نگرانی نسبت به وضعیت افغانستان در پاکستان

موضوع سند

مشخصات ارسال سند

از: سفارت آمریکا در اسلام آباد، کینگ

محرمانه

به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی - سی

1358-04-03- 1979-06-24

متن سند

سند شماره (29)

تاریخ: 3 تیر 1358 - 24 ژوئن 79

خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در اسلام آباد

به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی. سی.

موضوع: نظم و قانون در بلوچستان - افزایش نگرانیها در مورد بحران افغانستان

1 - تمام متن خیلی محرمانه است.

2 - خلاصه: هجوم اخیر آوارگان افغانی به بلوچستان موجبات افزایش نگرانی را در مورد جنگ موجود در آن سوی مرز فراهم آورده است. مشاجره و مناظره در مورد آن چه حکومت نظامی انجام می دهد و باید در قبال افغانستان انجام دهد موجب شده است که در داخل ایالت و بین ایالت و دولت مرکزی اختلافاتی پدید آید. در همین مشاجرات، خود آوارگان نیز یک مسئله خاص را تشکیل داده اند.

البته با آغاز انتخابات بعید به نظر می رسد که بحران موجود در افغانستان، بروز خشونت در بلوچستان را ممکن سازد. عمده این امر نیز بستگی به درک صحیح از تعهد آمریکا در قبال پاکستان دارد.

عامل تشدیدکننده بحران

3 - پنج ماه قبل از انتخابات ملی، گفتگوهای ما با رؤسای بلوچستان نشانگر نگرانی بیش از حد آنها نسبت به مسئله پناهندگان افغانی بود و در رابطه با انتخابات اظهار نگرانی نمی کردند. وقایع آن سوی مرز واقعی و محسوس است لیکن انتخابات 17 نوامبر از نظر آنها وعده و وعیدهای مشکوکی به نظر می رسد.

در ورای نگرانی مردم این اعتقاد به چشم می خورد که درگیری پاکستان در افغانستان می تواند عامل تشدید کننده بحران در بلوچستان به علت عدم ثبات داخلی این استان باشد.

هجوم پناهندگان

4 - تا قبل از بهار کنونی، موج پناهندگان از شمال و غرب خط دوراند وارد شمال غربی این استان مرزی می شدند. پس از آن در ماههای آوریل یا مه، سیل پناهندگان در جنوب راه دیگری یافتند که احتمالاً نشانگر تغییر جغرافیایی نبردها در منطقه مرزی می باشد.

بنا به گزارشها در یک روز تنها 12000 نفر پناهنده از مرز گذشته و وارد بلوچستان شدند. استاندار این ایالت اظهار می دارد که در حال حاضر در مرز و در استان بلوچستان حدود 100000 نفر پناهنده جای گرفته اند. دیگران رقمی پایین تر لیکن عمده را در مورد بلوچستان به کار می برند.

5 - هجوم پناهندگان افغانی با اختلاف نظر فزاینده در مورد نقش دولت در برخورد با شورشیان مصادف گردید. در مورد آنچه که اسلام آباد انجام می دهد و باید انجام دهد، سلیقه و نقطه نظرهای متفاوتی

ص: 393

وجود دارد. این مشاجرات و مناظرات منعکس کننده و تشدیدکننده اختلاف درون ایالتی و بین ایالت و دولت مرکزی می باشد.

اختلاف نظرها

6 - اختلاف نظرها ظاهرا از الگوی چپ به راست تبعیت می کند. اعضای حزب خلق پاکستان و حزب ملی پاکستان در بخش مترقی قلمرو سیاسی، معتقدند که حکومت نظامی به مجاهدین در مبارزه شان برای سرنگونی رژیم کابل یاری می دهد. یکی از رؤسای اسبق شهری و حزب خلق پاکستان گفت. اگر حکومت نظامی در تکذیب حمایت خود از شورشیان صادق باشد، باید با جدیت تمام مرز را مسدود نماید. وی می گوید دولت می تواند اردوهای پناهندگان را به پنجاب یا سند منتقل نماید تا آنها نتوانند به صورت یک نیروی محرک برای کابل عمل کنند. نقطه نظر مخالف این است که حکومت نظامی به مجاهدین کمک می کند، لیکن این کمک کافی نیست؛ که این نظر اعضای اتخاذ ملی پاکستان و احزاب محافظه کار این کشور است. به طور مثال، دستیار شخصی رئیس حزب طریق استقلال، اصغرخان، از ما سؤال کرد که چرا سازمان سیای آمریکا علیه تره کی کودتایی را سازمان نداده است.

