Post
22380
سیاست شوروی نسبت به ایران
موضوع سند
سیاست شوروی نسبت به ایرانمشخصات ارسال سند
از: سفارت آمریکا در مسکو، تون
محرمانه
به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی - سی
1358-06-26- 1979-09-17
متن سند
سند شماره (72)
تاریخ: 17 سپتامبر 79 - 26 شهریور 58
خیلی محرمانه
از: سفارت آمریکا، مسکو
به: وزارت امور خارجه، واشنگتن
موضوع: سیاست شوروی نسبت به ایران
1- تمامی متن خیلی محرمانه 2- خلاصه: حدسیات اخیر درباره تغییر در سیاست شوروی نسبت به ایران ظاهرا آن قدرها رسا نیست. شورویها در کوشش برای اینکه سیاست رسمی خود را از تفسیرهای انتقادی مطبوعات خود درباره ایران متمایز سازند، به سرعت اقدام می کنند. در این مورد به ویژه مقاله شخصی به نام بووین در نشریه ندلیا قابل توجه است.
دفتر امور ایران در وزارت امور خارجه اتحاد شوروی وجود تغییراتی در سیاست شوروی نسبت به ایران را قویا تکذیب کرد. پیامهای کاسیگین به بازرگان و خمینی شاید به قصد از بین بردن این اظهار نظر که اتحاد شوروی سیاست حفظ مناسبات رسمی دوستانه با ایران بعد از انقلاب را کنار گذاشته نیز می باشد.
ص: 671
حوادث اخیر در ایران بدون شک نگرانی شوروی را نسبت به اوضاع در ایران افزایش داده است، ولی ما این امر را یک نوع تغییر جزیی در روش همیشه ناپایدار شوروی نسبت به انقلاب اسلامی خمینی تلقی می کنیم تا اینکه تغییر در سیاست اساسی شوروی باشد. اتحاد شوروی همچنان ساخت سیاسی کنونی ایران را یک امر گذرا تلقی می کند و در انتظار آن است که ببیند که بعدا چه پیش خواهد آمد، قبل از اینکه ارزیابی جدی از سیاست شوروی نسبت به ایران به عمل آید. پایان خلاصه 3- همان طوری که در مرجع الف خاطر نشان شد تفسیرهای اخیر مطبوعات شوروی نسبت به ایران زمینه هایی فراهم کرده اند که ممکن است چنین فرض کرد که سیاست شوروی نسبت به ایران در شرف ارزیابی مجدد است. این امر به ویژه در مورد مقاله بووین در نشریه ندلیا صدق می کند. (مرجع ب) در این مقاله انقلاب اسلامی مورد حمله قرار گرفته و خمینی (از طریق نقل قولهایی از اظهارات خود) به عنوان یک مرد متعصب مذهبی خطرناک توصیف شده است.
گفتگوهای گرووی با مأمور وزارت امور خارجه (مرجع ج) همچنین این اندیشه را که سیاست جدیدی از سوی شوروی نسبت به ایران پیش گرفته خواهد شد تقویت می کند.
4- معذالک تحولات چند روز گذشته تغییر جزئی در سیاست رسمی شوروی نسبت به ایران را رد می کند. روزنامه پراودا در یازدهم سپتامبر پیامهای جداگانه ای را که کاسیگین هنگام پرواز بر فراز ایران به مقصد اتیوپی به عنوان بازرگان و خمینی فرستاده بود چاپ کرده است. در هر دوی این پیامها تعهد شوروی به پرورش مناسبات حسن همجواری مورد تأکید قرار گرفته و در تلگرام به عنوان خمینی، شالوده عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر مورد تأکید قرار گرفته است.
5- استانسیلاو کنستاتینویچ کاوریگین رایزن وزارت امور خارجه شوروی رئیس بخش ایران روز 12 سپتامبر به مأمور سفارت گفت که در سیاست شوروی نسبت به ایران مطلقا هیچ تغییری روی نداده است.
