سند شماره

سیاست های خارجی آمریکا از دید برژینسکی

موضوع سند

متن سند

یادداشت مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور (برژینسکی) برای رئیس‌جمهور کارتر[1]

واشنگتن، 18 مارس 1980

موضوع:

جلسۀ شورای امنیت ملی

اگر من تأیید شما را درست متوجه شده باشم، جلسۀ امروز شورای امنیت ملی، علاوه‌بر چندین مسئلۀ سرنوشت‌ساز دیگر در حوزۀ سیاست‌گذاری، به‌معنای دستیابی به یک هدف بزرگ‌تر است: القای حسی احیاشده از جهت‌گیری و نظم در سیاست خارجی کشور. (خیلی محرمانه)

شما هم حتماً احساس کرده‌اید که در هفته‌های اخیر نوعی کندی در حرکت و تردید روزافزون در سیاست خارجی ما وجود دارد. بخش عمده از این مسئله، ناشی از نشانه‌هایی است که شما در یادداشت‌های خود برای سایروس و من از آن‌ها انتقاد کردید. امیدوارم شما از این جلسه برای تثبیت دوباره لحنی قاطع و تأکید بر همکاری بیشتر در سیاست خارجی کشور استفاده کنید. (سرّی)

تا جایی که به هدف مربوط می‌شود، من پیشنهاد می‌کنم که شما از این جلسه برای تحقق موارد زیر بهره بگیرید:

1. ایران: بررسی سیستماتیک بیشتر دربارۀ اینکه آیا راهبرد مذاکراتی ما شانس واقعی برای موفقیت دارد یا خیر و اینکه آیا زمان انجام اقداماتی که ریسک بیشتری دارند و نیازمند اقدام مستقیم هستند، فرانرسیده است؟

[محتوای غیرمرتبط با بحران گروگان‌گیری از این قسمت حذف شده است.]

مسائل مربوط به شورای امنیت ملی

مسائل کلیدی و اقدامات جایگزین زیر بایستی در نظر گرفته شوند تا بدین‌ترتیب تلاش‌های کنونی ما در حوزۀ سیاست خارجی شکل بگیرد. (غیرمحرمانه)

ایران

دو سؤال اساسی ناظر به سیاست‌گذاری باید بررسی شوند:

1. کوتاه‌مدت: آیا ما باید روند مذاکرات را با بنی‌صدر به‌عنوان یگانه راهبرد خود ادامه دهیم و عامدانه هرگونه اظهارنظر یا اقدامی که ممکن است این تلاش را مختل کند، به حداقل برسانیم یا اینکه باید از فشارهای کلامی و عملی برای تحریک ایران و متحدین استفاده کنیم تا شتاب بیشتری به اقداماتشان بدهند؟ (سرّی)

2. بلندمدت: آیا ضرورت دارد که تلاش‌های خود را به‌سمت حمایت از رهبری جایگزین و حضور حامیان غرب سوق بدهیم تا بتوانیم با فعالیت روزافزون شوروی برای ایجاد یک زیرساخت چپ‌گرا مقابله کنیم؟ (سرّی)

پاسخ به سؤال اول روشن می‌کند که آیا بنی‌صدر و همراهانش می‌توانند در آینده موفقیت بیشتری نسبت‌به گذشته به دست آورند و اینکه آیا فشار شدت‌یافته ازسوی آمریکا به او کمک می‌کند یا ضربه می‌زند؟ هرگونه افزایش فشار بایستی اقدامی یک‌جانبه ازسوی ایالات متحده باشد. متحدین اروپایی ما از عمل، فراتر از آنچه تاکنون صورت داده‌اند، امتناع خواهند کرد؛ با این استدلال که این کار تنها سبب نزدیک‌ترشدن ایران به شوروی می‌شود. گزینه‌های پیش روی ما محدود‌ هستند:

- می‌توانیم گام‌های عمدتاً نمایشی را انجام بدهیم، مانند وضع محدودیت‌های شدیدتر بر دیپلمات‌های ایرانی و نیز اعمال رسمی تحریم‌های اقتصادی؛

- می‌توانیم با قطع روابط دیپلماتیک و مصادرۀ دارایی‌های ایران، به‌سمت یک حالت جنگی واقعی با این کشور حرکت کنیم؛

- می‌توانیم فشارهای مستقیم را ازطریق طیفی از اقدامات نظامی تشدید کنیم؛ مانند بازرسی از کشتی‌های تجاری که از بنادر ایران می‌آیند و یا به‌سمت بنادر ایران حرکت می‌کنند، پرواز بر فراز آسمان این کشور، ایجاد اختلال در تأمین برق ازطرف فنی و ممنوعیت واردات و یا صادرات. (سرّی)

نتایج اولیۀ انتخابات روز جمعه[2] حاکی از این است که بنی‌صدر بین یک مجلس سرکش حامی روحانیت از یک طرف و روحانیون ناظر و خمینی ازسوی دیگر، گیر خواهد افتاد. بنی‌صدر با امید زنده است و تلاش می‌کند تا مذاکرات را به درازا بکشاند، با این امید که اتفاقی در آینده رخ بدهد. با نگاهی واقع‌بینانه، شانس در این موضوع بسیار کم است، تا وقتی اقدامات قاطعی ازسوی ما سر نزند که سبب شود همۀ احزاب متقاعد شوند که ما تا ابد دست روی دست نمی‌گذاریم. می‌توان پیش‌بینی کرد که گروگان‌ها تا تابستان نیز در اسارت خواهند ماند. (سرّی)

اقدامات محدود نظامی احتمالاً در متقاعدکردن ایرانی‌ها و دوستان ما نسبت‌به این مسئله تأثیرگذارترین است که دستیابی به یک راه‌حل سیاسی فوری برای این موضوع ضرورت دارد. با بزرگ‌نمایی خطراتی که تأخیر به دنبال دارد، آن‌هایی که برای نیل به یک راه‌حل تلاش می‌کنند، قدرت خواهند گرفت. روشن است که چنین اقداماتی خطراتی را نیز ممکن است به همراه داشته باشد. به‌هرحال، یک برنامۀ افزایش فشار که به‌خوبی مدیریت می‌شود، تنها گزینه‌ای است که درظاهر می‌تواند جایگزین برای سپردن سرنوشت گروگان‌ها به دست سیاست‌های داخلی ایران در آیندۀ نزدیک باشد. (سرّی)

مسئلۀ بلندمدت، تقویت یک جناح چپ‌گرا در ایران، رابطه‌ای مستقیم با وضعیت گروگان‌گیری دارد. دوباره گزینه‌های پیش روی ما محدود هستند و موانع طبیعی که احتمال روبه‌روشدن با آن‌ها را در یک فضای انقلابی می‌دهیم، با نگرانی ما از سلامت گروگان‌ها ترکیب شده است. بااین‌وجود، این مشکلی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. ما باید فوری نسبت‌به برقراری روابط با عناصر ملی‌گرا در داخل و خارج ایران، مبادرت کنیم. این کار از چشم رهبری ایران دور نخواهد ماند. بااین‌وجود، ما متهم هستیم که این کار را درهرحال انجام می‌دهیم و سرمایه‌گذاری در منابع انسانی، در برهۀ کنونی یکی از اهرم‌های فشاری است که برای تأثیرگذاری بر رویدادها در بلندمدت در اختیار داریم. ما در این حوزه می‌توانیم همکاری مؤثری با فرانسه، آلمان، بریتانیا و دیگر کشورهایی که از افزایش نفوذ شوروی در ایران هراس دارند، داشته باشیم. (سرّی)