Post
32158
از: سولیوان، سفارت آمریکا، تهران - 121
محرمانه
به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی - فوری
1357-10-13- 1979-01-03
متن سند
سند شماره 4
محرمانه
3 ژانویه 79 - 14 دی 1357
از: سفارت آمریکا، تهران - 121
به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی - فوری
موضوع: تلاش هایی به جانبداری از شاه و رهبران مذهبی
خلاصه: چندین واسطه وجود دارند که به طرفداری از شاه با رهبران مذهبی سر و کار دارند. یکی از آنها به ما گفت که این رهبران قطعاً خواهان ماندن شاه هستند. با این حال بر اساس سوابقی که تاکنون در چنین مواردی داشته ایم نمی توان چندان خوشبین بود. پایان خلاصه.
1- عضو جوان یکی از خانواده های سرشناس اینجا در طول چند ماه گذشته به صورت گاه به گاه با رایزن سیاسی در تماس بوده است. چند روز قبل وی پنهانی اظهار داشت که یک ملاقات طولانی با شهبانو داشته است. روز گذشته او اعلام نمود که به گروه زاهدی پیوسته است و در خارج از منزل فعالیت می کند. پدر (عقب مانده) وی یکی از متولیان معبد اصلی قم است.
2- نقش وی غلبه بر رهبران اصلی مذهبی به خصوص در قم می باشد. وی از تأیید اظهارات رایزن سیاسی امتناع نمود. رایزن سیاسی گفته بود که چندین میانجی دیگر نیز وجود دارند که ظاهراً با رهبران مذهبی کار می کنند. وی در جواب رایزن گفته بود که سخنان قاطعانه ای توسط دکتر حجازی (یکی از رهبران تهرانی که به قرار اطلاع ما در پاریس با گروه خمینی بوده و با رهبران مذهبی محلی نیز ارتباط دارد) به زاهدی گفته شده است مبنی بر اینکه این میانجی تنها نماینده شناخته شده آنها می باشد که با دربار نیز مراوده دارد. این واسطه به تلاش خود برای انجام مشورت های متعدد با رهبران مختلف ادامه می دهد تا هر از چند گاه به شهبانو گزارش دهد.
3- این واسطه اصرار داشت که رهبران داخل کشور می خواهند شاه بماند اما در شکل قانون اساسی آن زیرا از این بیم دارند که حتی یک غیبت «موقت» به یک خروج همیشگی منجر شود که در پی آن یک کودتای نظامی یک کودتای کمونیستی خواهد بود. وی این عقیده را ابراز داشت که شاه با اعلام اینکه پس از روی کار آمدن بختیار به عنوان نخست وزیر کشور را ترک خواهد کرد اشتباه بزرگی مرتکب شده است.
(نظریه: به نظر می رسد که این نتیجه گیری یا الهام به زاهدی و شاه رسیده باشد و ممکن است سبب شود شاه در اجرای قولی که علناً داده بود کمی دست نگهدارد.) با این حال وی قبول داشت که اگر ارتشبد جم به فرماندهی نیروهای مسلح منصوب شود مخالفین آرامش
ص: 7
بیشتری احساس می کنند.
(به تلگرام جداگانه ای در مورد جم مراجعه کنید).
4- این واسطه گفت از طریق شهبانو یک لیست کتبی از درخواست های رهبران مذهبی برای شاه ارسال نموده است. رایزن سیاسی اظهار داشت که می توان به این صورت نتیجه گیری نمود:
الف- «کمیته ای» قدرت حکومتی را به دست خواهد گرفت که منتصبین رهبران مذهبی در آن عضویت خواهند داشت. این کمیته تحت نظارت شاه کار خواهد کرد اما اعضای آن توسط شاه منصوب نخواهند شد. این واسطه در مورد اینکه چه کسی اعضای کمیته را منصوب خواهد کرد اطلاعی نداشت ولی گفت یکی از ایرادات اصلی مخالفین از بختیار این است که بختیار فرمانی را به جای اینکه از جانب مجلس فعلی بپذیرد از شاه گرفته است.
