تحلیل مسئله مهری از رهبران شیعه کویت

موضوع سند

مشخصات ارسال سند

از: سفارت آمریکا در کویت، ساترلند

سری

به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی - سی

متن سند

سند شماره (57)

تاریخ: 5 مهر ماه 1358

طبقه بندی: سری

از: سفارت آمریکا در کویت

به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی - سی

موضوع: (خیلی محرمانه) مسئله تحریکات مهری شیعه به مرحله برخورد علنی بین حکومت کویت و مذهبیون ایرانی نزدیک می شود

1 - (خیلی محرمانه) خلاصه. گزارشهای مطبوعات کویت حاکی از آن است که روحانی شیعی که عامل اصلی آشوبهای شیعی در کویت بوده است، به همراه خانواده اش از تابعیت کویتی خود محروم خواهد شد. علاوه بر این گذرنامه سه تن دیگر از کسانی که در این تحریکات دست داشته اند نیز ضبط خواهد گردید.

در این گزارشها به محاکمات تبلیغاتی دولت کویت اشاراتی شده است، ولی این اشارات ممکن است نشانه آن باشد که حکومت کویت قصد دارد راه را برای اخراج عباس مهری روحانی مورد بحث هموار کند تا او را از پیروان بالقوه خود جدا سازد. یادآوری رسمی رادیو تهران درباره اینکه این روحانی شخصا از سوی خمینی به عنوان، امام جمعه در کویت انتخاب شده است، ممکن است باعث شود که حکومت کویت دچار تردید شود، ولی تدابیر تشدید یافته امنیتی محلی و شواهد حاکی از پشتیبانی متقابل از سوی

ص: 61

کشورهای عربی خلیج چنین القا می کند که کویت ممکن است درباره این موضوع روش خشنی در پیش بگیرد. ماجرای المهری ممکن است، اولین برخورد مستقیم بین خمینیسم و خانواده حاکم بر کویت باشد که عواقبی جدی در رابطه با ناآرامی در کویت خواهد داشت. (پایان خلاصه).

2 - (سری) روزنامه کویتی القبس در روز 25 سپتامبر گزارش داد که دولت کویت تصمیم گرفته است تا تابعیت کویتی عباس المهری را که یک روحانی برجسته شیعی و یک بازرگان جزء کویتی است و شش سال قبل تبعیت کویت را پذیرفته بود، پس بگیرد.

این اقدام در ضمن به منزله پس گرفتن تابعیت کویتی اعضاء خانواده او خصوصا فرزند او احمدعباس المهری که از هشتم سپتامبر به دلیل گرایشهای غیر مجاز سیاسی (تلگراف مرجع الف) در بازداشت به سر می برد نیز خواهد بود. این اقدام علیه خانواده مهری که قبلاً تابعیت ایرانی داشته است حداقل از تاریخ 19 سپتامبر تاکنون تحت بررسی بوده است. (تلگراف مرجع ب)

3 - (خیلی محرمانه) یک منبع قابل اطمینان در دیوان امیری ضمن تأیید چشم انداز اقدام حکومت کویت در تاریخ 25 سپتامبر علیه خانواده المهری، همچنین گزارش روزنامه را مبنی بر اینکه گذرنامه های دکتر محمد حسن نصیر و عدنان عبدالصمد و خالد خلف پس گرفته شده است، تأیید نمود.

یک منبع وزارت کشور نیز به مقام سفارت در 26 سپتامبر در تأیید این مطلب گفت که اسناد تابعیت کویتی مهری لغو و سه گذرنامه مزبور نیز پس گرفته شده است. هر سه آنها کویتیهای متعلق به شیعیان مخالف هستند و از شرکت کنندگان فعال در ایراد نطق در مسجد حاجی شعبان می باشند که محل تحریکات مهری علیه حکومت کویت بوده است. نصیر تا ماه مه اخیر معاون دبیر کل امور اقتصادی در وزارت نفت بود. عبدالصمد نیز درجه معاونت مدیر کل وزارت نفت را زمانی که به عنوان مدیر دفتر وزیر در چند سال قبل خدمت می کرد به عهده داشت. هر دو هنگامی منصوب شده بودند که عبدالمطلب الکاظمی رهبر یکی از خانواده های ثروتمند بازرگانان شیعه کویت، وزیر نفت بود. خالد خلف که نام کامل او عبارت است از خالد الخلف التجلی، وکیل دعاوی جنایی کویت در طی بیست سال اخیر به عنوان نماینده مجلس ملی از منتقدین صریح حکومت بوده است.

