سند شماره

بررسی تحریم ها برای ایران

موضوع سند

متن سند

خلاصۀ نتایج جلسۀ کمیتۀ هماهنگی ویژه[1]

واشنگتن، 13 نوامبر 1979، 9:30 - 10:30صبح

موضوع:

ایران

شرکت‌کنندگان:

وزارت امور خارجه

وزیر سایروس ونس

وارن کریستوفر

دیوید نیوسام

هارولد ساندرز

معاون رئیس‌جمهور

سازمان سیا

دریابُد استانسفیلد ترنر

فرانک کارلوتچی

وزارت دفاع

گراهام کلایتور

کاخ سفید

زبیگنیف برژینسکی

همیلتون جردن

جودی پاول**

دیوید آرون

ستاد مشترک نیروهای مسلح

ژنرال دیوید جونز

وزارت دادگستری

دادستان کل بنیامین سیویلتی**

شورای امنیت ملی

سرهنگ ویلیام اودوم

گری سیک

وزارت انرژی

جان ساهیل**

وزارت خزانه‌داری

وزیر ویلیام میلر**

افراد با این علامت «**»، تنها به‌منظور بحث دربارۀ مسائل داخلی در جلسه حاضر شدند.

خلاصۀ نتایج جلسه

مسائل داخلی:

1. اتباع ایرانی: همه موافق بودند که درحال‌حاضر وضع یک قانون جدید برای اتباع ایرانی شایسته نیست. قوانین موجود کارایی خوبی دارند[2] و اگر رویه این شود که هر روز یک قانون جدید وضع کنیم، ممکن است این‌گونه تصور شود که چنین اقداماتی عمدتاً اغراض سیاسی دارند. (سرّی)

وزارت امور خارجه فردا نظر مشورتی خود را دربارۀ ابطال روادیدی که تاکنون استفاده نشده‌اند، جلوگیری از تعداد بیشتری از اتباع ایرانی برای ورود به آمریکا و بهترین ابزار ممنوعیت یا به‌تأخیرانداختن صدور روادید بیشتر اعلام خواهد کرد. یک گزینه این است که درخواست شود تا تمامی روادید جدید برای بازنگری به واشنگتن ارجاع داده شود. همچنین در جلسه اشاره شد که حدود نیمی از روادید صادرشده در سال گذشته، مربوط به اقلیت‌ها بوده‌اند (یهودی‌ و بهایی) و اعلام یک ممنوعیت رسمی، این گروه‌ها را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد. (سرّی)

2. تحریم تجاری غیررسمی: در بخش نظامی، وزارت‌ امور خارجه و دفاع با کمپانی‌های اصلی که دخیل هستند، صحبت کرده‌اند و آن‌ها نیز به‌شکلی مخفیانه همکاری خواهند کرد. (سرّی)

وزارت بازرگانی امروز گزارشی از فهرست سایر حوزه‌های تجارت، غیر از غذا را ارائه می‌دهد. وزارت خزانه‌داری فردا پیشنهاد خود را برای انتخاب بهترین روش اقدام مطرح خواهد کرد. گزارشی که وزیر برگلند[3] دربارۀ روند صادرات مواد غذایی به ایران تحویل شورای امنیت ملی داده است، امروز بررسی خواهد شد. توافق شد که ورود به موضوع صادرات مواد غذایی با سایر کالاها تفاوت داشته باشد و باید درمورد آن احتیاط به خرج داد. هر اقدامی مبنی‌بر تحریم تجاری، بایستی با حساسیت بسیار زیاد انجام شود. (سرّی)

3. دارایی‌های ایران: دیروز هیچ‌گونه انتقال غیرعادی دارایی‌‌های ایران، از شعب خارجی بانک‌های آمریکایی مشاهده نشد. به نظر می‌رسد که در گزارش اولیه، دربارۀ خروج دارایی‌های ایران مبالغه صورت گرفته است. به‌صورت محرمانه، از بانک‌های اصلی آمریکا خواسته شده تا هرگونه درخواست برای برداشت از حساب را به ما اطلاع دهند و انجام آن را به‌منظور استعلام از دولت جدید تهران به تأخیر بیندازند. تمامی ارتباطات در این زمینه، ازطریق وزارت خزانه‌داری انجام می‌شود. (به‌کلی سرّی)

وزارت امور خارجه [کمتر از یک سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است]، ارتباطات عادی با بانک‌ها را قطع خواهد کرد [کمتر از یک سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است]. خزانه‌داری پیش‌نویسی دربارۀ گام‌هایی که درصورت توقیف دارایی‌ها باید برداشت، برای ارائه به شورای امنیت ملی آماده کرده است و زیرساخت‌ها نیز آماده شده‌اند. (به‌کلی سرّی)