ب- مجلس منحل خواهد شد و انتخابات آزادی برای تشکیل مجلس بعدی برپا می شود که تحت نظارت این کمیته خواهد بود.
ج- تنبیهات شدیدی برای عاملین اصلی نظیر هویدا و ارتشبد نصیری در نظر گرفته شده است از قبیل زندان ابد و مصادره اموال.
د- نوعی «رفراندوم». هنگامی که رایزن سیاسی گفت به نظر می رسد این مورد با سایر نتایج در تناقض است واسطه چنین اظهار داشت که رهبران مذهبی مایلند در این مورد مذاکرات بیشتری داشته باشند. در واقع آنها حاضرند در مورد هر چیزی مذاکره نمایند اما بر حفظ شاه اصرار دارند.
5- در همین حال مشاور سیاسی سفارت از منابع خود در مجلس سنا کسب اطلاع نموده است که یکی از آیت الله های برجسته قم (مرعشی نجفی) آماده است تا به نیروهای طرفدار شاه به منظور اصرار بر میانه روی شریعتمداری و سایر همکاران وی مساعدت نماید.
6- یک واسطه دیگر از مکالمه روز گذشته خود با ملاحسن داماد خمینی گزارش می دهد. وی تصور می کند که ملاحسن را متقاعد کرده است که میانه روی بیشتری نیاز داریم و امیدوار است مجوزی کسب نماید مبنی بر اینکه تا پایان هفته در پاریس به ملاقات خمینی برود و تلاش نماید تا با وی گفتگو نماید. (همین منبع گزارشاتی را که از سایر کانال ها کسب کرده ایم مورد تأیید قرار داد. بر اساس این گزارشات خمینی از صحبت با سلطان حسین در پاریس امتناع کرده و با ارسال پیامی وی را در مورد احترام شخصی خود مطمئن ساخته و اظهار داشته است که از گفتگو درباره هر موضوعی که به شاه مربوط شود پرهیز دارد.)
7- با این حال واسطه دیگری به کارمند سفارت گفته است که دولت (به عقیده ما از طریق مقدم رئیس ساواک) آیت الله شیرازی در مشهد را خریده است اما به دلیل بی کفایتی دولت هنوز نتوانسته پول را به وی برساند و هنگامی که چند روز قبل منزل آیت الله توسط واحدهای حکومت نظامی مورد حمله قرار گفت کل این معامله بر هم خورد.
8- نظریه: ما می دانیم که زاهدی، مقدم، سناتور موسوی و سایرین سرگرم تماس با
ص: 8
مذهبی ها یا بازاری ها هستند و تلاش می کنند آنها را خریداری کرده یا حمایت آنها را از یک راه حل معتدل جلب نمایند مبنی بر اینکه شاه به عنوان یک حاکم در چهارچوب قانون اساسی باقی بماند. اما چنین فعالیت هایی را نیز قبلاً شاهد بوده ایم. یعنی در بهار و تابستان گذشته هنگامی که شریعتمداری به طور مخفیانه با نمایندگان دربار مذاکره می کرد. علیرغم خوشبینی های مداومی که غالباً توسط میانجی های درگیر ابراز می شود با مشاهده تسلیم شدن شریعتمداری به فشارهای خمینی و در تنگنا قرار گرفتن وی تمامی اینها را غیرواقعی تلقی می کنیم. البته شاه در حال حاضر آماده است تا نسبت به گذشته امتیازات بیشتری واگذار نماید، اما مخالفین انتظارات بیش از حدی از وی دارند. از طرف دیگر رهبران مذهبی داخل کشور از درخواست های تظاهرکنندگان که به نظر می رسد هیچ درخواستی به جز کناره گیری فوری شاه نداشته باشند احساس ترس می کنند. بنابراین ما نمی توانیم نسبت به اینکه تمامی تلاش های فعلی شانس موفقیت دارند چندان خوشبین باشیم.
سولیوان
زمان یافت نشد!
اتفاق و وقایعی یافت نشد!
تجهیزات یافت نشد!
قرارداد یافت نشد!
سایر کلمات یافت نشد!