سند شماره 71

تحلیل روابط ایران و شوروی

موضوع سند

مشخصات ارسال سند

از: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی - سی، ونس

محرمانه

به: سفارت آمریکا در تهران

1358-06-20- 1979-09-11

متن سند

سند شماره (71)

تاریخ: 11 سپتامبر 79 - 19 شهریور 58

خیلی محرمانه

از: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی - سی

به: سفارت آمریکا در تهران - فوری

موضوع: روابط ایران و شوروی

1- (تمام متن خیلی محرمانه)

2- دبیر اول سفارت شوروی، گروهی با مقام وزارت امور خارجه در دهم سپتامبر دیدار کرد. در جلسات قبلی گرووی در طرح سؤالات درباره «رژیم خمینی» اظهار بیطرفی می کرد، لیکن امروز خط خصومت بار جدید شوروی را منعکس نمود.

3- در جواب به سؤال، گرووی گفت که تغییر در عکس العمل مسکو علیه ایران ناگهانی نیست،بلکه از

ص: 670

مدتها پیش در حال شکل گرفتن بوده است. مقامات ایرانی حالت دوستانه ساختگی در برابر شوروی اتخاذ کرده بودند که به تدریج این احساسات آشکار گشته بود. گرووی گفت که قبلاً هم خاطر نشان ساخته بود که دین اسلام «بسیار سرسخت است و مشکل بتوان با آن کنار آمد». او نگرانی خود را از نفوذ روحانیون ایران بر مسلمانان شوروی (که به قول خودش از موفق ترین گروه ملت هستند) و یا بر وقایع افغانستان (که به همین زودیها قرار است اصلاحات ارضی ترکی اجرا شود) آشکار نساخت.

4- ظاهرا مشکل اصلی حالت خصمانه ایرانیان علیه مسکو (مثلاً وارد کردن این اتهام که شوروی به حمایت از کردها و دیگر مخالفین می پردازد) بی ثباتی رژیم می باشد. خمینی اشتباه بزرگ را زمانی مرتکب شد که تصمیم به سرکوبی کردها و دیگر اقلیتهای ملی گرفت. موضوع قومیت گرایی (ناسیونالیسم) مشکل جدی هر انقلابی بوده است و خمینی بی جهت آن را تحریک کرده است. انقلاب ایران هنوز کامل نشده و رهبری خمینی ممکن است دوامی نداشته باشد. تشنج بین تهران، قم و مسکو خیلی زود آشکار خواهد شد. به نظر تنها در دراز مدت امکان برقراری روابط صمیمانه بین گرووی تنها در دراز مدت امکان برقراری روابط صمیمانه بین ایران و شوروی وجود دارد.

5- گرووی گفت که تحویل گاز به شوروی به میزان 50 درصد مقدار قبلی ادامه دارد و از آن جهت که تحویل آن بستگی به تولید نفت دارد، نمی تواند امید افزایش مقدار آن را در آینده نزدیک داشت. وی اظهار داشت که ایرانیها مسئله «نرخ جهانی گاز» را مطرح کرده اند که اصلاً قبل از این سابقه نداشته است.

6- با عقد قرارداد با دولت کنونی ایران، پروژه های نیمه تمام شوروی در ایران باید کامل شوند، ولی دیگر پروژه هایی که هنوز به مرحله نیمه تمام نرسیده اند رها خواهند شد؛ در نتیجه تکنسینهای جدید روسی به ایران باز خواهند گشت.

7- گرووی سؤالاتی درباره فروش نفت قابل مصرف برای سوخت و قطعات یدکی نظامی به ایران که گزارش شده بود مطرح کرد و گفت که گویا دولت آمریکا می خواهد به حمایت فعال از دولت کنونی ایران بپردازد، ما سعی کردیم پیرامون این گسترشها به بحث و تبادل نظر بپردازیم. ونس

منبع: اسناد لانه جاسوسی - جلد 49 - کتاب 49 - صفحه 670