سند شماره

گزارش دیدار تاچر و کارتر با موضوع گروگان ها

موضوع سند

متن سند

یادداشت گفت‌وگو[1]

واشنگتن، 17 دسامبر 1979، 1۰:30 ظهر ـ 1۲:30 صبح

موضوع:

جلسۀ رئیس‌جمهور با نخست‌وزیر مارگارت تاچر

شرکت‌کنندگان:

رئیس‌جمهور

معاون رئیس‌جمهور

وزیر امور خارجه سایروس ونس

دکتر زبیگنیف برژینسکی، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور

دیوید آرون، قائم‌مقام مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور

سفیر کینگمن بروستر[2]

سفیر سیّار هنری اوون[3]

جورج وست، دستیار وزیر امور خارجه

رابرت بلک‌ویل،[4] کارمند شورای امنیت ملی

نخست‌وزیر بریتانیا، مارگارت تاچر

لرد کرینگتون، وزیر امور خارجۀ بریتانیا

سر نیکولاس هندرسون،[5] سفیر در کشور آمریکا

سر رابرت آرمسترانگ،[6] وزیر کابینه[7]

سر مایکل پالیسر،[8] معاون دائمی وزیر امور خارجه[9]

سر فرانک کوپر،[10] وزیر دفاع

مایکل الکساندر،[11] منشی خصوصی نخست‌وزیر[12]

جورج والدن،[13] منشی اصلی وزیر امور خارجه[14]

رئیس‌جمهور بحث را با خوشامدگویی ورود نخست‌وزیر تاچر به آمریکا آغاز کرد. او بسیار از ملاقات با وی در کاخ سفید خوش‌حال بود. رئیس‌جمهور بعداز اینکه گفت در پایان جلسه، با نخست‌وزیر چند دقیقه‌ای دربارۀ مسائل حساس گفت‌وگو خواهد داشت، مراتب قدردانی مردم آمریکا را از خانم تاچر و همکارانش به‌خاطر کمک به آمریکا در موضوع بحران ایران اعلام کرد. تأمین آزادی گروگان‌ها دغدغۀ اصلی مردم آمریکاست. رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد که ایالات متحده تقریباً حمایت کل جامعۀ جهانی را در تلاش برای آزادی گروگان‌ها به دست آورده است، ولی بریتانیا در خط مقدم پشتیبانی ما بوده است. وی افزود که این نقش بریتانیا در بحران، شایستۀ قدردانی است. (سرّی)

[محتوای غیرمرتبط با بحران گروگان‌گیری از این قسمت حذف شده است.]

نخست‌‌وزیر اظهار داشت که بهتر است ابتدا دربارۀ ایران گفت‌وگو شود تا بریتانیا با ذهنیت ما آشنا گردد و درنتیجه در کمترین زمان، پاسخی مناسب ارائه نماید. در پاسخ به سؤالی که امروز صبح در یک مصاحبۀ تلویزیونی از او دربارۀ تحریم‌های فصل هفتم ضد ایران پرسیده شد، وی اظهار داشت که بریتانیا از آمریکا در چنین اقدامی حمایت می‌کند. هرگز خلاف این مسئله رخ نمی‌دهد، ولی بسیار مفید است که او از دیدگاه رئیس‌جمهور دربارۀ زمان‌بندی گام‌های آتی برای افزایش فشار بر ایران آگاه شود. (سرّی)

رئیس‌جمهور در پاسخ اظهار داشت که نکاتی را در این مورد بیان می‌کند، با توجه به اینکه خانم تاچر بدون شک، پیگیر جزئیات بحران بوده است. به‌تازگی ما دلگرم شده‌ایم. ابتدا مقامات ایران گفته بودند که گروگان‌ها به‌صورت فردی و به‌عنوان جاسوس محاکمه می‌شوند. این مسئله به‌تدریج کنار گذاشته شد و این نشانۀ خوبی است. (سرّی)

