سند شماره

بررسی حضور نظامی آمریکا در منطقه

موضوع سند

متن سند

صورت‌جلسۀ جلسۀ شورای امنیت ملی[1]

واشنگتن، 4 دسامبر 1979، 3:50ـ 5:05 بعدازظهر

موضوع:

ایران

شرکت‌کنندگان:

معاون رئیس‌جمهور

وزارت امور خارجه

وزیر ونس

وزارت دفاع

وزیر براون

رئیس‌جمهور

کاخ سفید

زبیگنیف برژینسکی

دیوید آرون

صورت‌جلسه

بعداز اینکه تنها اعضای قانونی شورای امنیت ملی در جلسه باقی ماندند، دکتر برژینسکی همراه با یادآوری بحث قبلی دربارۀ گام‌های دیپلماتیک و اقتصادی، موضوع این بخش از جلسه را تبیین کرد.

- گام‌های نظامی که ممکن است نیاز شود؛

- اقدامات سیاسی بلندمدت‌تر درقبال دولت خمینی؛

- وجهۀ نظامی آتی آمریکا در منطقه.

پیش‌از آغاز بحث دربارۀ این دستور کار، وزیر ونس گزارشی از یک پیام شفاهی برای رئیس‌جمهور دربارۀ ایران ازسوی رئیس‌جمهور برژنف ارائه کرد.[2] او گفت که دوسوم پیام مشکلی نداشت و محتوای یک‌سوم آخر همان چیزی بود که از شوروی انتظار می‌رفت. وی همچنین اضافه کرد که این پیام توسط دوبرینین و ازطریق تماس تلفنی، به او منتقل شده است. دوبرنین برای انجام مشورت تماس گرفته است و وزیر ونس قرار است که روز چهارشنبه 5 دسامبر، با او ملاقات کند و دربارۀ ایران و برنامۀ سالت تبادل‌نظر نماید.

رئیس‌جمهور یادآور شد که شوروی یک خط‌مشی بسیار منفی را در خبرگزاری تاس[3] در پیش گرفته است. او این‌گونه ادامه داد که تضمین‌هایی که پنهانی نسبت‌به مواضعشان داده‌اند، کمکی به ماجرا نمی‌کند. وزیر ونس به این نکته اشاره کرد که این موضوع را حتماً از دوبرینین پیگیری خواهد کرد. معاون رئیس‌جمهور نیز اضافه کرد که ادامۀ جهت‌گیری رسانه‌ای شوروی سبب نابودی سالت خواهد شد.

دکتر برژینسکی ضمن تکرار دستور کار جلسه، گفت که مسئلۀ اصلی روابط بین گام‌های نظامی، دیپلماتیک و اقدامات اقتصادی‌ای که ما درنظر داشتیم است. او همچنین اضافه کرد که ما به ایرانی‌ها دربارۀ محاکمۀ گروگان‌ها[4] پیام فرستاده‌ایم که حکایت از این گام‌های خاصی داشت که ما برای ایجاد اختلال در تجارت با ایران برخواهیم داشت.

دکتر برژینسکی به تصمیم اینکه آیا هواپیمای آواکس و جنگنده‌های اف111، اعزام بشوند یا خیر و اینکه آیا برنامۀ انجام عملیات نجات که کنار گذاشته شده بود، دوباره احیا و مطرح شود یا خیر، اشاره کرد. وی اضافه کرد که جدا از تصمیمات دربارۀ موضوعات بالا، تصمیماتی برای اقدام وجود دارد که شامل چندین احتمال است که هارولد براون آن‌ها را مطرح خواهد کرد.

دکتر برژینسکی اظهار داشت که در این رابطه، ما باید دربارۀ چگونگی درمیان‌گذاشتن این اقدامات با متحدین خود بیندیشیم تا بدین‌وسیله بتوانیم حمایت آن‌ها را در انجام اقدامات اقتصادی که در جلسۀ شورای امنیت ملی بحث شد، جلب کنیم.