او گفت اظهارات اساسی مربوط به سیاست شوروی همانهایی است که در اعلامیه برژنف در تاریخ 19 نوامبر 1978 و 2 مارس 1979 گنجانده شده است. وی همچنین گفت مناسبات شوروی با ایران براساس روابط حسن همجواری و احترام متقابل در مورد حق حاکمیت و عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر استوار است. کاوریگین همچنین تکذیب نامه خبرگزاری تاس را که در شماره پنجم سپتامبر روزنامه پراودا درج شده است، مبنی بر رد اتهامات مداخله شوروی در کردستان که از سوی چهره های سیاسی و مطبوعات ایران به عمل آمده معتبر قلمداد کرد.
6- در پاسخ به پرسشی درباره انتقاد اخیر از ایران در مطبوعات شوروی، کاوریگین وجود انتقاد در مطبوعات شوروی را تکذیب کرد و گفت که مطبوعات شوروی صرفا خبرهای ایران را گزارش می دهد، همان طوری که مطبوعات غربی این کار را انجام می دهد و اما درباره مقاله بووین، کاوریگین اظهار داشت که بووین نظریات شخصی خود را بیان داشته است و نشریه ندلیا برعکس روزنامه پراودا یک نشریه صاحب نظر نیست.
7- خود بووین به یک روزنامه نگار آمریکایی (فاش نشود) در یک مصاحبه خارج از برنامه در تاریخ دوازدهم سپتامبر گفت که نوشته های او منعکس کننده نظریات خود او می باشد و نه اینکه لزوما نظریات دولت شوروی باشد.
او گفت مقاله او در نشریه ندلیا درباره ایران به معنای ارزیابی مجدد سیاست شوروی درباره ایران
ص: 672
نیست. او حتی گفت که نمی داند سیاست شوروی درباره ایران چیست. بووین نشریه ندلیا را به عنوان یک نشریه عمومی مخصوص روزهای یکشنبه وابسته به روزنامه ایزوستیا توصیف کرد و گفت این نشریه به هیچ وجه نظرگاه رسمی نیست.
8- روزنامه ایزوستیا در تاریخ 13 سپتامبر مقاله مفصلی به قلم خبرنگار خود در تهران را منتشر کرد.
در این مقاله بسیاری از نکاتی که در مقاله بووین مورد بحث قرار گرفته بود به طور تلویحی رد شده است.
این مقاله تحت عنوان «ایران: فرایندهای نوآوری» حاوی مطالب زیر است:
- توجیه مشکلات اقتصادی کنونی ایران و اظهار اینکه برای دوران ابتدایی هر انقلابی این مشکلات طبیعی است و این مشکلات همچنین نتیجه ترک ایران از سوی هم پیمانهای اقتصادی غربی سابق است.
- همچنین گفته شده است که جهت گیری ضدامپریالیستی ایران از پشتیبانی جهانی برخوردار است.
- از ایران دعوت شده است تا پیوندهای نظامی و اطلاعاتی خود را با ایالات متحده به عنوان یک عامل مثبت در جهت تشنج زدایی عمومی و صلح ترک کند.
- اعلام شده است که اتحاد شوروی در پشتیبانی از انقلاب ایران موضع گرفته و حاضر است فعالانه با ایران نوین همکاری کند.
- و سرانجام اعلام داشته است که مردم شوروی مشکلاتی را که ایران با آن مواجه است با احساس تفاهم درک می کنند و برای مردم دوست ایران خواهان حل این مشکلات هستند.
9- اظهار نظر: شورویها ظاهرا به سرعت از اثراتی که در نتیجه مقاله بووین به وجود آمده مبنی بر اینکه اتحاد شوروی سرگرم ارزیابی مجدد در سیاست خود نسبت به ایران است خود را کنار می کشند، معذالک ما این گونه اظهارات را به مفهوم واقعی آن تلقی نمی کنیم و معتقد نیستیم که بووین تنها «نظریات شخصی» خود را بیان داشته است. البته این امر صحت دارد که نشریه ندلیا کمتر از پراودا صاحب نظر است و اینکه بووین یک مرد تکرو است، ولی بووین همچنین به عنوان شخصی تلقی می شود که با رهبران شوروی وابسته است، مقاله های او شاید منعکس کننده دقیق ناراحتیهای شوروی درباره بعضی از حوادث در ایران است که عبارتند از بکار بردن زور علیه کردها و سرکوبی چپگراها از جمله حزب توده، پشتیبانی ایران از شورش اسلامی در افغانستان و همچنین لغو پیمانهای مربوط به تحویل گاز و بالاتر از همه اتهامات علیه اتحاد شوروی از سوی چهره های سیاسی و مطبوعات ایران.
