سند شماره

فشار همه جانبه به به ایران

موضوع سند

متن سند

خلاصۀ نتایج جلسۀ کمیتۀ هماهنگی ویژه

واشنگتن، 1 دسامبر 1979، 9ـ10:30 صبح

موضوع:

ایران

شرکت‌کنندگان:

وزارت امور خارجه

دیوید نیوسام (بعد از 20 دقیقه جلسه را ترک کرد.)

هارولد ساندرز

وزارت دفاع

رابرت کومر

ستاد مشترک نیروهای مسلح

ژنرال جان پاستی

وزارت خزانه‌داری

آنتونی سالومون**

سازمان سیا

فرانک کارلوتچی

وزارت دادگستری

جان شنفیلد**

شورای امنیت ملی

سرهنگ ویلیام اودوم

گری سیک

وزارت انرژی

جان ساهیل**

کاخ سفید

استورات ایزنشتارت**

دیوید آرون

افراد با این علامت «**»، برای بحث دربارۀ مسائل داخلی در جلسه حضور داشتند.

خلاصۀ نتایج

مسائل داخلی

1. شاه: آقای ایزنشتارت پیشنهاد کرد که در برخی مقاطع و در فضایی مناسب، اعلام عدم تمایل برای کمک به شاه برای بازگشت به قدرت را مدنظر قرار دهیم. همه موافق بودند که این ژستی مفید است، ولی زمان‌بندی و نوع بیان حائز اهمیت است. این اقدام به‌‌دقت مورد بررسی قرار خواهد گرفت. (خیلی محرمانه)

2. آزادی برخی از گروگان‌ها: مسئلۀ آزادی لینگن اکنون در حد حرف است؛ چراکه وزارت امور خارجه امنیت مسیر خارج از سفارت را تضمین نمی‌کند. نگرانی‌هایی دربارۀ تأثیر این تصور که مقامات ارشد بقیه را تنها می‌گذارند، بر گروگان‌ها و افکارعمومی مطرح شد. (خیلی محرمانه)

3. سازمان ملل: کارها دررابطه‌با نشست امروز عصر شورای امنیت پیش می‌رود. وزارت امور خارجه پیش‌نویس یک بیانیه را میان اعضا توزیع کرده است. (خیلی محرمانه)

تلاش‌ها در راستای همراه‌ساختن بیشترین تعداد ممکن کشورها برای حمایت از آزادی گروگان‌ها، ادامه دارد. شوروی با درخواست عدم برگزاری نشست امروز نشان داد که تمایلی برای کمک ندارد. آقای نیوسام نظر وزیر ونس را دربارۀ طرح این موضوع، امروز با دوبرینین جویا شد. (خیلی محرمانه)

4. دارایی‌های ایران: آقای سالومون اظهار داشت که موضع ما درقبال دارایی‌های مسدودشده در شعب خارجی بانک‌های آمریکایی، دچار فرسایشی چشمگیر شده است. ظرف چند روز آینده ممکن است حکم برخلاف میل خود را از دادگاه لندن دریافت کنیم. آقای سالومون بر ضرورت تصمیم‌گیری دربارۀ مجموعه‌ای از اقدامات تأکید داشت. گزینه‌های موجود عبارت‌اند از:

‌أ. پیگیری درخواست از متحدین برای وضع تحریم‌های مالی مخصوص به خودشان که سبب می‌شود دخالت آن‌ها در دادگاه‌های ملی کشورهایشان به طرف‌داری از ما تضمین شود؛

‌ب. از متحدین بخواهیم با دخالت در نظام قضایی خود، روند صدور رأی را به ‌تأخیر بیندازند؛ با این استدلال که این مسئله موضوعی است که باید بین دولت‌ها حل‌وفصل شود؛

‌ج. می‌توانیم اقدام برای عقب‌نشینی از مسدودسازی دارایی‌ها در خارج از آمریکا را تاحدامکان آبرومندانه آغاز کنیم. (به‌کلی سرّی)

آقای سالومون تأکید کرد که گزینۀ ۱، ترغیب متحدین برای وضع تحریم، بسیار دشوار است و فشار مضاعفی را می‌طلبد؛ ازجمله تهدید آن‌ها مبنی‌بر اینکه پاسخ منفی در این زمینه، بر روابط دفاعی ما با آن‌ها تأثیر منفی می‌گذارد. او معتقد بود که ارسال نامۀ شدیداللحن ازسوی رئیس‌جمهور یا چشم‌انداز احتمال انجام حملۀ نظامی به ایران که درنهایت جریان تأمین نفت را مختل می‌کند، کافی نیست. بریتانیا، به‌طور خاص، نگران نفت ایران نیست. (به‌کلی سرّی)

گزینۀ ۲، وادارساختن متحدین برای اقناع دادگاه‌های کشور خود برای توقف صدور رأی، از موضع کنونی ما درقبال مسدودسازی دارایی‌ها حفاظت می‌کند، ولی فشار بیشتری بر ایران تحمیل نمی‌کند. بریتانیا بازیگر کلیدی در این مسئله است؛ زیرا آنجا جایی است که اکنون ایران در دادگاه، ما را به چالش می‌کشد. آقای سالومون گزارش داد که بریتانیا از کانال‌های غیررسمی به ما اطلاع داده است که خواهان بی‌طرفی است و از دخالت در این پرونده اجتناب می‌کند. (به‌کلی سرّی)