دارایی‌های ایران در بانک‌های آمریکا حدود شش‌هفت‌میلیارد دلار تخمین زده می‌شود، در برابر نزدیک به سه‌میلیارد دلار وامی که این بانک‌ها به ایران پرداخت کرده بودند. (به‌کلی سرّی)

4. انرژی: واکنش‌های داخلی و خارجی به بیانیۀ دیروز، تاکنون مثبت بوده‌ است. وزارت انرژی فهرستی از اقدامات را در سه دستۀ زیر آماده کرده است:

‌أ. آنچه که بعداز فراخوان هفتۀ آینده، از فرماندهان ایالت‌ها می‌خواهیم انجام دهند؛

‌ب. گام‌هایی که از عموم مردم می‌خواهیم بردارند؛

‌ج. اقداماتی که دولت انجام خواهد داد. (خیلی محرمانه)

دو مورد اول عمدتاً با صرفه‌جویی مرتبط می‌شوند. گام‌هایی که دولت باید بردارد عبارت‌اند از:

بهبود نظام تخصیص نفت خام، اصلاح قوانین اختصاص بنزین به‌منظور جلوگیری از اختلالاتی که تابستان گذشته به وجود آمد، مدیریت بهتر ذخایر سوخت با هدف جلوگیری از کاهش ناگهانی و تسهیل فرایند تبدیل زغال‌سنگ به سایر فرآورده‌ها. (خیلی محرمانه)

وزارت انرژی درحال بررسی طرح سهمیه‌بندی دومرحله‌ای است: اول، با نصب برچسب بر روی شیشۀ جلوی خودروها، یک روز در هفته، از تردد آن‌ها جلوگیری می‌شود و دوم، اجرای برنامۀ توزیع کالابرگ. (خیلی محرمانه)

یک گروه میان‌سازمانی کوچک، با نظارت وزارت انرژی، مشغول بررسی هرکدام از این گام‌هاست. توافق شد که هرگونه‌ اقدام قانونی با دقت سازمان‌دهی شود تا گرفتار بحث‌های طولانی کنگره نشویم. آژانس بین‌المللی انرژی دوشنبۀ آینده در پاریس تشکیل جلسه می‌دهد و ما باید بدانیم که چه درخواستی باید از آن‌ها داشته باشیم. (خیلی محرمانه)

5. تظاهرات: وزارت دادگستری توصیه می‌کند که وزارت کشور[4] مجوزی را که پیش‌تر به گروهی از دانشجویان ستیزه‌جوی ایرانی برای برگزاری تظاهرات در واشنگتن اعطا شده بود، لغو کند. پیش‌بینی ما این است که آن‌ها این مسئله را به دادگاه خواهند کشاند. وزارت امور خارجه و نیز دادگستری در این موضوع باهم همکاری می‌کنند و معتقد هستند که احتمال تأیید و استمرار حکم لغو مجوز وجود دارد. (خیلی محرمانه)

مسائل سیاسی ـ نظامی:

1. تحقیقات/ محاکمۀ شاه: رمزی کلارک قرار است با پروفسور فالک[5] صحبت نماید و او را قانع کند تا تلاش‌های خود را معطوف به برگزاری یک محاکمۀ بین‌المللی نماید. همه اتفاق نظر داشتند که یک محاکمۀ نمایشی نمی‌تواند کمکی به آزادی گروگان‌ها بکند. (سرّی)

2. مأموریت ایلتس: هرمان ایلتس[6] امروز عصر به واشنگتن می‌رسد. بلافاصله نکات لازم برای جلسۀ رئیس‌جمهور با او آماده خواهد شد. (سرّی)

3. فلوریت: نظر کمیتۀ هماهنگی ویژه این است که بهترین راه ادامۀ مذاکرات مجتمع فلوریت و ایرانی‌ها برای خارج‌کردن کارکنانش از اصفهان بوده است و باید درحال‌حاضر از اظهارنظر عمومی در این زمینه خودداری شود. جلب توجهات مردم به این موضوع خطر سخت‌ترشدن موضع ایرانی‌ها را به دنبال دارد. تعداد نیروها در این تأسیسات اکنون به 25 نفر کاهش پیدا کرده است. آن‌ها احتمالاً باید یک هفتۀ دیگر نیز در ایران بمانند تا روند تحویل امور به ایرانی‌ها و اتباع سایر کشورها را مدیریت و سامان‌دهی نمایند. (سرّی)

4. شورای امنیت سازمان ملل: ایرانی‌ها خواستار برگزاری جلسۀ شورای امنیت سازمان ملل با هدف ایجاد یک کمیسیون تحقیق و تفحص در رابطه با جنایات شاه و بازگرداندن دارایی‌های او به ایران هستند.[7] همه موافق بودند که طرح رسمی موضوع در شورای امنیت اقدام درستی نیست و سفیر مک‌هنری مأمور شد تا رد درخواست را پیگیری کند. اگر برگزاری جلسۀ شورای امنیت غیرقابل اجتناب شود، موضع ما این خواهد بود که هیچ بحثی از شاه تا قبل‌از آزادی گروگان‌ها نباید در این جلسه مطرح شود؛ چراکه چنین اقدامی نقض آشکار منشور سازمان ملل و قوانین بین‌المللی است. (خیلی محرمانه)