ایالات متحده آمادۀ به‌کارگیری نیروی دریایی درصورت نیاز است، ولی قطعاً دوست دارد از آن اجتناب نماید. رئیس‌جمهور گفت که اگر محاکمۀ علنی برگزار شود، آمریکا جریان تجارت با ایران را مختل می‌سازد و این موضوع را برای بریتانیا، فرانسه، جمهوری فدرال آلمان، ایتالیا و خمینی شفاف کرده است. (سرّی)

اگر هریک از گروگان‌ها اعدام شوند، ما این حق را برای خود قائل هستیم تا اقدام شدیدتری انجام بدهیم. رئیس‌جمهور ادامه داد که دعا می‌کند چنین کاری لازم نیاید و دوباره تکرار کرد که نشانه‌های خوبی مشاهده می‌شود. او گفت که حس می‌کند که تصمیم خمینی این بوده است که نگهداشتن گروگان‌ها زیان‌بخش است. وی در ادامه یادآور شد که پس‌از اینکه لوپز پورتیلو ناگهان پشت ما را خالی کرد، اقدام شجاعانۀ پاناما در پذیرش شاه نیز اقدامی کمک‌کننده بود و همین اواخر و صبحی که مکزیک تغییر تصمیم خود را اعلام کرد، متعهد شد تا شاه را بپذیرد. (سرّی)

رئیس‌جمهور گفت که رویکرد خمینی متمایل به برگزاری یک محاکمۀ چندملیتی، نه یک دادگاه، بلکه چیزی شبیه تشکیل یک هیئت‌منصفۀ عالی است. این نشان از تغییر موضع‌گیری اصلی ایران دارد، ولی دشوار است که بفهمیم خمینی چقدر بر دانشجویان اشراف و کنترل دارد. (سرّی)

وی ادامه داد که در رویارویی نهایی، خمینی احتمالاً بر آن‌ها مسلط می‌شود، ولی بدون شک از ورود به این رقابت اجتناب خواهد کرد. رئیس‌جمهور همچنین یادآور شد که سه نفر از چهار نیروی ما در تهران، در وزارت امور خارجه ازجمله بروس لینگن، توانسته‌اند با ما ارتباط برقرار کنند. (سرّی)

لینگن معتقد بود که خروج شاه از آمریکا به فرونشاندن بحران کمک می‌کند. رئیس‌جمهور ضمن اشاره به اینکه ما باید هر اقدام لازم را انجام بدهیم تا نگذاریم بحران ایران در وضعیت کنونی متوقف شود، اضافه کرد که امروز از اطلاعات دقیق‌تری نسبت‌به زمان‌بندی گام‌های بعدی ما برای افزایش فشار بر ایران آگاه خواهد شد. او امشب هنگام شام با نخست‌وزیر، در این باره گفت‌وگو خواهد کرد. وزیر ونس افزود که وزیر امور خارجه، قطب‌زاده و کاردار ایران گفته‌اند که خروج شاه از آمریکا اولین اقدام مهم در شروع برای روند آزادی گروگان‌هاست. (سرّی)

سپس رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد که سادات همواره آمادۀ تأمین محل اسکان برای شاه بود، ولی این راه‌حل مطلوب ما برای مشکل نیست. این کار مشکلاتی را برای سادات در جهان عرب به وجود می‌آورد و در ایران ممکن است به‌عنوان گامی ازسوی شاه برای تثبیت دوبارۀ خود در امور ایران تلقی گردد. (سرّی)

نخست‌وزیر از دیدگاه ما نسبت‌به روند تشکیل یک دادگاه کلی سؤال کرد. ایرانی‌ها چه هدفی داشتند؟ این کار چقدر طول می‌کشد؟ آیا آن‌ها این اقدام را به‌عنوان راهی برای برون‌رفت از بحران طراحی کرده‌اند؟ اگر پاسخ به سؤال آخر مثبت است، نخست‌وزیر معتقد است که رویکرد ایالات متحده باید کمک به ایرانی‌ها در یافتن تدبیری آبرومندانه باشد که البته سبب تحقیر آمریکا نیز نشود. (سرّی)