تفرقه و سوابق تاریخی آن

7 - بخشی از تفرقه ایجاد و تشدید شده توسط افغانستان ریشه ای تاریخی دارد. گرچه هنوز کسی مستقیما از ایجاد یک بلوچستان بزرگ با ما صحبت نکرده است، لیکن استاندار پیشین بلوچستان اکبرخان بوگتی و دیگران به ما گفته اند که بسیاری از بلوچها هنوز با جاه طلبی بسیار میل دارند بلوچستان ایران، افغانستان و پاکستان و احتمالاً سند را به صورت یک ملت واحد درآورند. بوگتی می گوید این افراد معتقدند که انقلاب افغانستان موضع آنها را تقویت کرده و آنها به طور پنهانی یا آشکار از رژیم ترکی کمک خواهند گرفت و سعی خواهند کرد از ناآرامیهای سیاسی موجود در پاکستان در مبارزه علنی خود علیه حکومت نظامی این کشور بهره برداری کنند. بلوچهای دیگری که مایلند از طریق قانونی و مشروع خودمختاری بیشتری برای بلوچستان کسب کنند، به ما گفته اند که حکومت نظامی پاکستان با کمک خود به شورشیان افغانستان موجبات اقدامات تلافی جویانه شوروی در بلوچستان را فراهم آورده است.

بسیاری از آنها معتقدند که این استان به صورت میدان مبارزه ابرقدرتها در خواهد آمد. چون خودبینی و بی منطقی شدیدا حکمفرماست، این اشخاص میل ندارند ورود لشگرهای تانک و پیاده شوروی به کویته را برای رسیدن به بنادر موجود در آبهای گرم به زیر سؤال بکشند.

عوامل جامعه شناسی

8 - تفرقه های دیگر از نوع مربوط به جامعه شناسی است. بلوچستان یک جامعه قبیله ای است که با خطر تغییر رو به روست. از یک طرف ما با رهبران قبیله ای صحبت کردیم که می گویند نبرد موجود در افغانستان جهاد در راه حفظ اسلام و یک سبک زندگی است؛ از طرف دیگر، با اشخاصی صحبت کردیم که از حکومت غیر عادلانه رهبران و رؤسای قبیله ای ابراز انزجار کرده و تلاشهای دولت ترکی را در از بین بردن قبیح ترین جنبه های نظام قبیله ای در افغانستان می ستودند. آنچه واضح است، این است که مردم

ص: 394

بلوچستان از این برخورد نیز معلول طرز فکر آنها در قبال بافت اجتماعی موجود در بلوچستان است.

عوامل نژادی

9 - با وجود مبهم بودن شواهد، ما در نتیجه گفتگوهای خود در کراچی و کویته به این نتیجه رسیده ایم که علیرغم مسائل مطروحه انقلاب افغانستان نیز سبب تفرقه میان نژاد بلوچ و پتان شده است. در گفتگوهای مذکور رقابت بین این دو گروه نژادی موجود در این استان آشکار می گردید. در میان 50 درصد جمعیت بلوچ این استان میزان حمایت از تره کی خیلی بیشتر از 40 درصد جمعیت پتان این ایالت است. جالب توجه اینکه، بیشترین تمرکز پناهندگان در بخش شمالی استان یعنی در ناحیه پتانها قرار گرفته است. چون پناهندگان برای رسیدن به بخش بلوچی این استان مجبورند، از یک کویر غیر قابل عبور بگذرند.

احتیاطات دولتی

10 - دولت می داند که در برخورد علنی با شورشیان در افغانستان باید احتیاط بسیار به خرج دهد.

وزیر اسبق فدرال هیئتهای محلی خان محمد زمان خان آقاقاضی به ما گفت که حکومت نظامی تا کنون به بهترین وجه ممکن عمل کرده است. در این رابطه وی به کمکهای بشر دوستانه محدود به مداخله دولت اشاره کرد. ولی بسیاری از مخالفان حکومت نظامی، به ما گفته اند که مطمئن نیستند موضوع به این ترتیب باشد. آنها می گویند رئیس جمهور ضیاءالحق که از خانواده مولوی هاست، از نظر عقیدتی به عصیانگران اسلامی کمک می کند و ارتش پاکستان زمانی که فرصت برای از بین بردن یک رژیم متخاصم همجوار موجود است نمی تواند دست روی دست گذاشته و کاری انجام ندهد.

مسئله پناهندگان

11 - در رابطه بین دولت و مردم بلوچستان مسئله پناهندگان نیز به صورت مشکلی درآمده است. با وجود تشکیل اردوگاههای خاص بسیاری از افغانها در خارج از اردوگاههای خود به سر می برند.