در پایان، دکتر برژینسکی گفت که مسئله زمان‌بندی است؛ آیا زمان به نفع ماست یا اینکه ما شاهد یک فرسایش مستمر در موضع خود در سطح جهان هستیم. وی درنهایت پیشنهاد کرد که هارولد براون گزارشی از گزینه‌های نظامی مدنظر به شورای امنیت ملی ارائه کند.

رئیس‌جمهور نیز اظهار داشت که تمایل دارد که ابتدا وزیر ونس پاسخ سؤالی را بدهد که پیش‌تر از او پرسیده بود اگر ایرانی‌ها محاکمۀ گروگان‌ها را آغاز کنند، ایالات متحده چه واکنشی باید نشان بدهد؟ او همچنین گفت که مشکلی با آمادگی برای انجام اقدام نظامی ندارد و تصور می‌کند که خمینی چندان از این کار خرسند نباشد.

وی اضافه کرد که آیت‌الله می‌داند که ما می‌توانیم ایران را محاصره نماییم، پالایشگاه‌های نفت آبادان را نابود کنیم و هواپیماها و فرودگاه‌های آن‌ها را از بین ببریم. وی این‌گونه توضیح داد که در موضوع ماهیت این گزینه‌ها در داخل دولت، اجماع حاصل شده است و در زمان اجرا نسبت‌به آن‌ها، تصمیم‌گیری خواهد کرد.

در سوی دیگر، هیچ اتفاق‌نظری دربارۀ امکان‌هایی که به‌جز اقدامات نظامی در دسترس ما هستند، وجود نداشت. در نظر وی، به‌محض اینکه شورای امنیت به کار خود پایان دهد و دیوان بین‌المللی نیز رأی خود را صادر کند، ایالات متحده بایستی پیگیر تصویب تحریم‌های الزامی در شورای امنیت سازمان ملل شود و از سایر کشورها نیز بخواهد تا به‌صورتی داوطلبانه، به ما بپیوندند. البته او یادآور شد که دقیقاً مطمئن نیست که چه زمانی تحریم‌های اقتصادی باید عملیاتی شوند، ولی روشن بود که اگر ایرانی‌ها محاکمه را شروع کنند، آمریکا باید تحریم‌ها را پیش ببرد. وی خاطرنشان کرد که ما پیش‌تر به ایران اطلاع داده‌ایم که درصورت محاکمۀ گروگان‌ها، تجارت این کشور را با اختلال مواجه خواهیم ساخت.

وزیر ونس در اظهارات خود گفت که مشکلی با پیگیری تحریم‌ها ندارد، ولی با مین‌گذاری بنادر برای ایجاد اختلال در تجارت ایران مخالف است.

رئیس‌جمهور این‌گونه توضیح داد که موافق مین‌گذاری بنادر به‌‌‌محض آغاز محاکمه نیست مادامی که متحدین آمریکا به‌صورت داوطلبانه، به نظام تحریم‌های اقتصادی بپیوندند و شورای امنیت نیز با حسن‌نیت به بحث دربارۀ امکان وضع تحریم‌های الزام‌آور ادامه بدهد. به‌هرحال اگر این تلاش موفق نباشد، او حق مین‌گذاری بنادر را محفوظ می‌داند. او ادامه داد که می‌خواهد نخست‌وزیر تاچر، رئیس‌جمهور ژیسکار و صدراعظم اشمیت، باخبر شوند که این گزینه‌ای است که ما در اختیار داریم و اینکه درصورت کارآمدنبودن تحریم‌های اقتصادی، آمادۀ انجام آن هستیم.

وزیر امور خارجه موافقت خود را با رئیس‌جمهور اعلام کرد، ولی با مین‌گذاری مخالف بود.

معاون رئیس‌جمهور پرسید: «آیا منظور این است که درصورت برگزاری محاکمه توسط ایران، ما بلافاصله به‌‌‌‌سمت گزینه‌های مین‌گذاری و وضع تحریم می‌رویم؟»

رئیس‌جمهور در پاسخ گفت: «خیر!» ما خواستار وضع تحریم خواهیم شد، ولی ازآنجایی‌که بحث در شورای امنیت ممکن است هفته‌ها به طول بینجامد، در کنار این مسئله، از کشورهای هم‌فکر می‌خواهیم تا در اعمال تحریم‌های داوطلبانه به ما بپیوندند.