رئیس‌جمهور در پاسخ گفت که ما اطلاع چندانی نسبت‌به ذهنیت و قصد ایران از برگزاری محاکمه نداریم. او امیدوار بود که خمینی به‌دنبال راهی برای حفظ آبرویش باشد، ولی حدس می‌زد که نسبت‌به این ایده کمتر شاهد رفتار منطقی ازسوی ایران باشیم. (سرّی)

رئیس‌جمهور همچنین افزود که به نظر ما، ایرانی‌ها می‌دانند که اگر دست به چنین اقدامی بزنند، ما آن‌ها را مجازات خواهیم کرد؛ ولی امیدوار هستیم که آن‌ها گروگان‌ها را حتی به‌عنوان شاهد، به دادگاه نبرند. موضع ما ادامۀ سیاست اجتناب از انجام هر اقدامی است که سلامت و امنیت گروگان‌ها را به خطر می‌اندازد، اما هم‌زمان تلاش می‌کنیم تا به برگزاری محاکمه مشروعیت نبخشیم. (سرّی)

دکتر برژینسکی با اشاره به اینکه می‌خواهد دو نکته را یادآور شود، اظهار داشت که برخی گام‌های مالی را دوستان ما می‌توانند قبل‌از تصویب حکم دربارۀ فصل هفتم در سازمان ملل انجام بدهند. وی دربارۀ محاکمه نیز گفت که ما شاهد مبارزه‌ای برای آیندۀ ایران هستیم. یکی از بازیگران اصلی این مبارزه گروهی هستند که تلاش دارند تا از بحران برای تیره‌کردن دائمی روابط ایران و آمریکا و نیز ایران و غرب استفاده کنند. شرایط به‌شدت بی‌ثبات‌ کنونی یک سؤال مهم راهبردی با دامنه‌ای وسیع را مطرح می‌کند: چگونه می‌توانیم بر روند اتفاقات در ایران تأثیر بگذاریم، به‌گونه‌ای که خطر اینکه این کشور درنهایت به ماهوارۀ شوروی تبدیل شود، به حداقل برسد؟ تحولی که اتفاقات افغانستان از احتمال بروز آن نکاست. (سرّی)

در پاسخ به نکتۀ اول دکتر برژینسکی، لرد کرینگتون گفت که کارشناسانی از فرانسه، آلمان و بریتانیا هفتۀ گذشته پس‌از گفت‌وگوی چهارجانبه در بروکسل، توافق کردند که برداشتن گام‌های اقتصادی پس‌از نیل به تصمیم نهایی دربارۀ فصل هفتم در سازمان ملل، به‌مراتب آسان‌تر از قبلِ آن است. (سرّی)

لرد کرینگتون سپس پرسید که آمریکا چه مدت دیگر تا انجام اقدام قطعی بیشتر علیه ایران صبر می‌کند؟ رئیس‌جمهور پاسخ داد: چند روز. وزیر ونس گفت که حدس می‌زند ایرانی‌ها نمی‌دانند دقیقاً هدفشان از برگزاری محاکمه چیست. خانم تاچر اعتقاد داشت که این تردید و سردرگمی ایرانی‌ها سبب می‌شود که برگزاری سریع یک دادگاه بعید به نظر برسد و همچنین می‌تواند سبب تحقیر گروگان‌ها در تهران شود. وی افزود که برداشت او این است که ایالات متحده با محاکمه نه مخالف است و نه موافق. (سرّی)