چندی قبل در همین سال جاری او به طور رایگان وکالت یک پرونده ارتکاب زنا را که سر و صدایی به راه انداخته بود و مربوط به یک زوج ازدواج نکرده انگلیسی و آمریکایی بود به عهده گرفته بود.

(تلگراف مرجع ج) او اکنون برای انجام یک سفر آموزشی به ایالات متحده با کنسول در تماس است. در حدود 10 سال قبل وی از شش جوان که در توزیع اوراق ضاله و بمب گذاری در کویت شرکت داشتند دفاع کرده بود.

4 - (طبقه بندی نشده) در تلگرافی که در تاریخ 26 سپتامبر در روزنامه القبس منتشر گردید خلف شکایت کرده بود که داستانی که در القبس درج شده افترایی بیش نیست و تهدید کرده بود که علیه آن شکایت خواهد کرد. ولی در ضمن اعتراف نمود که گذرنامه ها ضبط شده اند. در پاسخ، القبس (1) که گفته بود پاسپورت خلف توقیف شده ادعا می کند که منابع مختلفی نیز آن را تأیید کرده اند و (2) یادآور گردید که خلف نیز مسئله توقیف گذرنامه را انکار نمی کند و (3) تهدید نموده که روزنامه نیز علیه وی اقامه دعوی خواهد کرد. با این وصف القبس اظهار نداشت که این اقدام صریحا علیه مهری انجام شده است.

5 - (خیلی محرمانه) - القبس تنها روزنامه عربی است که اقدامات حکومت کویت را گزارش داده است

ص: 62

و این ما را وا می دارد چنین نتیجه بگیریم که حکومت کویت سرگرم مطالعه درباره طرز رفتار مطبوعاتی نسبت به این حادثه است و روزنامه القبس را برای آزمایش قبلی درباره عکس العمل مطبوعات نسبت به چنین تدابیری به کار می برد.

6 - (خیلی محرمانه) تدابیری که علیه مهری تشریح شد با توجه به اینکه حکومت کویت در مورد مشابه ارفاق و تحملی نسبت به مخالفان نشان داده است، بسیار شدید می باشد. پس گرفتن تابعیت از بزرگ خانواده مهری که به بقیه اعضا این خانواده نیز تعلق خواهد گرفت یک مسئله قانون اساسی را (طبق اصل 33 قانون اساسی کویت پیش بینی شده است که چنین مجازاتی جنبه شخصی دارد) در مورد سلب تابعیت پیش می کشد که همچنین مواردی نظیر سلب آزادی مسافرت و آزادی شخصی و مالکیت شخصی و غیره را شامل می شود و از جمله تصمیماتی است که حکومت کویت به ندرت آن را اتخاذ کرده است.

7 - (سری) گزارش اقدام علیه این شخصیتهای شیعی پس از چند روز اتخاذ تدابیر شدید امنیت داخلی در کویت منتشر شده است. بخش امنیتی سفارت گزارش داده است (تلگرافهای مرجع د - ه) که تدابیری برای جلوگیری از نطق شخص نامبرده در مسجد الشعبان در تاریخ 22 سپتامبر اتخاذ شده و همچنین مرخصیهای مأمورین پلیس لغو گردیده و قسمتی از نیروهای نظامی به حالت آماده باش در آمده و اجازه پذیرش بیماران در بیمارستانها نیز محدود شده است. ما همچنین ملاحظه کرده ایم که به عنوان بخشی از تشدید تدابیر امنیتی واحدهای گارد ملی مستقر در نقاط و تأسیسات مختلف اطراف شهر از قبیل وزارت مخابرات و دفتر حفاظت منافع مصر و سفارت آمریکا اکنون تحت نظر یک افسر جزء به جای یک درجه دار قرار گرفته است، در حالی که قبلاً این محلها تحت نظر یک درجه دار محافظت می شد. (اظهارنظر:

کمیته امنیتی سفارت حضور یک افسر گارد ملی را در سفارت به عنوان اینکه خطر نسبت به این سفارت یا آمریکاییها در این سفارت افزایش یافته تلقی نمی کند) علاوه بر این، نیروی هوایی کویت در هفته جاری برای نخستین بار ظرف چند ماه اخیر به حضور و غیاب اعضاء در پایگاه هوایی احمد الجابر در جنوب شهر پرداخت. همه این تدابیر رویهم رفته نشان دهنده آن است که حکومت کویت تصمیم دارد محرکین را سرکوب نماید.

8 - (خیلی محرمانه) تدابیر امنیتی داخلی چنان جنبه همگانی پیدا کرده که نقل مجلس در شب نشینیهای کوکتل پارتی و گپ زدنها در داخل ادارات شده است، ولی در رسانه های گروهی از صحبتی نمی شود. اطلاع وسیع عمومی درباره این تدابیر نیز باعث شایعاتی شده است مبنی بر اینکه «ایرانیان» خود را مسلح می کنند و داستانهایی درباره حمل و قاچاق اسلحه به کویت از طریق سواحل آن نیز شایع شده است. هنوز اطلاعی که قاچاق اسلحه را با فعالیتهای شیعه ربط بدهد به دست نیامده، در واقع تصور می کنیم که رهبران روحانی شیعه دستوراتی درباره اجتناب از خشونت صادر کرده اند (تلگراف مرجع د).

علاوه بر این قاچاق اسلحه در این نقطه از جهان اکنون سالهاست که به صورت یک بیماری مزمن در آمده است.

9 - (خیلی محرمانه) القبس و سایر روزنامه ها نیز روز 26 سپتامبر گزارش دادند که شب قبل رادیو تهران اعلام داشت که خمینی مهری را به عنوان امام جمعه کویت تعیین کرده است. گل شریفی کاردار ایران در پاسخ به سؤال مربوط به این خبر گفت که روزنامه ها خبر رادیو را درست درج کرده اند و خود گل شریفی آن را شنیده است، وی افزود که انتصاب مهری به این سمت ممتاز، یک انتصاب جدید نیست. زیرا اولین

ص: 63

سمت را از مدتی پیش عهده دار بوده است. (گل شریفی از اظهارنظر بیشتر در این باره خودداری کرد.) طبق اظهار رادیو تهران این انتصاب بدان جهت به عمل آمده است تا نیازهای مسلمانان شیعه در کویت بر آورده شود. منبع ما در ایران نیز می گوید که مهری بزرگ مدتی قبل مأموریت یافته بود که خمس مطابق با آئین شیعه را برای انتقال به نجف در عراق جهت انجام امور خیریه اسلامی جمع آوری کند.

10 - (خیلی محرمانه) به دنبال تایپ شدن متن فوق سفارت مطلع شد که خانواده مهری کویت را ترک کرده و یا از کویت اخراج شده است، ولی جزئیات ویژه مربوط این خبر در دست نیست. سلب تابعیت کویتی از مهری یک مقدمه لازم قانونی برای این اقدام غیرعادی از سوی حکومت کویت به شمار می رود.

هنوز روشن نیست که آیا حکومت کویت پس از کسب اطلاع از خبر رادیو تهران درباره اینکه دستگاه مذهبی ایران برای حمایت مهری از هر نوع گزندی اقدام خواهد کرد، اقدام به اخراج خانواده مهری کرده است یا نه. اگر چنین باشد، حکومت کویت ظاهرا به وسیله پشتیبانی متقابل از سوی عراق و سایر کشورهای عربی خلیج مخالف با مداخلات ایران (تلگراف مرجع ز) تقویت شده است. توپ اکنون در دست ایرانیان است و ناظران اینجا با اضطراب در انتظار عکس العمل از جانب پشتیبانان ایرانی رهبر تبعید شده شیعیان کویتی می باشند. ساترلند

منبع: اسناد لانه جاسوسی - جلد 40 - کتاب 40 - صفحه 61