10- ما حاضر نیستیم که چنین نتیجه بگیریم که این امر به منزله تغییر در سیاست شوروی است.
معذالک همان طوری که در مرجع د گفته شده است موضعگیری شوروی نسبت به انقلاب اسلامی ایران دستخوش دوگانگی بوده است. ما از علامتهایی که اخیرا از سوی شوروی نشان داده شده چنین نتیجه گیری می کنیم که این دوگانگی در سیاست شوروی همچنان حفظ شده است هرچند جنبه های منفی روش شوروی ممکن است اکنون اندکی بیشتر از سابق باشد. مقاله پروین و سایر انتقادهایی که از ایران به عمل آمده است، باید به عنوان اخطار و هشداری تلقی گردد که اگر رهبران سیاسی ایران و مطبوعات این کشور به حملات خود علیه شوروی ادامه دهند شورویها نیز ممکن است متقابلاً حمله کنند. از سوی دیگر این گونه انتقادها ممکن است به منزله یک محکی برای آزمایش واکنشها نسبت به تغییر احتمالی در سیاست شوروی باشد. اگر این امر صحیح باشد شورویها ظاهرا از عکس العملی که این مقاله در مطبوعات غربی و ایران ایجاد کرده است غافلگیر شده اند و اکنون می کوشند تا از اهمیت آن بکاهند.
ص: 673
11- اتحاد شوروی همچنان ساخت سیاسی کنونی ایران را به عنوان یک پدیده گذرا تلقی می کند و به احتمال قوی در انتظار خواهد بود تا ببیند بعدا چه خواهد شد، قبل از اینکه سیاست شوروی نسبت به ایران دستخوش ارزیابی جدی قرار بگیرد. کاوریگین مأمور امور ایران وزارت امور خارجه شوروی به مأمور سفارت گفت که آینده ایران به قانون اساسی جدید بستگی دارد و به اینکه چه کسی در رأس نهادهای جدید قدرت سیاسی قرار خواهد گرفت او افزود که این «نظر شخصی» اوست که تمامی مشکلات جاری ایران ناشی از ماهیت موقتی دولت موقت ایران است. او عقیده داشت که روحانیون همچنان نیرومندترین گروه در کشور پس از تصویب قانون اساسی خواهند بود. او در عین حال درباره ساخت سیاسی آینده ایران اظهار خوش بینی ملایم کرد. هنگامی که از وی پرسیده شد که آیا شخصیتهای مذهبی دیگری را که دارای نفوذ سیاسی بزرگی مانند خمینی یا طالقانی باشند در ایران می بیند یا خیر، کاوریگین گفت چنین شخصیتی در نظر نمی آید. او در پایان این بحث تأکید کرد که آینده سیاسی ایران مربوط به خود ایرانیان است که تصمیم بگیرند و اینکه اتحاد شوروی شدیدا پایبند سیاست عدم مداخله خود در امور داخلی ایران است.
12- به طور خلاصه ما معتقدیم که اتحاد شوروی به سیاست خود درباره ادامه روابط حسن همجواری با ایران در حال حاضر متعهد است. شورویها بدون شک ترجیح می دادند که در ایران یک حکومت نیرومندتر و غیرمذهبی بر سر کار باشد، ولی آنها قبول دارند که خمینی نیرومندترین شخصیت سیاسی ایران است و با دیگران فاصله زیادی دارد و شورویها همچنین کمتر امکان آن را می بینند که این واقعیت تغییر یابد. آنها می دانند که خمینی 79 ساله است و نمی تواند برای ابد دوام داشته باشد. لااقل تا زمانی که خمینی بر زندگی سیاسی ایران تسلط دارد ما معتقدیم که مسکو همچنان عدم خشنودی خویش را از سیاست ایران و اظهاراتی که به منافع شوروی لطمه می زند ابراز خواهد داشت و در کمین فرصتهایی خواهد بود تا نفوذ خود را در ایران گسترده تر کند. معذالک ما احساس می کنیم که مسکو از اقدامات مستقیم برای تحت تأثیر قرار دادن حوادث در ایران خود داری خواهد کرد. تون
تصاویر سند
تجهیزات یافت نشد!
قرارداد یافت نشد!
سایر کلمات یافت نشد!