رئیس‌جمهور در پاسخ گفت که در مواجهه با عموم مردم، ما با محاکمه مخالف هستیم و تأکید می‌کنیم که این کار هیچ مبنا و مشروعیتی ندارد و ارتباطی هم با این حقیقت که ایران با نگهداشتن گروگان‌ها، تمامی هنجارهای بین‌المللی را زیر پا می‌گذارد، ندارد. (سرّی)

هم‌زمان، می‌دانیم که برگزاری محاکمه می‌تواند راهی برای آزادی گروگان‌ها باشد. ما از کشورها خواسته‌ایم تا در این دادگاه پوشالی شرکت نکنند، ولی درهرحال، این کار یک اقدام متعادل‌کننده و ظریف بود. رئیس‌جمهور در ادامه توضیح داد که اگر ما به‌دنبال تحریم‌ها برویم، از بریتانیا می‌خواهیم تا به‌صورت یک‌جانبه و سریع آن‌ها را اعمال کنند و منتظر اتمام بحث‌های احتمالاً طولانی در این باره در سازمان ملل نشود. (سرّی)

خانم تاچر می‌خواست بداند که چه تحریم‌هایی قرار است از سازمان ملل درخواست شود. رئیس‌جمهور در پاسخ گفت چند روز آینده نسبت‌به این موضوع تصمیم‌گیری خواهد کرد؛ ولی بااین‌حال تأکید کرد که ما احتمالاً تا قبل‌از پایان هفته، موضوع را در سازمان ملل پیگیر خواهیم شد. تقریباً این امری اجتناب‌ناپذیر است. (سرّی)

خانم تاچر پرسید: «آیا محاصرۀ دریایی نیز بخشی از اقدام ما خواهد بود؟» رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه چنین اقدامی دشواری‌هایی را به همراه دارد، اضافه کرد که به‌صورت خصوصی با او در این زمینه گفت‌وگو خواهد کرد. نخست‌وزیر تاچر در جمع‌بندی بحث دربارۀ ایران، دوباره یادآور شد که برای بریتانیا انجام گام‌های اقتصادی و مالی پس‌از اعلام نتیجۀ نهایی فصل هفتم در سازمان ملل، آسان‌تر از انجام این کار پیش‌از آن است. (سرّی)

[محتوای غیرمرتبط با موضوع بحران گروگان‌گیری از این قسمت حذف شده است.]

خانم تاچر گفت: «برداشت من این است که مردم آمریکا نمی‌دانند که سازمان آزادی‌بخش فلسطین چقدر در زمان بحران ایران مفید بوده است.» رئیس‌جمهور پاسخ داد که نقش مثبت این سازمان بیشتر در مطبوعات بوده است. وزیر ونس نیز اضافه کرد که تمامی اعضای کنگره از ارتباط ما با سازمان آزادی‌بخش فلسطین باخبر هستند؛ اگرچه از نقش خاصی که این نهاد در بحران ایران ایفا کرد، آگاهی نداشتند. (سرّی)

رئیس‌جمهور در ادامه افزود که تا تبادل سفرا در ژانویه صبر می‌کنیم و سپس نقش برجسته‌تری در مذاکرات خاورمیانه ایفا خواهیم کرد. تماس‌های غیرمستقیمی با عرفات در موضوع گروگان‌ها وجود داشته است و اسرائیل نیز از این موضوع باخبر است. (سرّی)

[محتوای غیرمرتبط با بحران گروگان‌گیری از این قسمت حذف شده است.]

[1]. Carter Library, National Security Affairs, Staff Material, Middle East File, Box 31, Subject File, Iran 12/8/79–12/18/79.

سرّی. جلسه در اتاق جلسات کاخ سفید برگزار گردید.

[2]. Kingman Brewster

[3]. Henry Owen

[4]. Robert D. Blackwill

[5]. Nicholas Henderson

[6]. Sir Robert Armstrong

[7]. Secretary to the Cabinet

[8]. Sir Michael Palliser

[9]. Permanent Under Secretary of State, Foreign and Commonwealth Office

[10]. Sir Frank Cooper