دکتر برژینسکی اظهار داشت که اگر گام دوم موفق باشد، بسیار مطلوب است؛ ولی اگر این‌گونه نباشد، با شرایط دشواری مواجه خواهیم شد.

وزیر براون این‌گونه ادامه داد که آنچه ما به متحدین خود می‌گوییم، مهم است. اگر وضع تحریم مطرح شود، ولی توسط جامعۀ جهانی یا دوستان ما اقدامی برای اعمال آن‌ها صورت نگیرد، ممکن است لازم باشد که اقدام یک‌جانبه را در دستور کار قرار دهیم.

وزیر ونس نیز گفت که در آن صورت، ما باید شفاف کنیم که دربارۀ مین‌گذاری صحبت می‌کنیم نه بمباران.

رئیس‌جمهور نیز با این موضوع موافق بود که باید نسبت‌به اینکه منظور ما مین‌گذاری است و نه بمباران، شفاف‌سازی کنیم. او همچنین اضافه کرد که اگر تاچر، ژیسکار و اشمیت متوجه شوند که این اقدام دورنمایی محتمل درصورت موفق‌‌‌نبودن مسیر تحریم‌های سازمان ملل است، او حس بهتری خواهد داشت.

وی در ادامه اظهار داشت که فارغ از اقدام سازمان ملل، اگر ایرانی‌ها گروگان‌ها را بکشند، آن موقع شرایط متفاوت خواهد بود. البته وی خاطرنشان کرد که در آن صورت، دست‌زدن به اقداماتی مانند بمباران ممکن است منجر به کشته‌شدن چهل‌ونه نفر دیگر شود.

رئیس‌جمهور گفت که بدترین زمان برای او هنگامی بود که احتمال می‌‌رفت که ایرانی‌ها تفنگ‌دار دریایی اسیر خود را بکشند و ما هزاران آمریکایی ساکن تهران داریم که ایرانی‌ها می‌توانند از آن‌ها انتقام بگیرند. وی در پایان خاطرنشان کرد که ما باید دربارۀ اقدام آتی خود درصورت برگزاری محاکمه، به توافق برسیم.

دکتر برژینسکی این‌طور جمع‌بندی کرد که بدون محاکمه، ما سیاست وضع تحریم‌های اقتصادی را با سرعتی کندتر پی می‌گیریم. وزیر ونس ضمن موافقت با این موضوع اضافه کرد که این رویکردی صحیح است.

رئیس‌جمهور اظهار داشت که هادینگ کارتر و جودی پاول باید منظور ما از گام‌های اقتصادی را که در جلسه بررسی شدند، تشریح کنند. او همچنین خاطرنشان ساخت که آن‌ها باید استدلال‌های خود را مستحکم کنند و برای ارائۀ توضیحات شفاف آماده شوند. وزیر امور خارجه گفت که مفهوم اقدام متقابل برای قصور در پرداخت بدهی، بعداز تشریح چندان هم پیچیده نبوده است.

وزیر دفاع گفت: «مسئلۀ اصلی این است که چگونه مسیر مذاکرات را بدون اینکه استفاده از روش‌های غیر از گفت‌وگو را دشوارتر سازیم، ادامه بدهیم؟ ما با این ادعا مواجه خواهیم شد که اگر یک ماه را بدون اینکه ایرانی‌ها آسیبی به گروگان‌ها بزنند، سپری کرده‌ایم، پس چرا همچنان به اجتناب از اقدام ادامه ندهیم؟»

دکتر برژینسکی گفت که گزینه‌های نظامی‌ای وجود دارد که نیازمند آرایش‌های نظامی مضاعف است تا انجام عملیات. وزیر براون این‌گونه پاسخ داد که نیرو به‌اندازۀ کافی داریم که آمادۀ انجام عملیات‌ موردنظر هستند.