حیوانات احتیاج به چراگاه دارند و پناهندگان هر چه بیشتر بز و گوسفند داشته اند با خود به این سوی مرز منتقل کرده اند. زندگی آنها در خارج از اردوگاهها سبب پیدایش این شک و تردید شده است که دولت نمی خواهد آنان را کنترل نماید، چون در این صورت کنترل آنها نیز کاری بس دشوار است. علاوه بر این بین پاکستانیها و افغانها در مورد چراگاهها نیز اختلافاتی به وجود آمده است. چراگاههای موجود در این منطقه قادر نیست کفاف ساکنین اصلی آن را بدهد. تا به حال میهمان نوازی بومیان بر رنجش خاطر آنها غلبه کرده است، لیکن اگر تعداد آنها افزونتر و مدت اقامت آنها طولانی تر شود، دولت مجبور است جهت اسکان آنها در مناطق وسیعتر اقداماتی به عمل آورد.

سرپیچی از انتخابات

12 - امکان تبدیل شدن افغانستان به صورت عامل ایجاد خشونت در بلوچستان با آغاز انتخابات کاهش خواهد یافت. بازرس کل پلیس استان در گفتگو با ما بی پرده گفت اگر انتخابات به تعویق افتد نظم و قانون در این استان بهتر برقرار خواهد شد. بیانات اخیر میرغوث بوکس بیزنجو رهبر حزب ملی پاکستان

ص: 395

نشانگر نوع بیاناتی است که می تواند محرک خشونت باشد. در اجتماع حزب ملی پاکستان در یکم ژوئن بیزنجو گفته است در صورتی که ضد انقلابیون از اقدامات خود دست برندارند، مترقیان و دموکراتهای پاکستانی به دفاع از انقلاب خلق افغانستان قیام خواهند کرد. خیربوکس مری، رهبر قبیله مهم مردی که گویا خود را چه گوارای بلوچستان می داند، از رهبران مهم شورش چریکی به شمار می آید. نارضایتی اقتصادی نیز می تواند موجبات پیدایش شورشها را فراهم آورد. ولی این استان تا به حال آرام بوده است.

آمریکا

13 - پیدایش اغتشاش در بلوچستان به درک افراد عصیانگر از شدت تعهدات آمریکا نسبت به پاکستان بستگی دارد. این باور که آمریکا، پاکستان را به حال خود رها کرده است، افرادی چون بیزنجو را ترغیب می کند که با شوروی وارد پیمان شوند. متأسفانه بسیاری از کسانی که ما با آنها در بلوچستان صحبت کرده ایم فکر می کنند که آمریکا دوستان خود را تنها گذاشته است. دلایل ارائه شده توسط آنها نیز فقدان حمایت آمریکا از پاکستان در سال 1965 و 1971، شکست آمریکا در برابر شوروی در حمایت از آنگولا، اتیوپی و افغانستان و مخالف آمریکا با مسلمانان جهان و قطع کمک به پاکستان می باشد.

14 - علیرغم این انتقادات، همه نسبت به آمریکا حسن نیت دارند. بخش اعظم جامعه بلوچستان ادامه ارتباط حسنه با آمریکا را ترجیح می دهند. این افراد عبارتند از مقامات دولتی (اکثرا اهل پنجاب) بازرگانان و رؤسای قبایل. آنها با وجود انتقاد از اقدامات اخیر آمریکا امیدوارند که در صورت حمله و یا تحریک به خرابکاری توسط شوروی، آمریکا به یاری پاکستان بشتابد. اثبات این قضیه که آمریکا به تمامیت ارضی، استقلال و ثبات پاکستان علاقه دارد، بدون اینکه به حکومت نظامی پاکستان وابسته باشد کاری است بس دشوار. این کار با تلاشهای دولت ضیاء در نشان دادن طرفداری خود از آمریکا و مذاکرات آن برای ورود به نهضت غیر متعهدها دشوارتر می گردد؛ دشوار از این جهت که حکومت نظامی پاکستان حمایت ما را رد می کند و دیگر اینکه مشکلات موجود در روابط ضیاء با ما سبب شده است که بسیاری از آنها فکر کنند ما با تعویض و جایگزین شدن این رژیم موافق هستیم. مهمترین ضربه در دراز مدت عدم تواناییمان در کمک به پاکستان طبق قرارداد دوجانبه 1959 خواهد بود. اگر پاکستانیها دستشان رو شده باشد، آمریکا نخواهد توانست اقدامی به عمل آورد. کینگ

منبع: اسناد لانه جاسوسی - جلد 45 - کتاب 45 - صفحه 393