئین، راه برای برخی اقدامات هموار است. رئیس‌جمهور نیز ضمن تأیید این موضوع، خاطرنشان کرد که حتی بهشتی به این سازوکار اشاره کرده است.

کاترین کیئو معتقد بود که شرایط کنونی امکان ایفای نقش برای آن‌ها را فراهم آورده است. بااین‌وجود، چندان نسبت به سفر خانواده‌ها به تهران خوش‌بین نبود؛ چراکه آن‌ها در آنجا بسیار در معرض اتفاقاتی، مانند گذر از میان قبرستان قرار دارند. در هر صورت، انجام این کار شاید لازم باشد.

رئیس‌جمهور گفت به فکر هماهنگی برای دیدار خانواده‌ها با نمایندۀ ایران در سازمان ملل در محل این نهاد یا احتمالاً سفر آن‌ها به سوئیس و ملاقات با برخی از ایرانی‌هاست.

لوئیزا کندی گفت فرهنگ (نمایندۀ اسبق ایران در سازمان ملل) را روز 20 ژوئن در نیویورک ملاقات کرده است. او به کندی گفته بود که عازم ایران است تا به امر تدریس مشغول شود، ولی مشخص بود که هدفش از بازگشت به ایران، کمک به بنی‌صدر است. او به فرهنگ گفته بود که اگر خانواده‌ها می‌توانند کمکی بکنند یا اگر ایرانی‌ها سناریویی با حضور خانواده‌ها طراحی کنند، ما آمادۀ همکاری هستیم.

رئیس‌جمهور گفت: «اگر برای دیدار در سوئیس هماهنگی انجام شود، باید مشخص کنیم که این ملاقات پنهانی یا پرسروصدا صورت بگیرد. آنچه احتمالاً امکان‌پذیر نیست، معامله با نمایندگان قطب‌زاده یا بنی‌صدر است. ترجیح این است که نماینده، بهشتی یا مجلس باشد و ایران نیز روند کار را با کمک سوئیس یا احتمالاً اتریش پیش ببرد؛ البته ایالات متحده باید از ارتباط مستقیم با چنین اقدامی اجتناب کند.»

کاترین کیئو معتقد بود که ایرانی‌ها احتمالاً ترجیح می‌دهند که این کار به‌صورت علنی انجام بگیرد. بدین‌ترتیب، فرصتی فراهم می‌شود که خانواده‌ها درحالی‌که برای آزادی فرزندان و وابستگانشان التماس می‌کنند، دیده می‌شوند.

رئیس‌جمهور افزود: «چون جیمی کارتر نمی‌تواند آن را انجام بدهد» (یعنی مسیری که خانواده‌ها در التماس‌های خود می‌گیرند). او از گری سیک خواست تا از وزیر موسکی پیگیر این موضوع باشد. مسئولان گروهِ اقدام برای پیوند خانواده‌ها باید با وزیر امور خارجه همکاری کنند. آن‌ها باید از کنار بنی‌صدر، قطب‌زاده و دولت آمریکا عبور کنند. هرچه زودتر بهتر! به نظر می‌رسد که ایرانی‌ها در آستانۀ انتخاب یک نخست‌وزیر قرار دارند.

کاترین کیئو گفت ترجیح می‌دهد که در این کار عجله به خرج ندهد. «ارزش دارد که کمی بیشتر نیز صبر کنیم تا مشخص شود آیا نخست‌وزیر جدید دوام می‌آورد یا خیر.»

گری سیک خاطرنشان کرد که پایان ماه رمضان، فرصت خوبی برای ابتکار است.

رئیس‌جمهور معتقد بود که خمینی هرکسی را که در ایران قدرت بگیرد، به زمین می‌زند. او به‌تازگی از بهشتی و روحانیون انتقاد کرده است. بنی‌صدر و قطب‌زاده تا پیش‌از اینکه مأمور انجام هماهنگی‌های لازم بشوند، نمی‌دانستند که ریچارد کوئین قرار است آزاد شود.

کاترین کیئو گفت به‌تازگی نامه‌ای شخصی به احمد خمینی نوشته است؛ چراکه به نظر می‌رسید او ممکن است نخست‌وزیر شود. نامه را پروفسور ریکز[4] به تهران برده است.

رئیس‌جمهور گفت اگر آن‌ها نشانه‌ای مثبت یا فرصتی دیدند، به‌سرعت با او تماس بگیرند.

کاترین کیئو پیشنهاد تشکیل یک کمیسیون بین‌المللی را برای پرداختن به موضوعاتی ازقبیل حرمت سفارت‌ها، نقض‌ناپذیربودن مصونیت دیپلماتیک و مانند آن، احتمالاً با حمایت سازمان ملل، به‌عنوان آخرین نکته مطرح کرد.

رئیس‌جمهور گفت: «ما بی‌شک به چنین کمیسیونی ملحق می‌شویم.»

کاترین کیئو ابراز امیدواری کرد که اگر چنین سازوکاری ایجاد گردد، تیم مسئول گروه اقدام برای پیوند خانواده‌ها در هیئت آمریکا عضویت خواهد داشت.

رئیس‌جمهور پرسید که خانواده‌ها چگونه با یکدیگر کنار می‌‌آیند؟

کاترین کیئو به‌شوخی گفت: «آن‌ها باهم دعوا می‌کنند. همیشه مشکل تقابل آن‌هایی که در خارج واشنگتن هستند با افرادی که داخل واشنگتن هستند، وجود دارد. وقتی افراد ساکن خارج از واشنگتن را وارد گروه می‌کنیم، آن‌ها انتظارات غیرواقع‌بینانۀ زیادی نسبت به اقداماتی که باید انجام شود، دارند. هنگامی که توقعات آن‌ها برآورده نمی‌شود، دچار ناامیدی می‌شوند و تصور می‌کنند که دولت هیچ کاری نمی‌کند. پس‌از پایان جلسات، آن‌ها معمولاً نگرش مثبتی پیدا می‌کنند که دو تا چهار هفته ادامه دارد و سپس دوباره ناامیدی دامن‌گیرشان می‌شود.» هفده خانواده در دیدار با ریچارد کوئین حضور داشتند.

لوئیزا کندی در ادامه افزود: «انتقادهای شدیدی ازسوی آن‌هایی که حضور نداشتند، مطرح شد. هماهنگی برای حضور همۀ اعضا در یک زمان کم، بسیار دشوار بود. ریچارد کوئین تصمیم دارد با همۀ خانواده‌ها تماس بگیرد.»

رئیس‌جمهور گفت: «ضعف کوئین کاملاً آشکار بود. اگرچه وی در طول ملاقات با من تقریباً سرزنده و محکم به نظر می‌رسید، اما آثار مشکلات جسمانی[5] در او دیده می‌شد.» وی در ادامه گفت: «نمایندۀ وزارت امور خارجه (شلدون کریس) که او را همراهی می‌کرده است، بسیار نگران این بود که کوئین دچار خستگی مفرط نشود.»

کاترین کندی ضمن تمجید از کریس، به کمک‌ها و خدمات شایستۀ وی به خانواده‌های گروگان‌ها اشاره کرد. این مسئله نسبت به سایر نمایندگان وزارت امور خارجه نیز صادق بود؛ پیتر کانستبل، هنری پرکت و دیگران که افرادی کارآمد، سخت‌کوش و حساس به مشکلات دیگران بودند. همسر او در وزارت امور خارجه مشغول به کار نیست، ولی بسیار برای کارکنان این نهاد احترام قائل بود. افرادی مانند کریس که او را از کارمندان فوق‌العاده خواند، خدمت زیادی به رئیس‌جمهور کردند.