رئیس‌جمهور اظهار داشت که رویکرد من این است که هرگز نگذارم شرایط به بن‌بست کشیده شود. ما باید به تلاش خود ادامه دهیم. او در ادامه افزود که نباید بگذاریم شرایط «عادی» شود. ما درحال بازی خطرناکی با مردم آمریکا هستیم. وزیر امور خارجه اظهار داشت که یکی از اقداماتی که می‌توانیم انجام دهیم این است که شاه را به یک مکان برای سکونت دائمی منتقل کنیم. رئیس‌جمهور موافق این پیشنهاد بود.

دکتر برژینسکی گفت: «کارهایی درزمینۀ آرایش نظامی باید انجام می‌شد؛ مانند مستقرشدن آواکس در مصر که ممکن است صورت گرفته باشد.»

وزیر امور خارجه مخالف اعزام آواکس به مصر بود. وی اظهار داشت که ما باید گفت‌وگوها با دبیرکل سازمان ملل، سازمان آزادی‌بخش فلسطین و دیگران را ادامه بدهیم. به نظر او، اعزام آواکس به مصر، مانع جدی بر سر راه روند گفت‌وگوها محسوب می‌شود. همچنین او معتقد بود که این اقدام تنها سبب می‌شود تا ایرانی‌ها از خمینی بیشتر حمایت کنند و دوباره عزم و قدرت خود را به دست بیاورند ـ درست در زمانی که ما امید داشتیم که بتوانیم آن‌ها را به گرفتن یک موضع سازشکارانه‌تر وادار سازیم. او در ادامه، چنین اظهار داشت که اعزام آواکس در شرایط کنونی بی معناست.

وزیر براون در ادامه گفت که در شرایط کنونی، مشکلات قابل‌توجهی در لیبی وجود دارد؛ بنابراین حرکت آواکس به مصر می‌تواند به لیبی مرتبط شود؛ چراکه اقدامی بر ضد ایران است.

دکتر برژینسکی سپس گفت که رویکرد ما مشتمل بر پیشبرد دو مسیر افزایش آمادگی نظامی و پیگیری روند گفت‌وگوهاست. وی افزود که مذاکرات سیاسی ادامه پیدا خواهد کرد و اعزام آواکس نیز نشان می‌‌دهد که اگر این گفت‌وگوها به شکست بینجامد، گزینۀ نظامی نیز در دستور کار است. وزیر ونس، ضمن مخالفت با این دیدگاه، اظهار داشت که چنین کاری سبب می‌شود که گفت‌وگوها به بن‌بست کشیده شود. هارولد براون خاطرنشان کرد که وزیر امور خارجه چنین دیدگاهی را درصورتی‌که قرار باشد یک ناو هواپیمابر دیگر به‌‌‌سمت دریای عرب[5] حرکت کند، مطرح کرده است.

رئیس‌جمهور با وزیر امور خارجه مخالفت کرد. او اظهار داشت که استفاده از هواپیماهای آمریکایی در شرایط کنونی، یک امکان واقعی است و ما باید برای آن آماده شویم. او یادآور شد که با پیشنهاد اعزام سومین ناو هواپیمابر به منطقه یا مستقرکردن تفنگ‌داران دریایی مخالفت کرده است؛ اما وی معتقد بود که واکنش به اعزام آواکس در ایران، بدتر از اعزام دو ناو هواپیمابر نیست و اینکه به نظر او درصورت وقوع هرگونه مناقشه، بهتر است که آواکس در آنجا حضور داشته باشد.

وزیر دفاع توضیح داد که در یک بازۀ زمانی کوتاه می‌توانیم آواکس را در مکان موردنظر مستقر کنیم. رئیس‌جمهور در پاسخ گفت که تصور می‌کند که او تصمیم برای انجام این کار را ده روز پیش در کمپ دیوید گرفته است. وزیر ونس در پاسخ گفت که او در این تصمیم‌گیری نقشی نداشته است. دکتر برژینسکی خاطرنشان کرد که این تصمیم دررابطه‌با جلسه، با موضوع بودجۀ وزارت دفاع[6] گرفته شده است و اینکه بلافاصله پس‌از آن، زمانی که وزیر امور خارجه از آن باخبر شد، نگرانی خود را نسبت‌به آن ابراز کرد.