منطق قسمت سوم از مجموعه اقدامات این است که ما اکنون می‌دانیم که اموال کافی در داخل ایالات متحده برای پوشش‌دادن دعاوی حقوقی آتی وجود دارد؛ ازاین‌رو، نیازی به دارایی‌های خارجی نیست. این کار در مقایسه با حالتی که دادگاه بریتانیا حکم به لغو مسدودسازی بدهد، یک عقب‌نشینی و حتی بدتر از آن قلمداد خواهد شد. (به‌کلی سرّی)

آقای سالومون تأکید کرد که گزینۀ 1، فشار قابل‌توجهی در بالاترین سطح ایجاد خواهد کرد؛ بنابراین تا زمانی که تصمیم قطعی برای ادامۀ آن تا انتها نگرفته‌ایم، نباید دست به انجامش بزنیم. همچنین، با گذشت زمان، این کار روزبه‌روز دشوارتر می‌شود. آقای کومر یادآور شد که اگر قرار بود ازطریق رابطۀ دفاعی ناتو به موضوع ورود پیدا کنیم، این کار نوعی خودزنی به حساب می‌آمد که طبیعتاً عاقلانه نیست. [نکته: این حقیقت که بریتانیا می‌خواهد در آینده‌ای نزدیک، شاهد تصمیم ما برای کمک به مدرن‌ساختن بازدارندگی کشورش باشد، اهرم فشار بسیار مهمی برای ما در این کشور کلیدی محسوب می‌شود. ازسوی دیگر، امتناع بریتانیا از کمک در این مسئله، سبب می‌شود که روند دریافت مجوز کنگره برای فروش موشک ترایدنت[1] با مشکل مواجه شود. این جنبه از مسئله در کمیتۀ هماهنگی ویژه، بحث نشد. دیوید آرون][2] (به‌کلی سرّی)

آقای سالومون اصرار داشت که گزارشی از این موضوع پیچیده، اوایل هفتۀ آینده تقدیم رئیس‌جمهور گردد. در این اثنا، نامه‌هایی خطاب به رؤسای کشورها براساس احتمالات و اقتضائات موجود از گزینۀ ۱ آماده شده است؛ پیامدهای سیاسی و حقوقی گزینۀ 2 توسط وزارت‌ خزانه‌داری، دادگستری و امور خارجه بررسی شده است و پیش‌نویس یک پیام برای خانم تاچر[3] توسط شورای امنیت ملی آماده شده است. (خیلی محرمانه)

مسائل سیاسی ـ نظامی

1. اتهام جاسوسی: با توجه به بیانیۀ «دانشجویان» مبنی‌بر اینکه یک آمریکایی به جاسوسی برای سیا اعتراف کرده است، کمیتۀ هماهنگی ویژه موافقت کرد که در مقطع کنونی، سیاست ما باید «عدم اظهارنظر» به همراه تأکید بر این واقعیت باشد که این افراد حدود یک ماه در حبس و تحت فشار قرار داشته‌اند. پیش‌نویس نهایی یک بیانیه در این زمینه، امروز برای تصویب نهایی تقدیم اعضا خواهد شد. (خیلی محرمانه)

2. امنیت سفارت: وزارت امور خارجه با وزارت دفاع درمورد پرداخت هزینه‌های اقلام و کالاهای تأمین امنیت که اکنون از راه هوایی درحال انتقال به سفارتخانه‌ها در خاورمیانه هستند، همکاری می‌کنند. (خیلی محرمانه)

3. اعزام آواکس: دو هواپیمای سی ـ141 قرار است به پایگاه هوایی غرب قاهره اعزام شوند (جایی که معمولاً هواپیماهای آمریکایی فرود می‌آیند). تجهیزات در آنجا تخلیه می‌شوند و از مسیرهای زمینی یا باربری هوایی مصر به پایگاه دورافتاده‌ای که محل انجام عملیات آواکس است، ارسال می‌گردند. هشت فروند سی ـ141 دیگر نیز آمادۀ شرکت در عملیات هستند. پروازها با فاصله انجام می‌شود تا موجب جلب توجهات نشود. (سرّی)

4. آرایش نظامی در دریا: یک کشتی متعلق به شوروی، ناو می‌دوی را تعقیب می‌کند، ولی ناو کیتی‌هاک، هنوز رصد و شناسایی نشده است. ایرانی‌ها امروز صبح برای اولین بار یک عملیات شناسایی و گشت دریایی با استفاده از هواپیمای پی ـ 3[4] انجام دادند. (سرّی)

5. نقطه‌نظرات مصر دربارۀ اقدام نظامی آمریکا: آترتون با استفاده از خط امن، از قاهره گزارش داد[5] که نخست‌وزیر خلیل، بسیار نگران این است که هرگونه اقدام نظامی آمریکا بر ضد ایران که مصر نیز در آن مشارکت داشته باشد، ممکن است بخشی از یک ائتلاف آمریکا ـ مصر تلقی گردد. او تصریح کرد که هرآنچه رئیس‌جمهور سادات وعده داد، عملی خواهد شد؛ ولی مصر نباید مستقیم در هرگونه حملۀ نظامی مشارکت داده شود. اگر هم انجام چنین حمله‌ای ضرورت یابد، به اعتقاد وی، محاصره می‌توانست از بدترین واکنش جلوگیری کند. (به‌کلی سرّی)