5. روابط دیپلماتیک: کمیتۀ هماهنگی ویژه معتقد بود که قطع روابط دیپلماتیک با ایران در برهۀ کنونی، به تلاش‌های جاری مانند اقدامات سازمان آزادی‌بخش فلسطین و نیز پیگیری‌های کاردار برای ملاقات با خمینی آسیب خواهد زد. همچنین این کار تبعات غیرقابل پیش‌بینی و بی‌ثمری ازسوی ایرانی‌ها را به دنبال خواهد داشت؛ بااین‌وجود، امکان قطع روابط را نباید از بین برد؛ چراکه می‌تواند بخشی از یک توافق بزرگ‌تر باشد. (سرّی)

وزیر ونس معتقد است که هرگونه تلاش ما برای متقاعدکردن کشورهای دوست نسبت‌به قطع روابط، با مقاومت و مخالفت آن‌ها روبه‌رو خواهد شد. فقط سفیر بریتانیا دیروز به لندن پیشنهاد کرد که تاحدامکان روابط خود را با ایران کاهش دهند، ولی کارکنان خود را در تهران حفظ کنند. عقب‌نشینی مکزیکی‌ها نیز ناشی از این است که آن‌ها تصور می‌کنند که شاه به مکزیک برمی‌گردد. وزارت امور خارجه، به‌صورت فوری، ارزیابی جامع‌تری از این مسائل به ‌عمل خواهد آورد. (سرّی)

6. تماس با کردها: وزارت امور خارجه به سفارت ما در لندن اطلاع داد که با هیئت نمایندگی کردستان که خواهان ملاقات با ما هستند، دیدار نکند.[8] بعید است که بتوانیم کردها را به انجام کاری بیشتر از آنچه که اکنون درحال انجامش هستند، وادار کنیم و این ملاقات ممکن است که نشانه‌ای از نیت خصمانه قلمداد شود. (سرّی)

7. امنیت سفارت: وزارت امور خارجه هفتۀ گذشته به خبرگزاری‌ها دربارۀ اقدامات احتیاطی که در سفارت انجام شده است، توضیحاتی ارائه داد، ولی این موضوع چندان مورد توجه قرار نگرفت. این وزارت دوباره برای انتشار این خبر و برجسته‌ساختن آن تلاش خواهد کرد. (خیلی محرمانه)

[1]. Carter Library, National Security Council, NSC Institutional Files (H–Files), Box 105, SCC 198a Iran 11/10/79.

به‌کلی سرّی؛ حساس. جلسه در اتاق وضعیت کاخ سفید برگزار شد.

[2]. اقدامات کنونی شامل اخراج تمامی دانشجویان ایرانی از کشور، به‌سبب نقض قوانین مهاجرتی، بازبینی فرایند ارائۀ مستندات توسط ایرانی‌هایی که به ایالات متحده وارد می‌شوند، قوانین اضطراری که دو بستر دیگر برای اخراج از کشور را معرفی می‌کنند،‌ بازجویی از دانشجویانی که به‌خاطر نقض قوانین محلی بازداشت شده‌اند، به‌منظور تعیین قانونی‌بودن وضعیت اقامت آن‌ها و دخالت اف‌بی‌آی، درصورتی‌که حضور آن‌ها غیرقانونی تشخیص داده شود.

Memorandum from Civiletti to Carter, November 12; Carter Library, National Security Affairs, Brzezinski Material, Country File, Box 29, Iran 11/1/79–11/14/79.

[3]. Bergland

[4]. Department of the Interior

[5]. Professor Falk

[6]. Hermann Eilts

[7]. همان‌گونه که در یادداشت سیک به برژینسکی در تاریخ 13 نوامبر گزارش شده است.

Carter Library, National Security Affairs, Staff Material, Office File, Box 17, SCC Meeting #200 held 11/13/79.

[8]. وزارت امور خارجه به سفارت دستور داد تا «فعلاً هیچ تماسی با کردهای مخالف برقرار نکند. هرگونه نشانۀ علنی از ارتباط ما با آن‌ها می‌تواند تبعات خطرناکی برای گروگان‌ها داشته باشد.»

Telegram 294989 to London, November 13; Carter Library, National Security Affairs, Staff Material, Middle East File, Box 30, Subject File, Iran 11/1/79–11/10/79.

سفارت طی تلگرام شمارۀ 22387، مورخ 13 نوامبر 1979، کسب تکلیف کرده بود.

National Archives, RG 59, Central Foreign Policy File, P840175-1684.

منبع: - جلد - - صفحه