رئیس‌جمهور این‌گونه نتیجه‌گیری کرد که با وزیر امور خارجه مخالف است و هارولد براون نیز باید هماهنگی لازم را برای استقرار آواکس در مصر انجام بدهد.

وزیر امور خارجه پرسید: «چه کسانی و در چه زمانی باید از این ماجرا باخبر شوند؟» وزیر براون در پاسخ گفت که روشن است که مصری‌ها باید باخبر شوند. وزیر امور خارجه اضافه کرد که متحدین اروپایی ما نیز باید از این موضوع باخبر شوند.

رئیس‌جمهور از وضعیت آرایش نظامی پرسید. وزیر براون در پاسخ گفت که آواکس می‌تواند جمعه (7 دسامبر) در مصر مستقر شود. او همچنین اضافه کرد که ما می‌توانیم سوخت‌گیری دوباره را در فرودگاه میلدنهال[7] و نه جزایر آزور، انجام بدهیم؛ بنابراین نیازی نیست تا پرتغالی‌ها نیز از موضوع باخبر شوند؛ ازاین‌رو امکان اعزام آواکس به‌شکلی بی‌سروصدا وجود دارد.

رئیس‌جمهور گفت که مخالفتی با آگاهی مردم از این موضوع ندارد. وزیر براون در پاسخ این‌گونه گفت که بهترین کار این است که ماجرا مخفی بماند و بعداز فرود آواکس در مصر، مردم را باخبر سازیم.

[یک پاراگراف (شش سطر) از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

رئیس‌جمهور نظر وزیر امور خارجه را نسبت‌به تبادل‌نظر مخفیانه در این رابطه در زمان دیدارش با نخست‌وزیر تاچر، رئیس‌جمهور ژیسکار و صدراعظم اشمیت جویا شد. وزیر امور خارجه نیز معتقد بود که ایدۀ خوبی است. او گفت که ما هنوز نسبت‌به اینکه بهترین افراد برای حمایت چه کسانی هستند، به جمع‌بندی نرسیده‌ایم و بایستی نظر متحدین را نیز جویا شویم. رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد که به‌طور خاص، علاقه‌مند به نقطه‌نظرات تاچر و ژیسکار دربارۀ نمایندگان، سرهنگ جم و بختیار است. وزیر امور خارجه اضافه کرد که برای یک عملیات موفق باید تحلیل بیشتری انجام بدهیم.

وزیر دفاع معتقد بود که نمی‌توانیم تا ابد برای نیل به یک تحلیل کامل صبر کنیم. ما در جبهۀ دشمن، نفوذی داریم و باید از به‌دست‌آوردن اطلاعات آن‌ها، از توانایی دشمن استفاده کنیم. وزیر امور خارجه در پاسخ اظهار داشت که همان‌گونه که معاون رئیس‌جمهور نیز بیان کرده است، ایالات متحده سابقۀ بدی در انجام چنین عملیاتی دارد؛ بنابراین ما نیازمند اطلاعات بهتری هستیم.

دکتر برژینسکی نیز اظهار داشت که شایسته‌تر این است که اطلاعات بیشتری به دست آوریم. در نظر او، ما بایستی با آلمانی‌ها نیز گفت‌وگو کنیم.

رئیس‌جمهور اظهار داشت که ما تا زمان برگشت سایروس، دست به هیچ اقدامی نمی‌زنیم. او پیشنهاد کرد که ترنر، فوری بهترین برآورد سیا از جانشینان احتمالی خمینی را برای استفادۀ وزیر ونس آماده کند. دکتر برژینسکی اعتقاد داشت که وزیر ونس همچنین می‌تواند برنامه‌ای را که ما در ذهن داریم تشریح کند.[8] رئیس‌جمهور گفت: «بهتر است که نظر متحدین را جویا شویم تا اینکه یک برنامۀ آمریکایی طراحی کنیم.» او همچنین معتقد بود که این امکان وجود دارد که فرانسه بتواند اطلاعاتی دربارۀ موضع عراق و قصد این کشور در شرایط کنونی در اختیار ما بگذارد.

وزیر امور خارجه اظهار داشت که دیک کوپر[9] با مسئولان کمپانی نفتی که در عراق فعال است، ارتباط دارد. آن‌ها همه قانع شده‌اند که عراق به میادین نفتی ایران حمله خواهد کرد.

[اطلاعاتی که مربوط به امنیت منطقه‌ای است از این قسمت حذف شده است.]

دربارۀ مسئلۀ فراهم‌ساختن یک سکونتگاه دائمی برای شاه، وزیر ونس شرایط را این‌گونه تشریح کرد:

ویدلا[10] در آرژانتین گفته است: «منفی معمولاً بر مثبت می‌چربد.» بهایی که آن‌ها می‌خواهند، این است که آمریکا موضوع حقوق بشر را نادیده گرفته است تا نکات خوبی دربارۀ دولتشان بگوید. آن‌ها همچنین می‌خواهند که شاه آیندۀ خود را در آرژانتین سرمایه‌گذاری کند. رئیس‌جمهور گفت: «ما قطعاً می‌توانیم از مهمان‌نوازی آن‌ها قدردانی کنیم.»

وزیر اظهار داشت که کریسکی[11] اتریش منتظر واکنش عرفات درمورد پیامدهای جابه‌جایی شاه بر وضعیت گروگان‌هاست. رئیس‌جمهور پرسید که کریسکی چه فکری دارد؟ وزیر ونس پاسخ داد که او نمی‌خواهد مسئول مرگ گروگان‌ها باشد. رئیس‌جمهور در پاسخ گفت که کریسکی می‌تواند قبل‌از هر کاری، نامه‌ای بنویسد و از خود، در این زمینه سلب مسئولیت کند. نتیجه‌گیری وزیر ونس این بود که به‌زودی می‌فهمیم که اتریش چه واکنشی نشان خواهد داد.

آفریقای جنوبی می‌گوید شاه باید درخواست بدهد تا بعداز آن، نسبت‌به اعطای پناهندگی به او تصمیم‌گیری کند. شاه گفته است که علاقه‌ای به سکونت در این کشور ندارد؛ چراکه آن‌ها نژادپرست هستند. ما با اطرافیان او در تماس هستیم تا به او بگوییم که این پاسخ راضی‌کننده نیست. ما می‌دانیم که شاه به پیتر تارنوف گفته است که به آفریقای ‌جنوبی می‌رود، ولی شهبانو علاقه‌ای به این کار ندارد.

وزیر این‌طور ادامه داد که گواتمالا نیز پذیرای شاه است، ولی آن‌ها هم خواهان بهای سنگینی هستند. تونگا[12] داوطلب اعطای پناهندگی شده است، اما شاه می‌گوید که علاقه‌ای به زندگی در جزیره ندارد؛ حتی ایرلند نیز یک مقصد احتمالی محسوب می‌شود. یک رهبر کلیسا در ایسلند، به‌نمایندگی از دولت، اظهار داشته است که او می‌تواند به این منطقه بیاید. ما از سفیر خود در ایسلند صحت و امکان این موضوع را جویا شده‌ایم. درنهایت، می‌دانیم که پاراگوئه شاه را می‌پذیرد، ولی او به این کشور نمی‌رود. کاستاریکا نیز پیش‌تر گفته بود که پذیرای شاه خواهد بود، ولی نسبت‌به موضع کنونی این کشور اطلاعی نداریم و نگران هستیم که حفاظت از او در آنجا امکان‌پذیر نباشد.

دکتر برژینسکی گفت که گواتمالا بهترین گزینه به نظر می‌رسد. رئیس‌جمهور دربارۀ پاناما پرسید. وزیر ونس پاسخ داد که این کشور هنوز موضع خود را در این مورد شفاف نکرده است.

وزیر امور خارجه گفت که تلاش داریم تا افراد مسئولیت‌پذیرتر را به تگزاس بفرستیم تا بر همراهان شاه اعمال نفوذ کنند. فرد اصلی همراه شاه، رابرت آرمائو،[13] چندان سودمند نیست و ما سعی می‌کنیم جکسون[14] را برای مداخلۀ بیشتر، به این مسئله ترغیب کنیم.

وزیر پرسید که آیا رئیس‌جمهور تحلیل اینکه شاه تا چه زمانی باید زنده باشد را مشاهده کرده است؟ دکتر برژینسکی گفت که برآورد سیا شش تا هجده ماه است، ولی خاطرنشان کرد که این تحلیل پزشکی است که مستقیم در پروندۀ شاه دخیل نبوده است.

[اطلاعات مربوط به سالت 2 از این قسمت حذف شده است.]

سپس رئیس‌جمهور از دیپلمات‌های ایرانی و اقداماتی که می‌توان علیه آن‌ها انجام داد، پرسید. وزیر ونس گفت که عنصر نامطلوب خواندن دیپلمات‌های ایرانی، ممکن است سبب شود که ایران تصمیم بگیرد که می‌تواند هرکاری می‌خواهد با گروگان‌ها انجام بدهد. به هر صورت، اگر لازم باشد که کاری بکنیم، باید تعداد دیپلمات‌های ایرانی را کاهش دهیم و آزادی‌ عملشان را نیز محدود سازیم. او اضافه کرد که حفظ تعداد انگشت‌شماری از آن‌ها در کشور حائز اهمیت است تا بتوانند به دانشجویان خدمات ارائه کنند. همچنین در پایان، ممکن است بخواهیم بر سر قطع دوجانبۀ روابط به‌عنوان بخشی از راهکار پایانی برای این بحران توافق کنیم.

رئیس‌جمهور اظهار داشت که منظورش از عنصر نامطلوب خواندن دیپلمات‌ها این بود که همه را از کشور اخراج کنیم، به‌جز افرادی که برای رتق‌وفتق امور دانشجویان لازم هستند. وزیر براون این‌گونه گفت که اگر تعداد این دیپلمات‌ها به نصف کاهش یابد، امری مطلوب است. رئیس‌جمهور افزود که وقتی ما دست به چنین کاری بزنیم، واکنش مردم آمریکا این خواهد بود که آیا آن‌ها هنوز اینجا هستند؟

[یک پارگراف (چهارونیم سطر) از طبقه‌بندی خارج نشده است.]

رئیس‌جمهور پرسید: «کمترین تعداد دیپلمات‌ که با استفاده از آن‌ها، ایران می‌تواند خدمات ارائه کند چه تعدادی است؟» وزیر ونس در پاسخ گفت: «پنج.» معاون رئیس‌جمهور پرسید: «آیا کسی از ما خواسته است تا آن‌ها را از صحنه حذف کنیم؟ آیا هیچ فشار سیاسی از این بابت، وجود داشته است؟» او در ادامه گفت گمان نمی‌کند که چنین اقدامی برای مردم آمریکا ناخوشایند باشد.

رئیس‌جمهور در پاسخ اظهار داشت، می‌خواهد خمینی بداند که شرایط درحال بدترشدن است. او معتقد بود که ایرانی‌ها از قطع روابط هراس دارند؛ چراکه نگران هستند که نتوانند از خود در برابر عراق دفاع کنند. رئیس‌جمهور افزود که می‌خواهد حلقه‌ای را که خمینی دور گردن خود انداخته است، تنگ‌تر کند. او پرسید که چه دلیلی برای بازنگهداشتن کنسولگری وجود دارد؟

وزیر امور خارجه در پاسخ اظهار داشت که کنسول‌ها، تنها کسانی هستند که می‌توانند به امورات دانشجویان بپردازند. دکتر برژینسکی گفت: «چرا بانک‌ها نمی‌توانند این کار را مستقیم انجام بدهند؟» وزیر امور خارجه پاسخ داد که کنسولگری پول را به بانک می‌دهد تا به دانشجویان بپردازد.

رئیس‌جمهور از وزیر امور خارجه دربارۀ روش توزیع پول بین دانشجویان و تعداد دیپلمات‌های ایرانی که باید در کشور بمانند، سؤال کرد. او همچنین اضافه کرد که خمینی باید بداند که اوضاع نمی‌تواند جدی باشد ـ اگر ما همچنان به روابط دیپلماتیک معمول خود ادامه بدهیم. [چهارونیم سطر از طبقه‌بندی خارج نشده است] او می‌خواست بداند که آیا بانک‌ها می‌توانند امورات دانشجویان را خود رتق‌وفتق کنند یا خیر.

وزیر امور خارجه گفت که آقای فرهنگ، رایزن فرهنگی سفارت، قصد دارد تا به تهران برگردد و قبل‌از تصدی سمت نمایندۀ سازمان ملل، با خمینی دیدار کند و به او بگوید که گروگان‌گیری اشتباهی بزرگ بوده است. اگر خمینی بازهم از او بخواهد که این سمت را در سازمان ملل بپذیرد، او به آمریکا بازخواهد گشت.

رئیس‌جمهور از وزیر پرسید: «آیا امکان ارتباط با خمینی است؟» وزیر گفت: «بله!»

رئیس‌جمهور سپس دربارۀ نقطه‌نظرات لوپز پارتیلو[15] و اقداماتی که ما نسبت‌به واکنش مکزیک درقبال مسدودسازی دارایی‌ها انجام می‌دهیم، سؤال کرد. وزیر امور خارجه این‌گونه پاسخ داد که فردا با سفیر مکزیک دیدار می‌کند.

سپس جلسۀ موقت به پایان رسید.

[1]. Carter Library, National Security Council, NSC Institutional Files (H–Files), Box 57, NSC 023 Iran 12/4/79.

به‌کلی سرّی؛ حساس. جلسه در اتاق کابینۀ کاخ سفید برگزار شد.

[2]. محتوای این پیام عبارت است از اینکه شوروی «یک موضع آشکار و صریح گرفته است و به‌شکلی نامتناقض، خواستار حل‌وفصل عادلانۀ بحران موجود با رضایت هر دو طرف است. به رهبری ایران اعلام کرده است که گروگان‌ها را آزاد کند و امیدوار است که ایالات متحده، این تلاش شوروی برای آرام‌کردن اوضاع را درک و تمجید کند. شوروی توصیه به خویشتن‌داری کرد؛ به‌ویژه اگر آمریکا از راه‌هایی استفاده کند که «با راهکارهای صلح‌‌آمیز فاصلۀ بسیاری دارند»

Dictated by Ambassador Dobrynin’s Assistant, December 4; Carter Library, Plains File, Box 23, Iran 6/75–12/79.

متن کامل پیام در تلگرام شمارۀ 312888 به مسکو در تاریخ 4 دسامبر قابل‌مشاهده است.

Carter Library, National Security Affairs, Brzezinski Material, Brzezinski Office File, Box 54, Country Chron File, USSR 12/79.

برای مشاهدۀ تلگرام شمارۀ 312888، نک:

Foreign Relations, 1977–1980, vol. VI, Soviet Union, Document 236.

[3]. TASS

[4]. نک: سند 41.

[5]. Arabian Sea

[6]. جلسه در کمپ دیوید برای بررسی بودجۀ دفاعی کشور که در روز 24 نوامبر، ساعت 10:30 صبح تا 1:10 بعدازظهر تشکیل شد.

Carter Library, President’s Daily Diary.

[7]. Mildenhall

[8]. برژینسکی در یادداشت 4 دسامبر خود، خطاب به ونس و ترنر، این‌گونه نوشت که وقتی ونس با تاچر، اشمیت و ژیسکار سخن می‌گوید، باید «به‌دنبال آگاهی از دیدگاه‌های آن‌ها دربارۀ امکان حمایت از یک جایگزین برای دولت خمینی در ایران باشد. به‌طور خاص باید از برآورد آن‌ها دربارۀ رهبران جایگزین و گروه‌های رقیب در داخل و خارج ایران بپرسد که آن را مؤثرترین راهبرد برای حمایت از آن‌ها می‌دانیم»

Carter Library, Plains File, Box 23, Iran 6/75–12/79.

[9]. Dick Cooper

[10]. Videla

[11]. Kreisky

[12]. Tonga

[13]. Robert Armao

[14]. Jackson

[15]. Lopez Portillo

منبع: - جلد - - صفحه